Michel Doomst, CD&V-burgemeester van Gooik, treedt na 33 jaar dienst terug en geeft zijn sjerp door aan partijgenoot en eerste schepen Simon De Boeck. Als burgemeester van een plattelandsgemeente in de Vlaamse Rand, werd Doomst gedurende zijn carrière geconfronteerd met de alsmaar toenemende druk van verbrusseling en verfransing. Al lijkt dat in het landelijke Gooik beter mee te vallen dan in gemeenten zoals Dilbeek of Sint-Pieters-Leeuw.

Brussel Halle Vilvoorde

Doomst kan terugkijken op een opmerkelijk parcours, waarbij de strijd voor de splitsing van het arrondissement Brussel-Halle-Vilvoorde (BHV) een dominante rol speelde. ‘De splitsing van het kiesarrondissement BHV: ik had nooit gedacht dat dat ging lukken. Het voelde al die tijd aan als een zelfmoordpoging. Maar het is uiteindelijk tóch gelukt. Die datum staat vereeuwigd op mijn bureau, in de vorm van het blaadje van de scheurkalender.’

Wikimedia Commons

Michel Doomst, 33 jaar lang burgemeester van Gooik.

33 jaar burgemeester van een plattelandsgemeente met relatief weinig inwoners, wat doet dat met een mens en zijn privéleven?

‘Het hypothekeert je gezinsleven. Maar het is een job die je zeven dagen op zeven uitoefent, je bent alle dagen bezig, ook zaterdag en zondag. Ik moet toegeven dat mijn aftreden ten dele is ingegeven door het besef dat het tijd is om na al die jaren wat te compenseren naar mijn gezin toe.’

Verstedelijking en verfransing: druk vanuit Brussel, ook in het landelijke Gooik

Gooik is een kleine gemeente, maar ze ligt wel in de Vlaamse Rand. De strijd om het behoud van de eigenheid is een constante…

‘Ben Weyts stelt dat hij enkel in de gemeenten die rechtstreeks grenzen aan Brussel de eigenheid van de Vlaamse Rand zwaar moet ondersteunen, maar ik vind dat alle 35 gemeenten van Halle-Vilvoorde die focus verdienen. Ik heb altijd gepleit om in cirkels te werken, want ook die andere gemeenten voelen de invloed van Brussel. Niet in dezelfde mate, dat geef ik toe. Maar wij moeten ons kunnen wapenen tegen de verbrusseling en de verstedelijking. Wij willen het niet zo ver laten komen.’

‘Momenteel blijft die verstedelijking nog relatief beperkt. Ik heb echter door de jaren heen een aantal tendensen waargenomen. Er is een beweging bezig vanuit de onmiddellijke rand rond Brussel naar ons toe. Die heeft te maken met leefbaarheid en de betaalbaarheid van woningen. Men zakt vanuit Halle, Sint-Pieters-Leeuw en Dilbeek af naar de Zuid-Westhoek. Lennik heeft daar op dit moment meer last van dan wij in Gooik, maar we willen attent blijven om die nefaste invloed te vermijden.’

Hoe kan je je daar tegen wapenen?

‘Wij hebben het voordeel dat we nog een echte plattelandsgemeente zijn. Het type mensen dat zich aangetrokken voelt door de stedelijke context, krijgen we nog niet binnen. Het is hier nog echt ‘den Buiten’, waardoor de drang om hier te wonen voor hen niet zo groot is. Hier is voor mensen die zich graag nestelen in een stedelijke context te weinig te doen. Het is hier niet anoniem genoeg. Maar ik zie de laatste tijd steeds meer elektronische hekken opduiken en dat verontrust me.’

‘Het is een fenomeen dat de laatste tien jaar is opgedoken. Het heeft te maken met een groeiend individualisme. Dat vormt een probleem voor het integratieproces van mensen die hier komen wonen. Langs de andere kant was ik blij verrast om tijdens mijn huisbezoeken te constateren dat veel van de nieuwkomers toch respect en empathie hebben voor het dagelijks leven in een dorp. Zij staan daar positiever tegenover dan ik had verwacht.’

