Iedereen maakt fouten. Ik, u, Jeff Hoeyberghs, de Groot-Viroloog. Ontsnappen kan je alleen in de Stad der Blinden, en soms heeft onze samenleving daar veel van weg. Maar zelfs daar blijkt altijd wel iemand een geschikte bril te vinden.

Fouten dus. Om te beginnen zegt de Groot-Viroloog zelden of nooit dat hij het niet weet. Hij weet alles, geeft ook altijd een antwoord. Maar zeggen dat je het niet weet is soms een noodzaak. In de wetenschap, in de journalistiek. Vele jaren geleden heb ik die les gekregen van Roger Adams, in de jaren tachtig hoofdredacteur bij de BRT. ‘Als we het niet weten of niet snappen,’ zei Roger, ‘dan zwijgen we. En als het echt moet, zeggen we dat we het ook niet weten.’

Zeer juist, maar strijdig met een van de communicatiegeboden van de Groot-Viroloog: ‘Beantwoord de vraag van de dag, welke die ook is.’ Het moet. Het is een van zijn voorschriften uit die lezing over pandemie-communicatie.

Maar dan maakt zelfs een Groot-Viroloog onvermijdelijk fouten. Wie goed kijkt, kan zien dat hij trouwens wat tijd nodig had voor hij zag dat zijn moment was gekomen. Ja, er was dat ding in Wuhan. Maar, zei de Groot-Viroloog eind januari van vorig jaar, een killer is dat niet. Vergeet niet, zei hij, dat er in 2019 140.000 mensen zijn gestorven aan de mazelen, 770.000 aan HIV, 405.000 aan malaria en anderhalf miljoen aan tbc. En dan, helemaal zichzelf: ‘Ik kan u verzekeren dat die mensen allemaal even dood zijn als diegenen die sterven aan het Wuhan coronavirus.’

Even dimmen graag

Ik vind zo’n vergissing een te vergeven fout, maar ze noopt wel tot bescheidenheid. Bescheidenheid die je bij een Herman Goossens wél vindt. Hij geeft toe dat de wetenschappers te ver zijn gegaan, te zwaar wogen op het beleid. Of een Isabel Leroux-Roels, die zegt wel feiten en onderzoek te willen leveren, maar de conclusies over bijvoorbeeld versoepelen of verstrengen overlaat aan mensen die door de samenleving zijn gelegitimeerd om daarover te beslissen. Of een Hendrik Cammu, die van ‘grote schade’ gewaagt omdat altijd dezelfde experts worden opgevoerd met rotsvaste meningen over een virus dat ze kort tevoren niet kenden.

De Groot-Viroloog denkt anders: hij ziet zijn kans. Dat hij dan het niveau van de feiten en data moet verlaten, en moet mikken op het effect… dat is dan maar zo. De Groot-Viroloog wordt vanaf dat moment politicus.

En je kan geluk hebben. Omdat de gekozen politici verstek laten gaan bijvoorbeeld. In het voorjaar van 2020 zegt de minister van Volksgezondheid dat ze niet meer naar de televisiestudio’s komt, ook al vanwege de voorbeeldfunctie. De Groot-Viroloog zegt in de studio dat hij die beslissing begrijpt, dat hij die zelfs toejuicht, maar zelf zal hij met graagte blijven komen.

Mikken op het effect dus. De Groot-Viroloog maakt daar geen geheim van. In het parlement geeft hij het openlijk toe: hij heeft de mensen bij het begin van de crisis bewust bang gemaakt. De bevolking was nog niet voldoende bezorgd, zegt hij. ‘Toen hebben we beslist: we doen het zelf. In de krokusvakantie vernauwt het nieuws vaak tot één onderwerp. Het moest dus toen gebeuren.’ De viroloog wordt hier een Viroloog met een maatschappelijke missie, met een pluralis maiestatis, het meervoud van verhevenheid, een Groot-Viroloog dus.

Alleen journalist Wouter Verschelden ziet op dat moment dat er iets niet klopt. De Groot-Viroloog zegt vóór die (achteraf zo cruciaal gebleken) skivakantie dat hij alvast niet zou thuisblijven. Wel handen wassen en massa’s mensen vermijden en zo, maar voor de rest: doe maar. In de studio’s gaan intussen de interviews eindeloos verder. Aan een Groot-Viroloog stel je geen kritische vragen. Zodra die ook maar dreigen op te komen, wordt dat afgedaan als storend geruis van gepeupel dat helaas van virologie niets afweet.

