Stel -en het is volkomen hypothetisch- dat de hoofdredacteur van Doorbraak, altijd een paar stappen vooruitdenkend, zou overwegen om artificiële intelligentie (AI) te gebruiken. Wees gerust, niet om de fysieke auteurs overbodig te maken, maar gewoon als’ back-up’, een B-plan voor als er eens eentje uitvalt, nukkig doet over vergoedingen, of onder een tram terecht komt. De nep-auteurs zouden volwaardige klonen zijn van de fysieke medewerkers, dankzij een intelligent systeem dat alle geschreven teksten leest, analyseert, zelfs de background van een auteur kan meenemen.

Zo’n systeem heeft wel méér mogelijkheden. Het kan meteen ook de boekhouding doen, marketingstrategieën uitdenken, finaal de gehele redactionele lijn beheren, zodat het aantal abonnees de hoogte in gaat en het blad dus meer sponsors aantrekt. Voor een kleine meerprijs, mijnheer, u haalt het er zo uit.

Snel zal dan blijken dat de echte auteurs, met hun besognes en gedoe, toch niet meer zo nodig zijn. Het systeem zelf adviseert om ze naar de uitgang te begeleiden. Zou u die zelfschrijvende Doorbraak nog lezen? Natuurlijk wel, u zou het amper merken. Want de algoritmes kennen ook uw gedrag, politieke en andere voorkeuren, welke boeken u leest, welke wijn u drinkt, welke seksspeeltjes u koopt voor uw partner. Data mijnheer, daar gaat het om..

Leerling-tovenaar

Yuval Noah Harari (°1976). (Wiki)

Ondertussen wordt ChatGPT, de open en gratis versie van artificiële intelligentie, steeds populairder. Scholieren maken er hun huiswerk mee, de moderne vrouw kan erbij terecht voor een goed stoofvleesrecept, de man voor een sollicitatiebrief op maat. De chatbot wordt onze vriend en toeverlaat, en meer. Er zijn al mannen, waarvan de vrouw te veel met stoofvlees bezig is, die er een emotionele band mee hebben.

Dé figuur die zich met de mogelijkheden en (vooral) de gevaren van artificiële intelligentie bezig houdt, is de Israëlische auteur/historicus Yuval Harari. Via bestsellers als ‘Sapiens. Een kleine geschiedenis van de mensheid (2014), ‘Homo Deus’ (2015) en ‘21 lessen voor de 21ste eeuw’ (2018), overschouwt hij de geschiedenis van de mens, waarin technologie een steeds dominantere rol speelt.

Terwijl de werktuigen al 10.000 jaar ons comfort vergroten en onze macht over de natuur doen toenemen, stelt zich nu een nieuw gegeven: de slimme machine die de mens intellectueel overtroeft en afhankelijk maakt

Maar terwijl de werktuigen al 10.000 jaar ons comfort vergroten en onze macht over de natuur doen toenemen, stelt zich nu een nieuw gegeven: de slimme machine die de mens intellectueel overtroeft en afhankelijk maakt. Via de onnoemelijke hoeveelheid data die het internet biedt, leert hij zo snel bij, dat hij alle macht naar zich toe trekt. De mens wordt een leerling-tovenaar, die krachten ontketent dewelke hij niet meer onder controle heeft.

In zijn jongste boek ‘Nexus – Van het stenen tijdperk tot AI: een beknopte geschiedenis van informatienetwerken’ analyseert Harari verder de geboorte en groei van dit superbrein. Een ‘wezen’ (wat het stilaan wordt) dat de menselijke eenzaamheid in de massacultuur overstijgt, omdat het iedereen ‘kent’, maar dus ook kan manipuleren. Het creëert nieuwe verhalen, het kan zelfs zingeving bieden, los van de oude religieuze systemen. Vanaf dan bepaalt het zonder meer ons cultureel kader.