Heeft u daar een verklaring voor?

‘Wij hebben de gemeente opgedeeld in een 40-tal buurten, die we stimuleren om nieuwkomers actief aan te spreken en te onthalen. In een kleine gemeente volstaat het niet om qua onthaalstrategie enkel een ontmoetingsdag voor nieuwe inwoners te organiseren, een initiatief dat ik 30 jaar geleden heb opgezet. Wanneer je denkt dat het werk daarmee klaar is, heb je het verkeerd voor. Een burgemeester in de Vlaamse Rand moet voortdurend alert blijven. Niet agressief, maar wel alert…’

Opletten voor mobiliteitscorridors

Willy Segers, burgemeester van Dilbeek, vertelde onlangs dat hij samenwerkt met verschillende VZW’s om de integratie van anderstaligen te bevorderen. Die worden namelijk niet gehinderd door de taalwetgeving en kunnen zo een taalbarrière makkelijker overwinnen.

‘We staan niet voor dezelfde uitdagingen als Dilbeek. Bij ons zie je een andere sociale dimensie. Ik heb regelmatig contact met Willy – een gewaardeerde collega – en ik merk de verschillen. Recentelijk konden we nog vaststellen dat we qua vaccinatiepatroon voor een totaal andere sociologische uitdaging staan. Maar dat neemt niet weg dat we hier in Gooik permanent alert moeten blijven. Dat blijf ik bij minister Weyts benadrukken.’

‘Een belangrijk verschil is dat wij geen rechtstreekse corridor hebben naar de grootstad. Denderleeuw heeft een spoorverbinding naar Brussel. Daar zie je dus de grootstedelijke problematiek sterker opduiken. Hetzelfde geldt voor gemeenten als Liedekerke en Ternat. Voor Dilbeek, Lennik, Sint-Pieters-Leeuw, Halle en Asse spelen de grote steenwegen een belangrijke rol. De relatief vlotte verbinding met Brussel heeft daar duidelijk een invloed.’

‘Daar zijn lessen uit te trekken en die stellen ons voor een dilemma qua mobiliteit. Wij hebben al gedacht om de boerentram van weleer terug in voege te brengen, maar we vrezen dat het moeilijk wordt wanneer je de verschillende leefsferen van de grootstad en het platteland te veel door mekaar gaat halen. Ik blijf er bij dat Brussel in het eigen gewest oplossingen moet zoeken voor zijn eigen problemen. En daarvoor is de splitsing van BHV zo belangrijk: de grenzen zijn nu duidelijker afgebakend!’

U heeft jarenlang aan de kar getrokken voor de splitsing van BHV. Bent u tevreden met het resultaat?

‘De splitsing van het kiesarrondissement BHV heeft voor een verandering gezorgd bij de mensen die hier komen wonen. Het comme-chez-soi-gevoel is toch wat weggedeemsterd. Brussel moet nu binnen het eigen territorium oplossingen zoeken en wij in de Rand kunnen een eigen leefpatroon uitbouwen. En we moeten er voor zorgen dat die twee niet te veel door mekaar worden geklutst door bepaalde mobiliteitsoplossingen. Daarom sta ik bijvoorbeeld zeer sceptisch tegenover het doortrekken van de metro naar de Rand.’

Maar het gerechtelijk arrondissement BHV is nooit volledig gesplitst. Brusselaars die crimineel actief zijn op Vlaams grondgebied, kunnen nog steeds eisen om voor een Franstalige Brusselse rechter te komen. Die zijn opvallend mild voor daders die zich in de Rand misdragen.

‘Daar heeft u een punt. Maar we hebben op dit ogenblik wél een eigen goed werkend parket. Ik ben niet voor de revolutie, maar geloof meer in de evolutie. Ook de N-VA -waar ik graag mee in kartel heb gezeten, erkent momenteel dat de weg van de revolutie niet heilzaam is.’