Als na die skivakantie de econoom Ivan Van de Cloot in de studio zegt dat mensen die uit Italië terugkeren, verplicht veertien dagen in quarantaine zouden moeten, zegt de Groot-Viroloog dat dat geen zin heeft. Idem, en in dezelfde uitzending, meldt hij nog terloops dat uitgebreid testen ook al niet veel zin heeft.

Wel of niet slikken?

Als Donald Trump in juni vorig jaar zegt dat het anti-malariamiddel hydroxychloroquine een probaat middel is bij Covidbesmetting, wordt er in de studio’s hartelijk gelachen. De Braziliaanse president Bolsonaro zegt hetzelfde. Nog meer gelach. Maar in maart zei de Groot-Viroloog niet dat hij het niet wist, of dat dat nog moest worden onderzocht. Hij zei wel dat als hij zou zijn besmet, hij hydroxychloroquine zou nemen.

Maar, zeiden destijds Jacobse & Van Es (Koot en Bie), aan onze pik komp ook een end. Nog voor ze daar wetenschappelijk op gewezen worden, verslijten de studio’s de viroloog die ze zelf tot Groot-Viroloog hebben gemaakt. Er ontstaat aan alle kanten wrevel. Het gaat ook almaar meer over economische en menselijke schade.

Wrevel, niet alleen omwille van bizarre optredens van de Groot-Viroloog in allerlei programma’s en toestanden – je kan hem ook boeken, vernemen we, via een sprekersbureau; hij laat weten dat hij wil komen voor een bak witloof. Nee, het gaat verder: er komt ook sleet op de boodschap zelf. Almaar meer.

Veel mediamakers zien dat niet, de Groot-Viroloog ook niet. Meer zelfs, hij begint zelfs een heuse tegenmacht te ontwikkelen. Er is een plan om de cultuursector te openen. De Groot-Viroloog legt in de studio een eigen plan op tafel.

In Het Laatste Nieuws schrijft Noël Slangen over het probleem Van Ranst. ‘Om zijn verkruimelend aanzien te compenseren, worden de waarschuwingen van vader Van Ranst almaar heftiger, alarmerender, apocalyptischer.’ Slangen voorspelt dat iedereen foert gaat zeggen. En hij besluit met een oproep: ‘Minder virologen op het scherm, in de krant en in ons hoofd.’

En toen gaf ook de Universiteit Antwerpen nog een duw, en…

En toen kwam Jürgen Conings

Gek geworden, losgeslagen, wanhopig. De menselijke schade in zijn allergevaarlijkste vorm. Een man die maar beter zo snel mogelijk gevonden kan worden.

De schuld van Het Vlaams Belang, zegt de Groot-Viroloog vanuit zijn safehouse. En van Rik Torfs en Hendrik Vuye en Ivan Van de Cloot en uw dienaar, die de sfeer vergiftigen. En er vertrekt vanuit dezelfde plaats nóg een interessante mededeling. ‘In Nederland krijgen mensen die virologen bedreigen of beledigen daadwerkelijke celstraffen.’ Aanleiding is de veroordeling van een vrouw uit Terneuzen die effectief een viroloog heeft bedreigd. Ze had in een chatgroep met tweehonderd leden opgeroepen naar zijn huis te gaan. Ze krijgt acht weken cel, waarvan de helft voorwaardelijk.

Interessant omdat de Groot-Viroloog en stoemelings een element toevoegt. Want dat iemand bedreigen niet kan, daar bestaat geen twijfel over. Maar dat er ook gestraft moet worden vanwege beledigen. Nou moe… Er is hier iemand God in ’t diepst van zijn gedachten.

Dienstmededeling: wie ook maar een vinger durft uit te steken naar de Groot-Viroloog, krijgt met mij te maken. Mijn kennis en kunde van vuurwapens is weliswaar belachelijk klein, maar ik schrijf scherpe, kritische stukken op Doorbraak. En als u het nu nóg niet weet: de hele wereld leest die, en doet wat ik zeg.

grootspraak

Het epos van de Groot-Viroloog: de ontknoping