Albert Einstein word je in de lagere school, niet aan de unief. Vroeg contact met wetenschap en techniek zaait de goesting voor innovatie. In Dessel staat het nieuwe Tabloo, informatief en architectonisch top.

Tabloo: bezoekerscentrum over radioactiviteit

De wetenschapsexpo Technopolis in Mechelen is een baby van de succesvolle shows, ontmoetingen, debatten en confrontaties op de technologiebeurs Flanders Technology in Gent in de jaren tachtig en negentig. Flanders Technology en zijn nasleep ravitailleerde Vlaanderen met veel technologische roepingen.

Bij Technopolis is het vaak drummen. Maar zeventig jaar na de start van de vreedzame kernwetenschap in Mol en Dessel is Tabloo een Atomopolis waar jonge mensen — op sleeptouw van hun ouders, grootouders of leraren — kleurig, aantrekkelijk, intelligent zien wat natuurkunde, sterrenkunde en scheikunde samenbrengt in de kernwetenschap, de nucleaire industrie en de zoektocht naar de afvalstockage en -verwerking.

Tabloo opende officieel de deuren op 23 maart. Het bestuur van Groen kwam nog niet op bezoek, een gemiste kans, want het kan er veel opsteken. Zijn verblinde gezeur over kerncentrales zou erdoor kunnen afzwakken. Maar Energieminister Tinne Van der Straeten bezocht Tabloo en oordeelde dat het goed is. De toekomst raakt in Tabloo het verleden. Het kenniscentrum ligt schuins over de Boeretang, een oude hoeve uit de middeleeuwen. In 1831 logeerde Hendrik Conscience er twee maanden en het inspireerde zijn boek Rikke-tikke-tak.

Atoomdistrict

Mol-Dessel is het atoomdistrict van België. De Russen noemen een dergelijke kennisconcentratie een akademgorodok, en zo mag je de zustergemeenten best dopen. Het Studiecentrum voor Kernenergie, Eurochemic, Belgoprocess, NIRAS, FBFC, de ontmantelde dochter voor brandstofstaven (onder meer MOX) van de Franse kernenergiegroep Areva, en HADES voor kernafval (een labo op 225 meter diepte van de Europese Commissie) groeiden tussen de Kempense dennen en moerassen van de koninklijke familie. Duizenden Belgische en buitenlandse experts hebben daar in de voorbije 70 jaar, en tot vandaag, nucleaire kennis ontwikkeld en verfijnd.

België, meer concreet de Union Minière du Haut Katanga, had nog tijdens de Tweede Wereldoorlog Katangees uranium liggen in de haven van New York. Dat uranium werd geleverd aan het Manhattanproject voor de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki. Als tegengebaar voor het Katangese uranium werd België na 1945 prioritair bediend met Amerikaanse kennis van vreedzame kernenergie.

Een mogelijke vestigingsplaats in Wallonië, in de Condroz, botste op lokaal verzet en de Kempen werd de uitwijkplek. Bij de Kempense sufferds, die amper wisten wat er op hen afkwam, was er ruimte op een koninklijk domein, zonder ingewikkelde en aanslepende onteigeningen. En de streek was reeds een decennia-oude dumpingplek voor gevangenissen, bedelaars- en landlopersgestichten en non-ferrofabrieken met kwalijke uitstoot.

Dubbele functie

Tabloo — afgeleid van het Esperanto voor ’tafel’ — heeft een interactieve expo met veel doe-plekken. Het Gentse ontwerpbureau Bailleul werkte samen aan de geslaagde show met Bruns uit Bergeijk (Nederland) en Create.eu (Evergem).

De uitdaging was: hoe maak je een onzichtbare wereld tastbaar en concreet? Als je het volledige circuit van de drie partners volgt en op alle knoppen en schermen drukt, ben je vijf uur zoet. Er zijn een veertigtal opstellingen met vooraan het verhaal van het radioactieve afval en zijn beheer, waarop de kennismaking volgt met het SCK en zijn huidige topproject MYHRRA.

MYRRHA is een onderzoek naar kerncentrales van de vierde generatie met minder afval en nuttige bijproducten (zoals radio-isotopen voor de geneeskunde en de industrie). Rond Tabloo is een landschapspark in opbouw, zijn er themawandelingen en kan je de toekomstige bergingssite van kernafval ontdekken. In 2006 besliste de regering dat deze in Dessel zou liggen.

Wetenschaps-, cultuur- en ontmoetingscentrum

Tabloo serveert wetenschap én is een cultuur- en ontmoetingscentrum van de gemeenten Dessel en Mol die zeer actief meewerkten aan het nagelnieuwe middelpunt van de lokale nucleaire kennis via MONA (Mols Overleg Nucleair Afval) en STORA (Studie- en Overleggroep Radioactief Afval). Een unieke expo, een theaterzaal met 200 zetels, vergaderruimten, een frisse bistro, wandelroutes en speelhoeken wachten op de Vlaamse Einsteins.

HADES

Atomopolis na Technopolis