‘We moeten dus de weg van de evolutie bewandelen. In dat kader stel ik dat we toch al ons eigen parket hebben verkregen. Ik denk dat de rechtbanken ook die weg volgen. Je voelt dat bij de Franstaligen het voortschrijdend inzicht groeit.’

‘Ik had gedacht dat er met de splitsing van de rechtbanken in Brussel een betere dagelijkse samenwerking zou komen. Het was mijn hoop dat we vanuit ons eigen dynamisch parket de link met de rechtbanken beter zouden kunnen uitbouwen. Ik begrijp ook het standpunt van bepaalde Vlaamse Brusselaars die niet wensten dat we Brussel verder zouden loslaten door de band met de rechtbanken finaal door te knippen. Ik denk dat de interconnectiviteit van het parket van Halle-Vilvoorde met Brussel zal moeten groeien vanuit de dagelijkse praktijk.’

Ziet u daarvoor bereidwilligheid vanuit Franstalige hoek?

‘Dat zal stof zijn voor nieuwe onderhandelingen, want iedereen voelt dat een vorm van verdere staatshervorming zich opdringt. We hebben de laatste decennia al veel stappen vooruit gezet. Zo heb ik destijds mijn intrede mogen doen in het nieuwe Vlaams parlement. Tot op dat moment had ik nooit gedacht dat dat er ooit zou komen…’

We zetten wel stappen vooruit, maar betalen daar telkens een prijs voor. Ik heb de indruk dat de Vlaamse onderhandelaars de geslepenheid van de Franstaligen telkens weer onderschatten. Kijk maar naar de Raad van State (RvS), waar geschillen rond de faciliteiten in de Rand sinds het vlinderakkoord niet meer exclusief door de Nederlandstalige kamers worden beslecht…

‘Tja… Ik voel toch dat het financiële plaatje steeds meer begint door te wegen. Het besef groeit bij de Franstaligen dat ze steeds meer naar een grotere verantwoordelijkheid worden gedreven. Dat blijkt uit de laatste aanpassingen aan de financieringswet. Zij merken dat het beleid in de toekomst steeds meer zal worden bepaald vanuit de eigen autonomie. Ik heb geen inzage in de geheimen van De Wever en Magnette, ik weet niet hoever ze met hun plannen stonden. Maar je voelt dat de drang om de zaken wat meer in handen te nemen zowel in Wallonië als in Brussel toeneemt.’

Sommigen zien met de recente uitspraak van de RvS een de facto tweetaligheid ontstaan die bij onderhandelingen zal worden aangegrepen om de faciliteitengemeenten bij Brussel te voegen.

‘Ze gaan geen verschuiving in het territorium meer kunnen bekomen. Dat lukt niet meer…’

Het betonneren van de faciliteiten werd destijds ook onmogelijk geacht…

‘Dat klopt, maar het klimaat is de laatste jaren -onder invloed van de splitsing van BHV- ook daar veranderd. Ik voel dat er een grotere toenadering tot Halle-Vilvoorde is. Ik merk aan de contacten die we hebben dat ze in de faciliteitengemeenten stilaan beseffen dat ze stilaan meer in onze richting moeten kijken. De oorlogsretoriek van de rabiate Franstaligen zwakt steeds meer af.’

Een ander probleem in de regio is dat steeds meer woningen worden opgekocht door anderstaligen. Vooral de gemeenten waar nog goedkopere woningen te vinden zijn staan zo onder zware druk. Gooik heeft daar minder last van…

‘Wij zijn een gemeente die goed boert: we hebben één van de laagste werkloosheidsgraden in Vlaanderen (2,88%, WM), hetgeen er voor zorgt dat onze mensen woningen kunnen bouwen en onderhouden. We hebben het geluk dat we het op dat vlak goed doen. De aanwezigheid van werkgelegenheid in de buurt is daarvoor heel belangrijk, ook de nabijheid van Brussel. Dat moeten we durven toegeven. Die wisselwerking is cruciaal. Maar ook hier zie je dat Brussel de rol lost: vroeger gingen de betere studenten naar de colleges in Brussel, nu is de belangrijkste school voor mijn regio in Lennik terug te vinden.’

