Ik ben een katholiek voor wie de zondagsmis een essentieel deel van mijn leven en denken is. Persoonlijke gebedsoefeningen en meditatie liggen mij minder. De mis op zondag daarentegen is een sprekende manier om de boodschap te beleven die het christendom ons brengt en om het transcendente te benaderen. Samen de liturgie beoefenen is nu eenmaal essentieel voor alle religie.

Ik mis de diepgang en de schoonheid van de liturgie die zo precies beantwoordt aan het zoeken van de mens in zijn kleinheid tegenover het goddelijke, het bovennatuurlijke.

De aanname van mensenrechten zonder plichten

Neem het Confiteor, de schuldbekentenis en de vraag om vergeving van begane zonden. Dit gebed botst frontaal op de neiging van elke mens tot zelfverheerlijking. Het botst tegen het wereldbeeld van de individuele autonomie. En het botst tegen de aanname van mensenrechten zonder plichten.

Luister naar het Gloria dat zoveel musici getoonzet hebben. Luister naar de krachtige woorden van het Credo, maar ook naar de ootmoed van de kernzin Et Incarnatus Est. Het is een zin waarbij priester en gelovigen knielen, en die plechtiger gezongen wordt dan de rest van de geloofsbelijdenis.

Epistel en evangelie brengen in wekelijkse doses de Goede Boodschap, maar ook wijsheid en inzicht in de menselijke tragiek. De verhalen van het Begin, de zoektocht van het gekozen (niet uitverkoren) Volk, de parabels van de Verlosser en de tragiek van zijn Dood en Verrijzenis, klinken telkens nieuw, ook al worden zij sinds eeuwen herhaald in de liturgie, gebeeldhouwd in tympanons en portalen, verteld in boeken en samengevat in volkswijsheden.

Discrete samenhorigheid

Er is de ingetogenheid, het sacrale van de consecratie, gevolgd door de communie, het ontvangen van de hostie. Onder de communiegangers voel je een onvermoede, discrete samenhorigheid die de zelfbetrokkenheid van elkeen overstijgt.

Ik mis het mooie Gregoriaans, de steeds dezelfde en toch steeds nieuwe toonzetting van de gebeden. Introitus, Collecte en Graduale hernemen regels uit psalmen, die de joden al vijf eeuwen voor Christus zongen. Elk van die korte gezangen vat de menselijke tragiek samen van hulpeloosheid, smeken, loven, vertrouwen en geloven. Bij het lezen van die teksten besef je dat religie en beschaving eigenlijk twee wielen van één kar zijn en dat de huidige seculaire beschaving met haar ‘waarden’, teert op wortels die religieus zijn.

Een Gregoriaanse mis

Ik mis ook de gezelligheid van de babbel na de mis, want waar ik ‘s zondags ga, hebben we na de mis samen een koffie en een koek. Mijn zondagmis, in As in Limburg, is een Gregoriaanse mis die nog maar in een paar kerken in Vlaanderen gebracht wordt.

Maar ook in de mis volgens de postconciliaire ritus, die de grote meerderheid van de kerken volgen, is er datzelfde schone van de wekelijkse samenkomst, en dat gevoel van verbondenheid onder gelovigen, die samen bidden en te communie gaan.

En nu is er corona

Het coronavirus heeft niet alleen menselijke slachtoffers gemaakt, maar heeft ook diep gekapt in de cohesie van de samenleving. Dat de regering isolatiemaatregelen moest nemen, spreekt vanzelf. Dat die maatregelen soms botsen met onze persoonlijke vrijheden, moeten we er maar bij nemen. Het algemeen belang gaat voor.

Wel ergerlijk is de manier waarop deze regering omgaat met de erediensten. Als je de Vragen en Antwoorden over het Virus doorneemt die het ministerie van Volksgezondheid opstelde, komen de erediensten ergens op de 17de plaats, na het voetbal, het skateborden en de zwembaden. Dat is ook logisch voor een regering van liberalen, groenen, socialisten en CD&V’ers die zich van erediensten en van gelovigen weinig aantrekken.

Het psychisch evenwicht van rokers

Als supermarkten, hondenkappers en bibliotheken open blijven, waarom dan maximaal vier personen in een groot kerkgebouw, hoewel er wat verder tien staat, en voor begrafenissen vijftien? Waarom is een zondagsmis verboden? Waarom wordt rekening gehouden met het psychisch evenwicht van rokers, maar niet met dat van honderdduizenden kerkgangers?

De kerkleiding zou de toonzetting van zo’n regeringsdocument niet zomaar mogen slikken. Ook niet dat bij elke benoeming van de eredienst die eeuwige schaduw van de ‘niet-confessionele levensbeschouwing’ er bij gesleurd wordt. Evenmin als de bijna tegenstrijdige opsomming van de maatregelen. En ook niet dat er over een zondagsmis, in tegenstelling tot zwembaden en skateboarden, überhaupt niet gesproken wordt, maar enkel vermeld wordt dat in een gebouw maar vier personen binnen mogen.

Wat ik dus ook mis, dat is kordaatheid bij de kerkleiding in het opkomen voor de belangen van mijn religie.

Gregoriaanse mis

Ik mis de mis en kordate kerkleiders