Onlangs werden elf sjiitische koolmijnwerkers vermoord nabij Quetta, de hoofdstad van Beloetsjistan. Dat is een regio in het zuidwesten van Pakistan. Het is niet de eerste keer dat de overwegend sjiitische Hazara’s het slachtoffer zijn van geweld in Pakistan. Er werden ondertussen al 3.000 Hazara’s vermoord. De Islamitische Staat (IS), die van soennitische obediëntie is, heeft de aanslag opgeëist via haar persagentschap Amaq. Ook Lashkar-e-Jhangvi, een streng soennitische militie uit de Deobandi-stal, en de Taliban hebben zich afgelopen jaren een aantal keren vergrepen aan de sjiieten. In de ogen van de radicale soennieten zijn sjiieten geen echte moslims, maar afvalligen.

Nazaten van Dzjengis Khan

Er is ook een etnisch aspect verbonden aan het conflict. Hazara’s zijn gemakkelijk te herkennen omdat ze mongoloïde trekken hebben. Zij zouden de nazaten zijn van de troepen van Dzjengis Khan. En ja, er is ook een taalaspect aan verbonden. De Hazara’s spreken immers meestal Hazaragi (naast Pasjtoe en Beloetsji), terwijl de taal van de Pakistaanse elite Urdu is. Veel van de sjiitische slachtoffers werken aan door China geïnitieerde projecten. Door Pakistan loopt de China-Pakistan Economic Corridor (CPEC). Die kadert in het grootse Chinese Belt and Road Initiative (BRI, vaak ook ‘de nieuwe zijderoute’ genoemd). Lashkar-e-Jhangvi, de anti-sjiitische beweging, is een afscheiding van Anjuman Sipah-e-Sabaha. Later veranderde die haar naam in Sipah-e-Sahaba Pakistan (SSP). Lahkar was verantwoordelijk voor de moord op voormalig eerste minister Benazir Bhutto in 2007. Van 1973-1977 was de sjiiet Zulfikar Ali Bhutto (Zulfikar is een typisch sjiitische voornaam) premier van het land. Anno 2021 is zoiets ronduit ondenkbaar.

Soennieten vs. sjiieten

In Quetta wonen ongeveer 600.000 sjiieten. Globaal is 15% van de Pakistaanse bevolking sjiitisch. Hun wijken worden beschermd door paramilitaire milities. En net als in de rest van het land is het geweld door allerlei obscure milities alomtegenwoordig. Beloetsjistan mag dan al ongeveer de helft van de oppervlakte van Pakistan uitmaken, het is een achtergesteld deel van dit land. Er is nauwelijks industrie te vinden, en de armoede alomtegenwoordig. De nationale media in het land behandelen Beloetsjistan steevast erbarmelijk. Het machtscentrum in Pakistan ligt eerder in het noordoosten, met steden als Lahore en de hoofdstad Islamabad.

Nadat Pakistan in 1947 werd opgericht waren er nauwelijks problemen tussen soennieten en sjiieten. Mohammed Ali Jinnah, de founding father van Pakistan (in het Urdu Quaid-e-Azam genaamd, ‘de grote leider’) was zelf sjiiet. Maar sedert de soenniet Mohammed Zia-ul-Haq in 1977 aantrad als president en een islamiseringspolitiek voerde, namen de spanningen toe. De vrijheden in het land zijn sindsdien ook aan banden gelegd.

De steun van de Verenigde Staten aan de opstandelingen in Afghanistan tegen de bezetting door de Sovjet-Unie (1979-1989), via de Pakistaanse geheime dienst ISI (Inter-Services Intelligence), gaf ook een impuls aan Pakistan richting islamitisch extremisme. En door het oprichten van massa’s radicale koranscholen heeft de Pakistaanse overheid uiteindelijk zelf het vuur aan de lont gestoken. De Hazara’s voelen zich in de steek gelaten door eerste minister Imran Khan, in een vorig leven bekend als succesvol cricketspeler. Hij laat moslimextremisten begaan uit schrik anders zelf als slechte moslim en lakei van het Westen te worden beschouwd. Een aantal Pakistaanse sjiieten is afgelopen jaren ook gaan vechten in de Syrische oorlog aan de kant van het regime van Bashar al-Assad. Daar werden ze gebruikt als kanonnenvlees, terwijl het ‘betere’ werk naar een ‘elite’-eenheid als het Libanese Hezbollah ging.

Discriminatie van religieuze minderheden

Naast de Hazara’s heeft ook de christelijke minderheid het hard te verduren in Pakistan (denk aan de processen tegen christenen onder het mom van strijd tegen de blasfemie). Net als de Ahmadiyya-beweging. Dat zijn ‘heterodoxe’ en tolerante moslims die het ook hard te verduren hebben in het Turkije van president Erdoğan. Het 2019 Report on International Religious Freedom van het US Department of State (het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken dus) heeft het uitgebreid over het gebrek aan religieuze vrijheid in Pakistan, en de discriminatie van religieuze minderheden.

De situatie in Pakistan is zeer ernstig, om het zacht uit te drukken. ‘Prime minister Imran Khan’s government and the security services have cracked down on critical voices including journalists, activists, ngo’s and the political opposition. Blasphemy related violence against religious minorities, fostered in part by government persecution and discriminatory laws, is frequent. Authorities have failed to establish adequate protection or accountability for abuses against women and girls, included forced marriage and so-called honor killings’, stelt Human Rights Watch (HRW) dan weer.

Separatisme

Ondertussen is er een separatistische beweging ontstaan in Beloetsjistan. Voor het Pakistaanse leger is dit een reden te meer om de repressie in de provincie op te voeren. Het is niet de eerste keer dat er in Pakistan separatistische tendensen tot uiting komen. In 1971 scheurde Oost-Pakistan zich al af van Pakistan en vormde een onafhankelijk land onder de naam Bangladesh. Voor de onafhankelijkheid van Pakistan in 1947 was Pakistan een onderdeel van het grote Indië onder Brits koloniaal bewind.

Omdat een aantal moslims vreesden aan het kortste eind te zullen trekken in een door hindoes gedomineerd onafhankelijk Indië na het vertrek van de Britten, richtten ze Pakistan op. Letterlijk ‘het land van de zuiveren’, een thuishaven voor moslims. Meer dan 5 miljoen hindoes en sikhs hebben in 1947 wat we vandaag Pakistan noemen echter moeten verlaten richting Indië. Voor de onafhankelijkheid van Pakistan was bijvoorbeeld Karachi (hoofdstad van de Sindh-provincie in het zuidwesten van Pakistan) een multireligieuze stad. Vandaag is het voor meer dan 95% islamitisch. En ondanks het Pakistaans-islamitische separatisme van 1947 leven er nog steeds meer moslims in Indië dan in Pakistan. Officieel is Pakistan een bondgenoot van het Westen. Een bondgenoot waarbij men zich vragen kan stellen.

Hazari

Beloetsjistan, de vergeten Pakistaanse probleemprovincie