De toepassing van de taalwetgeving in onze hoofdstad wordt steeds problematischer. Ten koste van het Nederlands overigens, want overtredingen in de andere richting zijn de uitzondering. Daar verandering in brengen begint bij het maken van een politieke keuze. En die bal ligt in het kamp van de hoofdzetels van de Vlaamse partijen. Op hun Brusselse discipelen moet immers niet worden gerekend.

‘De grondwet is geen vodje papier’, verklaarde toenmalig premier Leo Tindemans (CD&V) tijdens het Egmont-debacle in de Kamer. De woorden zouden de geschiedenis ingaan en voor altijd gelinkt blijven aan de man wiens actieve politieke carrière nog twee decennia zou duren, voornamelijk op Europees niveau. Wat we inmiddels ook weten is dat wie zoekt, binnen het juridisch stelsel van dit land wel meer vodjes papier vindt. Te beginnen met de taalwetgeving en haar toepassing in Brussel: gebrekkig en (dus) problematisch.

Realiteit

Het is een prima hedendaags voorbeeld van wat in andere tijden het verschil tussen ‘le pays légal‘ en ‘le pays réel‘ werd genoemd. Op zich zijn de regels duidelijk. Er is wetgeving, vaste rechtspraak en de Vaste Commissie voor Taaltoezicht gaf meerdere adviezen over de taalwetgeving.

Maar dan is er de praktijk, die te lezen valt in het jaarlijks verslag van de Brusselse vicegouverneur. De man, Jozef Ostyn, is een wat vreemde institutionele eend in de bijt. Hij is de enige vicegouverneur zonder… gouverneur, en heeft slechts één actiedomein: de naleving van de taalwetgeving in kaart brengen. Deze realiteit wordt keurig in een jaarlijks rapport gebundeld, waarna dat in de archieven der onverschilligheid verdwijnt.

Schorsingen

Sinds Ostyn, voormalig kabinetschef bij Brussels minister Brigitte Grouwels (CD&V), zo’n tien jaar geleden in functie trad, heeft zich een duidelijk patroon afgetekend. Samengevat: jaar na jaar verslechtert de situatie. Benoemingen die niet in overeenstemming met de tweetaligheidsvereisten gebeuren, mogen dan al geschorst worden door de vicegouverneur, de beslissing om daadwerkelijk te vernietigen is politiek van aard.

Twee Brusselse ministers moeten hiervoor tekenen, een Nederlandstalige en Franstalige, wat in regel niet gebeurt. Daardoor vervalt de schorsing en blijft alles bij het oude. Welkom in le pays réel. En zeggen dat de taalwetgeving geacht wordt van openbare orde te zijn, in lekentaal: een wetgeving die beschouwd wordt een hoeksteen van onze rechtsstaat te zijn. Kortom, le pays réel.

Politie is pijnpunt

Op zich is de cocktail aan verklaringen van deze mistoestand de voorbije jaren niet fundamenteel gewijzigd. Het aandeel van sommige ‘ingrediënten’ is misschien wat geschommeld, maar niet het recept: manifeste onwil, onkunde (het belabberde niveau van het Nederlands in het Franstalige onderwijs is inmiddels legendarisch), maar vooral politieke apathie, ook aan Vlaamse kant. Dat heeft nochtans gevolgen voor de dienstverlening naar Nederlandstaligen toe, Brusselaars of niet-Brusselaars. Want wie er nog aan zou twijfelen: het gebrek aan tweetaligheid in de brede zin van het woord is voornamelijk op het Franstalige conto te schrijven.

Niet zo lang geleden nog maakte iemand het mee dat hij bij de politie in Stad Brussel geen verklaring in het Nederlands kon afleggen (‘anders blijft u hier maar zitten tot morgen hé meneer’). Ook Jozef Ostyn wees er in een interview in Doorbraak Magazine op dat het probleem zich bij de politie bijzonder scherp stekt. De man in kwestie lanceerde het op Twitter, waarna ook Sven Gatz (Open Vld), Brussels minister bevoegd voor onder andere meertaligheid, zich mengde om te zeggen dat dit ‘niet aanvaardbaar’ is. Dan toch. In een polemiek twee jaar geleden had hij het nog over ‘c’est comme ça‘. Het moeten aanvaarden van de Brusselse realiteit met al haar scheeftrekkingen.

Nationale hoofdzetels

De keuze om van de correcte toepassing van de taalwetgeving een politiek punt te maken ligt in Vlaanderen. Op de Brusselse banken, hoort men enkel ontevredenheid bij de V-partijen, elders blijft het stil. Aan Franstalige kant is dit natuurlijk een non-issue, altijd geweest.

Enigszins parallel met de manier waarop het Brussels gewest zich steeds meer als autonoom gewest is gaan profileren, hebben de Brusselse afdelingen van de Vlaamse partijen een verzelfstandiging ten opzichte van de moederpartij gekend. Het werd allemaal meer Brussels en minder Vlaams, wat zich in wijzigende aandachtspunten en vooral desinteresses vertaald heeft. Het onderwerp taalwetgeving op de agenda plaatsen is een beslissing van de Wetstraat, Keizerslaan, Melsenstraat en dergelijke. Of niet natuurlijk.

hoofdzetel

Vlaanderen kan van taalwetgeving een politiek instrument maken