Alien Intelligence

De Cybertruck van Tesla: naar het schijnt kogelvrij. (js)

Wie zijn de winnaars in dit verhaal? Harari ziet een nieuwe elite ontstaan, letterlijk een techno-cratie, die mee is met de digitale revolutie en AI omarmt. Zij zullen in zelfrijdende Tesla’s rondtuffen -eventueel ook in de lucht-, naar Mars reizen, en zelfs AI-gestuurde transplantaties laten uitvoeren, wat tot een nieuw superras kan leiden. Harari prefereert dan ook de term Alien Intelligence. De massa daarentegen zal de technologie enkel passief ondergaan en verder gebrainwasht worden. Niets nieuws onder de zon dus.

De AI-architectuur behuist een nieuw opperwezen, een profane God, die door een kransje van techno-hogepriesters bediend wordt. Zij zijn nauw met de politieke macht verweven, die hen als sterrenwichelaars voortdurend consulteert

Sociale media dienen vooral om het superbrein te voeden, waarop elk individu geconnecteerd is. Iedereen moet, in naam van de vrije meningsuiting, zoveel mogelijk twitteren -het postmoderne bidden-, kwestie van de broodnodige data aan te leveren. De AI-architectuur behelst een nieuw opperwezen, een profane God, die door een kransje van techno-hogepriesters bediend wordt. Zij zijn nauw met de politieke macht verweven, die hen als sterrenwichelaars voortdurend consulteert.

En zo verscheen Elon Musk op het toneel, CEO van Tesla, grote baas van X en de man die Mars wil koloniseren. Hij heeft zich helemaal in de presidentiële campagne van Donald Trump gesmeten, en strooit als een wilde weldoener dollars rond om kiezers aan te trekken. Maar wat zit er achter die bromance tussen de machtspoliticus en de visionaire entrepreneur?

Neuralink

Elon Musk introduceert zijn eigen chatbot, genaamd Grok. (js)

In het verleden heeft Elon Musk zich kritisch en terughoudend opgesteld tegenover artificiële intelligentie, maar hij heeft zijn kar helemaal gekeerd. Of was het toen al fake? Feit is dat hij nu zwaar geïnvesteerd heeft in een eigen chatbot, genaamd Grok, die de concurrentie moet aangaan met deze van Google en Microsoft.

Maar terwijl deze twee zich vooral op de consument en zijn comfort richten, ziet Musk -het zou Musk niet zijn- het veel groter. Voor hem ligt de toekomst van AI in een radicale reorganisatie van de samenleving, in de zin zoals Yuval Harari (met wie hij, ironisch genoeg, ooit waarschuwde voor deze evolutie) het beschrijft: een postpolitieke samenleving die gedomineerd wordt door een superslimme machine.

Musk beseft dat Trump slim genoeg is om als wereldleider het betere denkwerk aan artificiële intelligentie over te laten, en dom genoeg om niet te beseffen dat hij zo de macht uit handen geeft

Voor die grootse plannen is Donald Trump als toekomstig VS-president de perfecte partner. Trump is bezeten door macht, maar weet dat hij de technocratie, de Silicon-elite, aan zijn kant moet krijgen om de informaticatechnologie helemaal voor zijn kar te spannen. Musk beseft dat Trump slim genoeg is om als wereldleider het betere denkwerk aan artificiële intelligentie over te laten, en dom genoeg om niet te beseffen dat hij zo de macht uit handen geeft. Hun gemeenschappelijk belang is het ontmantelen van de klassieke overheid (de gehate deep state), een federale staat die tegelijk Musks grootste klant is.

Ondertussen is Elon Musk alweer een paar staties verder: zijn bedrijf Neuralink werkt volop aan technieken om via een implantaat menselijke breinen rechtstreeks te pluggen aan het superbrein.

In heel dit dystopisch scenario -en ook dat is een gedachte die Harari meegeeft- blijft de hoop overeind dat enkelingen kunnen weerstaan aan de AI-pletwals en zich verenigen tot een tegencultuur. De onschatbare menselijke aanleg tot tegendraadsheid en dissidentie. Kleine ‘geheimtalen’ spelen hier een sleutelrol, lokale idiomen, codes die ontsnappen aan de Angelsaksische eenheidsworst die het internet domineert. Ironie en humor zijn ook een belangrijke factor. Alleen al gewoon offline gaan, want geloof het of niet: er is nog een leven buiten het internet.

Grok

Wat doet Musk bij Trump?