In mijn werk komt zo nu en dan het begrip ‘nietzscheaans’ voorbij. Nog niet iedereen weet wat dit betekent. ‘Nietzscheaans’ verwijst naar het eigenstandig bekrachtigen van zelfgekozen waarden, zoals ik hier zal toelichten met een praktijkvoorbeeld. Zo wordt duidelijk hoe kennis van dit begrip mensen tastbaar verder helpt in hun dagelijkse leven.

In gesprek met een ondernemer

Onlangs belandde ik in een gesprek met een ondernemer in een gezellig restaurant. Hij beschreef zijn activiteiten, zijn dates, sollicitaties en best indrukwekkende staat van dienst. Niet om op te scheppen, maar om tot een moment van bezinning te komen. Qua gezondheid had hij een terugslag te verduren gekregen en was langzaam doch gestaag weer aan het opbouwen. Deze situatie werpt een mens terug op vragen. Zoals: waar sta ik, wat is mijn doel, en wat kan ik realistisch verwachten als de vrucht van mijn inspanningen?

De ondernemer liep echter aan tegen een barrière die in zijn ervaring slechts gedeeltelijk tastbaar is. In die sollicitatiegesprekken had een potentiële werkgever gezegd: ‘Als ik jou in mijn bedrijf opneem, met jouw directe en doelgerichte aanpak, verlies ik waarschijnlijk wat mensen die hier langer werken.’ Qua communicatie zei de ondernemer kennelijk nét wat te hard waar het op staat. ‘Als je wordt afgewezen’, vertelde hij me met enige berusting, ‘of het nu is na afloop van een date of van een sollicitatiegesprek — doet het toch wat met je ego. Het heeft impact op je identiteit.’

Eigenstandig normen stellen

Juist hier is het eigenstandig stellen van normen en het bekrachtigen van zelf gestelde waarden, van een groot belang om die identiteit te blijven doorontwikkelen tegen de stroom van tegenslagen in. Uiteindelijk komen we op het onderscheid tussen mannen en vrouwen.

10.000 jaar geleden leefden mensen als jagers in grotten. Koud, beesten, gevaar. Deze drie woorden typeren die leefwijze. In de grot maakte men vuur, en dan willen vrouwen, die gemiddeld een lagere lichaamstemperatuur hebben dan mannen, dichterbij dat vuur zitten. De vrouw zit dus in het midden van de kring en stelt zich in het centrum van de groep. De man zit bij de ingang van de grot en houdt de wacht. Hij kijkt of er bedreigingen aankomen.

Deze evolutie verklaart mede waarom mannen meestal rechts stemmen: ze kijken rationeel naar bedreigingen op de lange termijn. Vrouwen stemmen vaker links: de groep moet zich happy voelen om bijeen te blijven. Zij denken dus meer vanuit de emotie in het moment.

Roddelen op kantoor

Vrouwen willen daarom meestal groepen ‘bij elkaar houden’. Anders valt immers die groep uiteen en verdwijnt de warmte. De beschermende groepsknuffel valt weg. Zodoende voeren ze geen openlijke conflicten, door bijvoorbeeld een vuistgevecht te voeren met een duidelijke winnaar en verliezer. Ze stoken en roddelen totdat iemand de groep moet verlaten.

Dit zijn van die subtiele machtspelletjes waar de man — zeker het type man dat bot en eerlijk is door veel testosteron — niet altijd zijn vinger op kan leggen. Juist dit type man staat in de huidige sociocratie op achterstand. Óf je moet een fysiek beroep gaan doen zoals loodgieter of elektricien: dan ruil je je uren tegen geld en kies je zelf hoeveel werk je aanneemt. Maar anders kom je onvermijdelijk terecht binnen de steekspelletjes op kantoor.

Veel hiervan hangt samen met evolutie. Je ziet zelfs vandaag — nu vrouwen meer middelen hebben om zich te ontplooien dan vroeger — dat velen geen eigen onderneming uit de grond stampen. Ze blijven hangen op het sociocratische niveau van mensen bespelen en kicken op de emoties die dat oplevert. De maatschappij wordt steeds meer een bijenkorf waarin mensen om elkaar heen zoemen om elkaar met sociale impressies te besprenkelen, in plaats van dat er stalen buizen van een band af komen rollen en er waterleidingen worden aangelegd. En de wat botte, eerlijke man bekijkt dit van een afstandje. Hij krabt zich achter de oren. ‘Welke plek heb ik nog in dit geheel?’, vraagt hij zich af.

Vel een bizon

Uit de manier hoe mensen, specifiek vrouwen, hun partners kiezen, volgt dat mannen het werk moeten doen waar je later verhalen over vertelt, terwijl vrouwen het werk moeten doen waarbij je verhalen vertelt tijdens het werk. Want een vrouw trekt zich op aan de sociale bevestiging die het kiezen van een partner met zich meebrengt — hij moet een of andere significante prestatie hebben geleverd waar zij en haar omgeving naar opkijken.

Want nu een man niet meer fysiek op een bizon kan jagen om die bizon vervolgens naar de groep te slepen om iedereen te voeden — een actie die voor zichzelf spreekt — zal hij proberen die bizon in taal te reconstrueren, om alsnóg indruk te maken. Dit is hoe ook mannen verzeild raken binnen de bullshit-bingo van het kantoorleven. Zij maken zichzelf relevant met verhalen over ‘processen’ en zetten zich zo neer als een begeerlijke partner.

Hiermee heb ik slechts een gedeelte gevat van alles wat uit het gesprek met die ondernemer valt te destilleren. Toch zit ik alweer op veel woorden — wellicht schrijf ik nog een vervolg. Voor nu: onthoud dat je je eigen waarden moet bekrachtigen! Laat jezelf niet van je stuk brengen door alle bullshit-bingo’s en het neppe gedoe op sociocratische kantoren.

groep

Digitale Depressie

Houd, tegen de stroom in, vast aan je eigen normen