‘Wat het wonen betreft moeten we zorgen dat er ruimte blijft voor wonen in eigen streek. De manier van bouwen speelt hier een grote rol. Wanneer ik zie hoe in Sint-Pieters-Leeuw steeds meer gekozen wordt voor appartementsgebouwen, vind ik dat jammer. De verstedelijking rukt zo tastbaar in de ruimte op. Dat gaat over een natuurlijke beweging, die je niet volledig kan tegen houden. Maar je mag dat niet zomaar laten gebeuren, je moet daar remedies voor zoeken.’

U prefereert intergemeentelijke samenwerking boven nieuwe fusies?

‘Ik vrees dat fusies de afstand tot de burger enkel groter gaan maken. We moeten de komende jaren bewijzen dat onze aanpak werkt en voldoende efficiënt is, want als dat niet lukt, zullen fusies onvermijdelijk worden. Ik voel de bereidheid bij de verschillende gemeentebesturen om hier werk van te maken, al moet ik toegeven dat politieke en persoonlijke gevoeligheden soms een te grote rol spelen. Maar de toekomst zal uitwijzen of we hier in slagen.’

Ziet u met de nieuwe maatregel van de Vlaamse regering om de registratierechten terug te brengen naar 3% een nieuwe golf van verbrusseling opkomen? De fiscale kloof wordt hierdoor steeds groter, hetgeen de Vlaamse Rand voor Brusselaars almaar aantrekkelijker maakt…

‘We moeten op zoek gaan naar betaalbare woningen op het niveau van de eigen bevolking. Wij proberen de bouw van appartementen in Gooik op de juiste manier door te voeren, zonder daar te veel de nadruk op te leggen. Wij zetten vooral in op betaalbare renovatieprojecten en zetten dat voor de eigen bevolking in de kijker. Het blijkt de laatste jaren steeds meer dat je op dat vlak mooie zaken kan verwezenlijken.’

‘De zoektocht naar een eigen bouwgrond is de laatste jaren afgenomen, omwille van de prijzen van de grond en de nieuwbouwprojecten. We proberen in Gooik het kleine landelijke huistype, dat voor de eigen inwoners nog betaalbaar is, te promoten. Die initiatieven willen we meer onder de aandacht brengen bij de hogere bestuursniveau’s, want met het beperkte gemeentelijke budget is er te weinig ruimte om dit zelf te stimuleren. Mocht ik over een groter budget beschikken zou ik nog meer de renovatie van bestaande panden voor de eigen jonge gezinnen mogelijk maken.’

Is meer inzetten op sociale woningbouw een optie?

‘In onze specifieke situatie kunnen we dit probleem niet oplossen met sociale woningbouw, want dan wordt je geconfronteerd met andere prioriteiten rond zwakkere groepen die dikwijls van elders komen. Voor ons profiel is er een dubbel spoor: ten eerste inzetten op renovatie en ten tweede zoeken naar methodes om kleine landelijke woningen te realiseren die betaalbaar zijn voor jonge mensen uit Gooik.’

‘We hebben een zoneringskaart gemaakt waar we gebieden op hebben aangeduid waar we geen appartementen toestaan en enkel focussen op die kleinere landelijke woningbouw. Let wel: we zeggen niet dat andere mensen hier niet welkom zijn, maar we moeten opletten dat een goede, gezonde sociale mix behouden blijft. Dat is niet makkelijk omdat we de woonpolitiek, waar vraag en aanbod speelt, als gemeente moeilijk kunnen sturen. Maar het blijft belangrijk om de verstedelijkingsdruk tegen te gaan als we ons landelijk karakter en de Vlaamse eigenheid willen respecteren en vrijwaren voor de toekomst.’

Gooik

Michel Doomst, burgemeester Gooik, neemt afscheid: ‘De oorlogsretoriek van de rabiate Franstaligen zwakt steeds meer af’