De stuurgroep Turnhouts Vennengebied, een vereniging van familiale landbouwbedrijven die in de regio bedreigd worden met sluiting, roept intendant voor het Turnhouts Vennengebied Piet Vanthemsche op om onmiddellijk een halt toe te roepen aan de verdere toewijzing van habitatgebieden. Die verdere aanduiding heeft volgens de stuurgroep negatieve gevolgen voor de Vlaamse economie en bedreigt niet alleen de haven van Antwerpen, maar ook de luchthaven van Zaventem.

Het gaat zeer specifiek om gebieden met classificatie habitat 3110 en 3130, dat zijn vennen met laagblijvende pioniervegetaties van voedselarme, zwak gebufferde wateren. Volgens de stuurgroep heeft een studie van de Vlaamse Instituut voor Technologisch Onderzoek (VITO) uitgewezen dat het nooit mogelijk zal zijn om de uiterst kwetsbare, gevoelige en stikstofarme habitatsoorten in een gunstige staat van instandhouding te verkrijgen op basis van de Kritische Depositiewaarden (KDW’s) van de aanwezige kwetsbare vegetatie.

Instandhouding niet haalbaar

‘Habitatsoorten zoals de 3110 en 3130 hebben een lage KDW, van respectievelijk zes en acht kilogram stikstof per hectare per jaar, wat wil zeggen dat die hun gunstige instandhouding nooit haalbaar zal zijn in die regio’, zegt Gunter Klaasen van de stuurgroep Turnhouts Vennengebied.

Zelfs met een leeg Vlaanderen, zal de KDW nóg overschreden worden, gezien enkel de invloed vanuit het buitenland al te hoog is

‘Zelfs met een volledig leeg Vlaanderen, zal de KDW nóg overschreden worden, gezien enkel de invloed vanuit het buitenland al te hoog is. Daarbij komt nog de toename van bevolking, (vracht)verkeer, vliegverkeer, scheepvaart en industrie. Dat wil zeggen dat we kunnen stellen dat dit absoluut onhaalbare doelen zijn, zelfs zonder rekening te houden met landbouw.’

Haven en luchthaven bedreigd

Volgens de stuurgroep bedreigt de verdere aanduiding van deze habitatgebieden niet alleen de landbouwactiviteiten, maar ook de industrie in de haven van Antwerpen en ook de luchthaven van Zaventem.

‘De overwegende west- en zuidwestenwind zorgt ervoor dat de uitstoot vanuit de Antwerpse haven, maar ook van Zaventem, de ring rond Brussel en Antwerpen hoofdzakelijk richting Turnhouts Vennengebied zal waaien. Let daarbij vooral op “alle uitstoot”, want niet alleen stikstof heeft een “mogelijk significant negatief effect” op die habitatsoorten”.’

Ineos-arrest en nieuw stikstofakkoord

Onder druk van het Ineos-arrest, dat de vergunning voor een ethaankraker in de Antwerpse haven schorste, bereikte de Vlaamse regering een nieuw stikstofakkoord. Daarin staat dat Vlaanderen, samen met andere landen en regio’s zoals Nederland, naar Europa stapt om de onhaalbare doelstellingen opnieuw aan te kaarten. De Vlaamse regering wil bekomen dat de EU rekening houdt met de specifieke omstandigheden van een dichtbevolkte en geïndustrialiseerde regio zoals Vlaanderen.

Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) klaagde in het verleden al herhaaldelijk aan dat ze opgescheept zit met een politieke erfenis uit de jaren ’90. Toen werden de natuurgebieden onoordeelkundig aangeduid, waardoor de huidige stikstofcrisis ontstond.

Zwaard van Damocles

Minister-vicepresident en minister van Binnenlands Bestuur Gwendolyn Rutten (Open Vld), die voorheen het stikstofprobleem opvolgde vanuit het Vlaams parlement en het dossier door en door kent, stelde al dat Vlaanderen zich moet bezinnen over welk soort natuur men wil.

Zij maakte daarbij duidelijk dat in de praktijk onhaalbare natuurdoelstellingen, zoals die voor habitat 3110 en 3130, best geschrapt worden. Anders blijven die als een zwaard van Damocles boven de Vlaamse economie hangen. Een analyse die eerder ook al werd gemaakt door Bram Van Hecke van De Groene Kring bij DoorbraakTV.

Geen fouten uit verleden herhalen

De stuurgroep Turnhouts Vennengebied klaagt aan dat de door de Vlaamse regering aangeduide intendant voor het Turnhouts Vennengebied Piet Vanthemsche op een recente infovergadering te kennen gaf resoluut te willen doorzetten met de allocatie van de habitatsoorten in de regio. Voor de stuurgroep is het onbegrijpelijk en uitermate gevaarlijk dat hij wil doorzetten met een onhaalbaar doel.

‘We mogen niet opnieuw dezelfde fout maken als in 1992, toen deze onhaalbare habitatsoorten werden aangeduid’, zegt Gunter Klaasen. ‘We zijn nu goed dertig jaar verder en zowat alles is veranderd. De bevolking, alle soorten vracht-, scheep- en vliegverkeer en de industriële activiteiten zijn gigantisch toegenomen, maar ook het klimaat is ondertussen flink veranderd. De huidige klimatologische omstandigheden zorgen ervoor dat enkele habitatsoorten, die dertig jaar geleden werden aangeduid, in het Turnhouts Vennengebied nu niet meer haalbaar zijn.’

Nieuw stikstofakkoord

Intendant Piet Vanthemsche zegt dat de aanduiding van de twee habitats 3110 en 3130 ook in de tekst van het nieuwe stikstofakkoord werd opgenomen. ‘Het politiek akkoord dat vandaag op tafel ligt voorziet duidelijk in de toewijzing van die twee stikstofgevoelige habitats. Zolang er geen politiek akkoord was heb ik mijn werkzaamheden als intendant on hold gezet. Nu het er is heb ik een toelichting gegeven over de inhoud ervan, met de vermelding van de habitats.’

‘U moet goed weten dat de KDW’s in het stikstofdecreet niet als harde norm zullen worden opgenomen. De discussie met Europa zal gaan over wat we als alternatief kunnen doen als we bepaalde doelstellingen niet halen. De discussie met Europa zal niet gaan over het weghalen van habitats uit het Turnhouts Vennengebied.’

‘De doelstellingen zijn al langer vastgelegd en de KDW’s zijn gekend’, aldus Vanthemsche. ‘Ze zitten vandaag in grotere zoekzones. Net door die toewijzing verkleint de impact ten overstaan van de huidige situatie. We zullen dus zo snel mogelijk de gebieden voor habitat 3110 en 3130 vastleggen, zodanig dat de zoekzones verkleinen. De invloed van die habitats die men nu berekend, zonder toewijzing, geldt voor een veel groter gebied dan wanneer ze vastgelegd worden. Daardoor wordt de situatie voor de omliggende bedrijven gunstiger.’

Hypotheek op Vlaamse welvaart

Door in het nieuwe stikstofakkoord niet af te stappen van de uiterst gevoelige habitats met de daaraan gekoppelde onhaalbare doelstellingen, lijkt de Vlaamse regering de problemen voor de toekomst te betonneren. Want wat gaat er gebeuren wanneer de EU geen alternatieve oplossingen wil voorstellen of aanvaarden? De Vlaamse regering legt hierdoor een nieuwe hypotheek op de Vlaamse welvaart door vast te houden aan habitats waarvan de instandhouding de facto onmogelijk is.

habitatsoorten

Stikstofcrisis: stop het toewijzen van habitatgebieden