Met de verkiezingen in aantocht worstelt de EU almaar harder met haar Oekraïne-beleid en – bij uitbreiding – met de toetreding van dat land tot de EU. Hierbij komen de interne verdeeldheid binnen de EU én de binnenlandse politieke agenda van heel wat Europese leiders prominent bovendrijven.

Dinsdag leek de kogel door de kerk: de EU zou – tegen alle logica in – nieuwe handelsbeperkingen invoeren voor landbouwproducten uit Oekraïne. Uitgerekend op een moment dat Oekraïne het bijzonder lastig heeft op het slagveld, zetten belangrijke landbouwlanden Polen en Frankrijk de rest van de EU voor het blok. Ze kwamen overeen om de verkoop van een aantal Oekraïense landbouwproducten – onder meer tarwe, suiker en eieren – aan banden te leggen. Maar zie: woensdagmorgen rolde er plots een persbericht binnen dat de meeste nieuwe handelsbeperkingen toch nog een jaar zouden worden uitgesteld. Al wordt er wel degelijk een soort van ‘noodremprocedure’ ingesteld voor ‘bijzonder gevoelige landbouwproducten’.

Wanneer de export van dergelijke producten van Oekraïne het niveau van 2022 en 2023 zou overstijgen, kan de Europese Commissie wel degelijk snel nieuwe beperkingen invoeren. Met andere woorden: een typisch, halfslachtig Europees compromis. Maar wel eentje dat in Kiev de indruk zal versterken dat de EU in eerste instantie oog heeft voor de eigen belangen, alle ronkende beloften van pakweg Charles Michel ten spijt. Over eventuele importbeperkingen op tarwe bleef er gisteren discussie. Hoe dan ook zouden de Europese handelsmaatregelen een bijzonder zware klap zijn voor de Oekraïense export, waardoor het land jaarlijks tot 1,2 miljard aan broodnodige inkomsten kan mislopen.

Interne verdeeldheid

De beslissing om de import van sommige Oekraïense landbouwproducten te beperken, kwam er grotendeels onder druk van de aanhoudende boerenprotesten in Europa. Die baren onder meer de Franse president Macron – wiens partij in de peilingen voor de Europese verkiezingen stevig terrein verliest – almaar meer zorgen. Ook vanuit Polen nam de druk toe om de eigen landbouwers te beschermen.

Het politieke gekissebis van de voorbije dagen legt niet alleen nog maar eens de grote interne verdeeldheid binnen de EU bloot, het illustreert ook de gespletenheid van het EU-handelsbeleid. Op de Europese top die gisteren in Brussel startte, kwam immers ook een brief op tafel waarin vijf Europese ministers van Landbouw de Europese Commissie oproepen om de invoer van graan uit Rusland en Wit-Rusland te beperken.

Laat dit even goed tot u doordringen: terwijl er enerzijds door sommige lidstaten gepleit wordt voor handelsbeperkingen of hogere invoertarieven op Oekraïense landbouwproducten, blijven een aantal EU-lidstaten nog altijd graan uit Rusland invoeren.

Lidmaatschap

Tegelijk blijft de EU ook warm en koud blazen over het EU-lidmaatschap van Oekraïne. Werd op de Europese top van december vorig jaar nog met veel poeha aangekondigd dat de EU de onderhandelingen daarover binnenkort al zou opstarten, dan is het daar nu plots opvallend stil over geworden. Ook daar zitten zowel de komende verkiezingen als de boerenprotesten voor veel tussen.

Brussel beseft maar al te goed dat die toetreding van een groot, arm én bevolkingsrijk land – waardoor er volgens een eerste voorlopige nota van de Europese Raad de volgende jaren minimaal zowat 200 miljard euro aan Europees geld naar Oekraïne zou vloeien – momenteel niet echt in de bovenste schuif ligt bij heel wat kiezers. Die centen zullen immers ergens gevonden moeten worden. Daarbij zal ongetwijfeld ook het immense Europese landbouwbudget in het vizier komen. En dus blijft het voorlopig ook wachten op concrete voorstellen voor de hervorming van de Europese instellingen, die nochtans absoluut noodzakelijk is om de EU-uitbreiding op termijn mogelijk te maken. Waarbij je je dan kan afvragen: zou een dergelijke ingrijpende hervorming van de EU niet net een centraal thema moeten worden bij de volgende Europese verkiezingen? En heeft Oekraïne in deze extreem moeilijke tijden ook geen recht op wat meer duidelijkheid, en op vijf minuten politieke moed?

handelsbeperkingen

EU versus Oekraïne: luister naar mijn woorden, kijk niet naar mijn daden