De reguliere sector van de Kansspelen staat in ons land onder druk. Het verbod op gokreclame van de federale regering weegt zwaar maar schiet zijn doel voorbij. Althans, dat zegt Tom De Clercq van de Belgian Association of Gaming Operators (BAGO). De sector voelt zich buiten spel gezet en pleit voor een onafhankelijke regulator die op basis van expertise en wetenschappelijk onderzoek het probleem van gokverslaving aanpakt.

BAGO is de vereniging van de zes belangrijkste ondernemingen uit de kansspelsector. Ze vertegenwoordigen samen ongeveer 70% van de Belgische online en offline private kansspelmarkt, bestaande uit casino’s, speelautomatenhallen, kansspelen voor drankgelegenheden, wedkantoren en hun geassocieerde websites. Volgens hen bereikt het huidige beleid niet wat het vooropstelt: het aanpakken van gokproblemen en -verslaving. Door enkel de reguliere sector te viseren geven ze de illegale markt ruim baan.

Waar loopt het volgens BAGO verkeerd?

Tom De Clercq: ‘De kansspelwetgeving dateert van 1999. In 2010 was online gokken via internet in opkomst. In het laatste regeerakkoord stond dat de regering de problemen rond gokken ging aanpakken: vooral het beschermen van de jeugd en mensen in armoede. Daarin stond ook dat de regering een analyse ging maken van wat online kansspelen eigenlijk zijn en wat er nodig is om de personen die bescherming nodig hebben ook effectief te beschermen.’

‘Die studie is er nooit gekomen. Ze hebben eigenlijk gewoon een rondvraag gedaan – vooral bij de Nationale Loterij – en vanuit die antwoorden zijn ze hun wetteksten beginnen schrijven. Het resultaat is dan ook navenant: er zijn veel regels bijgekomen. Zoals een stortingslimiet van € 200, de koppeling van het openen van een account aan de zwarte lijst van wanbetalers bij de Nationale Bank. Maar die gelden niet voor de Nationale Loterij. Terwijl dat oorspronkelijk wél was voorzien. En de regels zijn niet altijd even doordacht. Vooral het reclameverbod zoals het nu bestaat, stuit ons tegen de borst.’

Is de sector dan tegen regulering?

‘Helemaal niet. Wij zijn zelfs vragende partij. Omdat een concrete regelgeving uitbleef, zijn we zelf aan de slag gegaan. Zo hebben we in 2017 een covenant opgemaakt rond reclame. Daarin stond al dat we geen publiciteit zouden maken voor acht uur ’s avonds. Geen reclame rond kinderprogramma’s, geen reclame gericht op jongeren. Daarmee zijn we naar de Jury voor Ethische Praktijken inzake reclame (JEP) gestapt. Maar daar vingen we bot. Zij hadden al een overeenkomst met de Nationale Loterij en wilden er geen tweede bijnemen. Toen we ons daar bij wilden aansluiten, waren we niet welkom.’

‘Dat heeft ons niet tegengehouden om door te gaan met de covenant. We hebben met de aanbieders van advertentieruimte, waaronder VTM, een akkoord bereikt en toegepast. Dat liep goed.’

‘Daarnaast hadden we ook op eigen initiatief regels voorgesteld rond minimumleeftijden. Uit internationale studies blijkt namelijk dat jonge mensen vatbaarder zijn voor allerhande verslavingen. Dat heeft de wetgever nu overgenomen, maar het idee komt vanuit de sector. Al die ideeën stonden in voorstellen die wij gedurende jaren hebben uitgewerkt.’

Vooral het reclameverbod zit jullie hoog, zei u al. Waarom?

‘Omdat het een quasi volledig verbod is geworden en daardoor ingaat tegen de kanaliseringsstrategie waarbij het de bedoeling is om spelers weg te houden van illegale goksites en naar de reguliere bedrijven te leiden.’

‘Wij gingen als sector akkoord met een reclameverbod in de publieke ruimte, zoals reclamepanelen, de kranten en op TV. Maar we vroegen om wel nog publiciteit te mogen maken daar waar de illegale actoren actief zijn: het internet. Uit een studie van de UGent bleek dat voor het reclameverbod één op drie advertenties op sociale media afkomstig was van illegale operatoren. We wilden dus – mits goede afspraken – daar nog reclame maken waar zij eigenlijk de spelers afleiden naar het illegale circuit. Maar dat mocht niet.’

‘En dat stoort me, omdat het geen goede wetgeving is. Hoe kunnen we nu spelers kanaliseren richting reguliere markt, vergunde operatoren, als we ons niet kenbaar mogen maken? Zeker voor nieuwe spelers is dat problematisch. Zij zien nu enkel nog de illegale operatoren. Spanje en Portugal hebben in 2019 een totaalverbod op reclame ingevoerd. Daar is de illegale markt met 50% toegenomen. Wij hebben een nulmeting gedaan voor het reclameverbod inging. Zes maand later hebben we een nieuwe meting gedaan en toen al stelden we vast dat de vergunde operatoren al 6% hadden verloren aan de onvergunden.’

Hoe groot is het probleem van gokverslaving eigenlijk?

‘Uit een studie van Sciensano uit 2019 blijkt dat 0,3% van de spelers gokverslaafd is. 0,9% zit in de gevarenzone. Ter vergelijking: bij alcohol ligt dat percentage zes maal zo hoog.’

Wat stellen jullie dan voor om dat probleem aan te pakken?

‘Wij willen weg van een algemene verbodscultuur. Dat werkt namelijk niet. Kijk maar naar de gevolgen van de Amerikaanse drooglegging vorige eeuw. De Homo Ludens wil spelen. Dat zit in de menselijke aard. Hoe vaak zeggen we niet “wedden dat?” in een discussie?’

