Als geboren Oostendenaar heb ik altijd een bijzondere belangstelling aan de dag gelegd voor de bouwwoede aan de Vlaamse kust (die altijd de Belgische kust wordt genoemd, terecht), en meer bepaald die in de Koningin der Badsteden.

Het is een oud zeer dat de verweving tussen bouwpromotoren en de politiek onze kustlijn heeft kapot gemaakt. Het is bij uitstek een ‘Belgisch’ probleem. In Oostende hebben ze decennialang gewed op goedkope aangespoelden, meestal Waalse of Brusselse Franstaligen die heel de dag op turnpantoffels en in joggingpak de dijk afslenteren om hun hond uit te laten en één koffietje te drinken. Na Blankenberge heeft Oostende van alle kustgemeenten het hoogste aantal leefloners.

Vandaag willen ze van die ‘marginalen’ af en pakt betonkoning Versluys uit met het ene exclusieve torenproject na het andere. In de schaduw van vuurtoren Lange Nelle aan de Oosteroever verrijst het luxueuze ‘mini-Manhattan’ van Oostende. Herinner u, een van de tweede verblijvers die daar resideren had bezwaar tegen het schijnsel van de Vuurtoren. Achter de Oosteroever hebben Versluys en het stadsbestuur nog grotere plannen. Niet minder dan twaalf torens, elk 42 verdiepingen hoog, moeten daar verrijzen. Wow. Van marginaal naar megalomaan, lijkt het devies.

Atlantik Wal

Oostende.be

Zonder architect/schepen Kurt Claeys (Open Vld) wordt er geen steen gemetst in Oostende.

Maar tot spijt van de politici zijn er buurtbewoners die naar de Raad van State trekken op basis van milieuovertredingen. VRT-Pano toonde vorig jaar al dat het hier om een beschermd cultuurhistorisch landschap gaat waarop hoogbouw gewoon niet toegelaten is. Dat belette de projectontwikkelaar niet om toch al kranen te laten aanrukken en grondwerken te laten uitvoeren.

Dat Versluys die werken al laat uitvoeren zonder vergunning, doet vermoeden dat hij van het stadsbestuur ook de wenk heeft gekregen dat alles wel zal ‘geregeld’ worden. Dat bestuur is een monstercoalitie van Open Vld (die burgemeester Bart Tommelein levert), N-VA, CD&V en Groen. Het cruciale departement Ruimtelijke Ordening, Stedelijke Ontwikkeling en Omgevingsvergunningen is in handen van Open Vld’er Kurt Claeys, zaakvoerder van het architectenbureau Kurt Claeys en partners. Van hem is bekend dat hij het fameuze Hotel du Louvre liet verkrotten en vervolgens afbreken om er luxe-appartementen op te bouwen.

Zo’n verhalen zijn schering en inslag. Claeys is bestuurder van de evenementenhal Versluys Dôme Oostende (vorig jaar omgedoopt tot Coretec Dôme), samen met zijn collega-schepen Bjorn Anseeuw (N-VA) overigens. Verder vinden we hem nog terug als bestuurder van het Autonoom Gemeentebedrijf Grond en Bouwbeleid Oostende, de West-Vlaamse Intercommunale Brugge, de immo-firma Groep Gidts, en nog een half dozijn andere publieke zitjes. Om maar te zeggen: zonder de man van de vele petjes Kurt Claeys wordt er geen steen gemetst in Oostende en omstreken.

Historisch en identitair zou Oostende zich meer dan welke badstad ook moeten profileren als elegant kuuroord. De optie om te gaan voor hoogbouw is hier stedenbouwkundig volstrekt ongepast. Aan de hele kustlijn trouwens, die algemeen als de lelijkste van Europa wordt beschouwd. Een gruwelijke Atlantik Wal van appartementsblokken beheerst de kustlijn van De Panne tot en met Blankenberge. De verloedering begon al in de jaren ’60, toen (vooral blauwe) gemeentebesturen het aanlegden met betonboeren en promotoren. Soms speelden de politici ook zelf voor immo-makelaar, de voorbeelden zijn legio.

Lege stadskas

VRT

Burgemeester Bart Tommelein, dikke vrienden met Bart Versluys.

Wie het echte Oostendse verhaal wil horen, moet dan ook het devies ‘Follow the money’ hanteren. Voor aannemer-promotor Versluys kan het miljardenproject van 1.200 appartementen, een hotel, kantoren, luxeboetieks, restaurants, bars en een ondergrondse parking een enorme cash cow worden. Voor het stadsbestuur is het een middel om belastingen te kunnen heffen want door de verpaupering die men decennialang liet gebeuren is de kas leeg. Dus begrijp: men lenigt de ene mistoestand met de andere, en vergeet de lokale economie. Dat de horeca het meest gebaat is met een mix van luxe, gewoon en basic, dat beseffen ze op de dienst Ruimtelijke Ordening niet.

Versluys is hoofdsponsor van KV Oostende én sponsor van de basketbalclub waar oud-burgemeester Johan Vande Lanotte in het bestuur zat. Dat is allemaal niet verboden, maar het schept een kluwen van belangenvermenging en zachte corruptie (waarmee bedoeld wordt: niet-strafbare maar wel laakbare netwerkconnecties tussen publiek en privé, etentjes, cadeau’s, enzovoort). De belabberde politieke cultuur en het uitgekookte zakeninstinct van de promotoren, waartoe we voor alle duidelijkheid ook namen als Gebroeders Degroote rekenen, vormen communicerende vaten. Versluys kocht de Oosteroever van de stad voor nog geen 20 miljoen euro, en het Vuurtorendok voor dezelfde prijs. Dat is peanuts, gelet op de fabelachtige meerwaarde na de bouwwerken.

Oostende is New-York niet, sommigen zijn hier alle benul van schaal kwijt. Misschien moet er eens een masterplan voor heel de kustzone uitgedokterd worden, dat de dorpspolitiek overstijgt en grote lijnen voor de middellange termijn vastlegt. Weer meer bureaucratie zult u zeggen. Ja, maar helaas, het principe van de subsidiariteit (‘laat zoveel mogelijk beslissingen aan het lokaal niveau’) leidt op stedenbouwkundig vlak, waar zo grote financiële belangen spelen, tot een fatale aanslag op esthetiek, ruimte en beleving. In feite zou onze kust als geheel moeten geklasseerd worden als waardevol cultuurhistorisch gebied, met aandacht voor zachte recreatie en voldoende natuur. Kijk naar de Zeeuwse kust. Het kan anders, maar wil men ook?

Groep Gidts

Oostende, het Manhattan van onze kust?