De zomervakantie loopt op zijn laatste benen en door een speling in het lot van onze gezinsagenda reed ik met mijn negenjarige dochter naar Waterloo voor een daguitstapje. ‘Oei,oei’, merkte iemand op voorhand op, ‘is dat wel iets voor een kind van negen jaar? Zo’n… museum?’ Door de manier waarop die het woord ‘museum’ uitsprak, leek het wel alsof het om een diabolische plek ging. De opmerking triggerde en ergerde me tegelijkertijd. ‘Waarom niet?’, antwoordde ik strijdbaar. ‘Er is daar genoeg te beleven!’

Het museum van het slagveld bij Waterloo dateert van 2015, toen men de tweehonderdjarige verjaardag vierde van het gewelddadige treffen tussen Fransen, Britten, Pruisen, Duitsers van allerlei slag en Nederlanders. Bij die laatste groep reken ik de Belgen. Niemand zou ooit zeggen dat men de verjaardag viert van het einde van de Eerste Wereldoorlog, want die ‘gedenk’ je. Maar, de slag bij Waterloo lijkt inmiddels zo van een andere tijd, dat hier schijnbaar minder wordt bij stilgestaan. Hoewel…

HDP

Pittige details

Het museum bleek alvast een succes. De negenjarige las elk bordje voor en voorzag alles van commentaar: ‘Wat een rare kop heeft die meneer!’ Het ging over de toenmalige Habsburgse keizer, Frans II. Die man keek ook altijd zo beteuterd. De guillotine wekte een zorgwekkende fascinatie op bij het kind. Misschien is het er toch duivelser dan ik dacht…

Zelf werd ik enthousiast bij het zien van het schilderij waarin de Schotse dragonder sergeant Charles Ewart de Franse standaard met gouden adelaar veroverde op het regiment van de 45ste linie, want ik mocht enkele weken terug de originele vlag en gouden adelaar bewonderen in het kasteel van Edinburgh.

Leger

De burcht is een groot mausoleum voor de militaire verwezenlijking van de Schotse regimenten in het Britse leger. Waterloo krijgt er een belangrijke plaats. Ik herinner me nog een zinssnede van Ewarts getuigenis over zijn heldendaad dat voor hij de adelaar veroverde hij onder andere eerst een Fransman moest neerslaan die hem probeerde te treffen in zijn edele edelen. Geef toe, het is een opmerkelijk detail.

Ik werd ook kinderlijk enthousiast over de feesttafel van de hertog van Wellington die nagebootst werd in het museum. Na de veldslag vierde de hertog zijn overwinning rijkelijk in zijn Londense woning. Begin dit jaar mocht ik in de eetkamer rondlopen van Apsley House in Londen, waar alle originele artefacten nog worden bewaard. Samen met een massief marmeren standbeeld van Napoleon door Canova in de traphal van het huis. De gevallen keizer wordt er afgebeeld als de god Mars — ironisch genoeg als ‘de Vredebrenger’ — en Wellington gebruikte het beeld graag als hoedenhouder en parapluhanger.

Museum

Niet alleen de moderne tentoonstelling van het museum van Waterloo bleek succesvol. De ‘golden oldies’ van de site: de leeuwenheuvel en het panoramische schilderij in een rond gebouw voor de leeuwenheuvel maakten indruk. Ik had er mijn plezier in om te vertellen over wat het panorama allemaal toonde: ‘Kijk daar! Daar rijdt Napoleon op zijn witte paard. En daar, tussen de rookwolken zie je Wellington. Zijn paard heette Copenhagen.’

Mijn dochter wees mee en nam dingen waar die ik zelf nog nooit had opgemerkt. We waren samen enthousiast kind. Een pretparktreintje bracht ons naar de hoeve van Hougoumont, waar de Coldstream Guards een bloederige strijd uitvochten tegen de Franse aanvallen.

Een vervallen kapel in de hoeve lag bezaaid met bloemenkransen neergelegd door Schotse clans en Britse regimenten. Boven de deur hing een gekruisigde Christus dat de alles vernielende gevechten wonderlijk overleefde. Mijn dochter vulde een bezoekersboek in. ‘Lest we forget’, pende ze. Ik reageerde verrast: ‘Wat heb jij geschreven?’ Ze haalde haar schouders op: ‘Dat staat daar op die bloemen.’ Op deze plek werd het duidelijk dat hier niets gevierd wordt, maar alles herdacht.

HDP

Wellington aan zijn werktafel.

Hoofdkwartier

Later op de dag stonden we in het kleine museum in de gemeente Waterloo zelf waar eens het hoofdkwartier van de Britse hertog was. Het gebouw deed ooit dienst als een herberg. Het verhaal van de veldslag werd er nog een keertje verhaald. We staarden naar het sterfbed van Sir Alexander Gordon, de Aide de Camp van Wellington. Men gebruikt zijn figuur als verteller in de audiogids voor de rondleiding in de woning. Sliep die Wellington in zo’n klein bed?’, vroeg ze me in een andere kamer.

Een wassen pop beeldt uit hoe Wellington zijn beroemde rapport van de veldslag schreef aan het tafeltje in de kamer. Wanneer we terugkeren van de aparte kerk van Waterloo, waar er verschillende gedenkstenen ophangen, naar de auto vroeg ik: ‘En? Wat vond je ervan?’ Ze reageerde dat ze het leuk vond: ‘Ik dacht dat we alleen kerken gingen bezoeken, ofzo.’ Alsof er iets mis is met kerken bezoeken, gromde ik in mezelf. Vlak voor we instapten, zei ze geïnspireerd door een citaat van Wellington: ‘Een oorlog winnen of verliezen, er sterven altijd mensen die je graag ziet.’ Ik startte de auto. Je mag kinderen nooit onderschatten.

golden oldies

Waterloo blijft ideale uitstap