‘Volgens ons kunnen we beter naar een preventieve cultuur evolueren waarbij we met de juiste tools de probleemgevallen opsporen en hulp aanbieden. Wij hébben die tools, zeker bij het online spelen. E-commerce draait om data. En die data kan je gebruiken. Als een speler zich bij ons aanmeldt, weten we wanneer hij dat doet, hoe lang hij speelt, waarop hij speelt, hoeveel hij inzet. We hebben een volledig profiel op basis van de data. Dat geeft ook de mogelijkheid om te zien of er een onrustwekkende verandering in het speelpatroon zit.’

‘Iemand die normaal op vrijdagavond inlogt om voor € 20 te gokken op de Belgische voetbalwedstrijden, is een recreatieve speler. Wanneer zo iemand plots ’s nachts begint te spelen op de pingpongwedstrijden in China, of plots voor grotere bedragen begint te spelen, gaan er bij ons knipperlichten af. Dat is een duidelijke gedragsverandering die op een mogelijke verslaving wijst. We hebben dat al met handen en voeten uitgelegd, maar de politiek is niet geïnteresseerd.’

‘Wij gaan daar zelf al mee aan de slag. Iedere week hebben we een lijst van spelers die we contacteren om te zien of alles nog wel goed gaat, die we een limiet opleggen of waaraan we vragen om te bewijzen dat ze over genoeg middelen beschikken om hum spelgewoonte te betalen. Dat doen we uit onszelf. En vaak blokkeren we ook probleemgevallen. Maar die gaan dan elders verder, waar ze het niet zo nauw nemen met verantwoord gokken: in het illegale circuit.’

Die mensen zijn dan ook niet geholpen. Hoe kan je dat aanpakken? Want een speelverbod lijkt niet te werken? En laat de overheid die mensen ook niet in de steek door er zich met verbodsbepalingen vanaf te maken?

‘We pleiten er al jaar en dag voor om in de schoot van de kansspelcommissie, die voor ons een onafhankelijke regulator zou moeten zijn, een competentiecentrum op te richten. Daarin zouden we vanuit de verschillende belanghebbenden alle expertise kunnen samenbrengen. Wij willen ook zo graag aan tafel zitten met de zorgsector. Zij weigeren pertinent met ons samen te werken.’

‘Ik wil ook in gesprek gaan met de mensen die gokverslaafden begeleiden. Wat hebben zij nodig om hun mensen te helpen, waar zien zij oplossingen en hoe kunnen wij daarbij helpen? Laat ons daarin samenwerken. Vandaag de dag wordt dat niet structureel aangepakt. Er bestaat daarrond geen strategie en ze willen niet met ons aan tafel zitten. Want wij zijn des duivels, de vijand.’

U kan toch moeilijk ontkennen dat u mee verantwoordelijk bent voor gokverslaving?

‘In het verleden werd er misschien minder bewust omgegaan met de problematiek. Maar net zoals in andere sectoren evolueren we op basis van voortschrijdend inzicht. Onze sector is de laatste jaren echt geprofessionaliseerd. Wij zijn geen kleine obscure spelers op de markt. Wij werken samen met grote investeringsgroepen, die niet negatief in de pers willen komen. Onze aandeelhouders en toeleveranciers willen ook – net als wijzelf – dat er op een verantwoorde manier met kansspelen wordt omgegaan. En we werken daar hard aan.’

‘Daarom dat het me ook zo stoorde toen voormalig minister van Justitie Van Quickenborne (Open Vld) in de pers beschreef hoe hij de gokmaffia op de knieën had gekregen. Alsof wij een maffia zijn. Dat was zo laag-bij-de-gronds. Onze sector stelt in België 16.000 mensen te werk. Dat zijn ook vaders en moeders. Moeten die allemaal een maffialabel dragen?’

Een laatste vraag: u zei dat door het reclameverbod het marktaandeel van de reguliere sector tegenover de illegale is afgenomen. Blijft het nog mogelijk om als vergunde operator in België actief te blijven?

‘20% van de operatoren met financiële moeilijkheden kampt op dit moment met problemen door het nakende verbod inzake sportsponsoring vanaf 1 januari 2025. Dit verbod gaat hand in hand met enige terughoudendheid op het niveau van investeringen en aanwervingen binnen de sector. We kunnen ook de ogen niet sluiten voor het stijgend aantal ontslagen in 2023. Wij vrezen dat er na de inwerkingtreding van het verbod op sportsponsoring nog meer banen zullen sneuvelen, zowel bij sportclubs als bij aanverwante bedrijven.’

‘Dit is exact hetgeen waarvoor de Vlaamse belastingdienst waarschuwde tijdens de recente hoorzitting in het Vlaams Parlement. Als je de druk op de vergunde operatoren, fiscaal maar ook regelgevend, te hoog legt, kunnen zij niet concurreren met het illegale aanbod. Vergunde operatoren zullen niet in staat zijn competitieve pay-out ratio’s te handhaven. Met als gevolg dat spelers zullen uitwijken naar de illegale aanbieders waar geen controles, limieten, of vangnetten zijn. Wie applaudisseert voor de teloorgang van de sector, applaudisseert eigenlijk voor een einde van de spelersbescherming. Zonder competitieve private sector, geen spelersbescherming. En net dat laatste is het grote doel van de regulerende overheid. Of zou dat toch moeten zijn.’

gokmaffia

Tom De Clercq van BAGO: ‘Wij zijn géén gokmaffia’