Ze rellen tegenwoordig. Het enige wat ze nog kunnen doen is rellen, denken ze. Ze protesteren tegen alles wat hen niet aanstaat. Tegen alles en iedereen die hun vrijheden willen beperken. Ze hitsen elkaar op via alle mogelijke sociale mediakanalen. Ze lijken strijdmakkers te zoeken die hun ontevredenheid over het leven onderlijnen en zoeken elders naar voorbeelden waar ze ook voor hun vrijheden vechten.

Amerikaanse, hysterische toestanden worden naar onze landen geïmporteerd. Die mensen weten tenminste wat echte vrijheid is, lijken de relschoppers te denken. Er komen zo heel wat emoties los bij de bevolking. We zijn allemaal geagiteerd, scrollen door onze tijdlijn en zien de relschoppers, die denken dat ze ook maar een millimeter dicht bij hun begeerde vrijheid en andere rechten komen door ruiten in te gooien en te plunderen.

Het maatschappelijk belang

Toetsenbordhelden kijken tevreden naar de beelden. Ze verspreiden die enthousiast verder, terwijl ze comfortabel op hun zetel met het gezin naar een zoveelste Netflix-serie kijken. Iedereen is de vijand, de relschoppers zijn de pionnen. De handhavers en brandweermannen, het zorgpersoneel, de ondernemers en vele andere onschuldige burgers die het maatschappelijk belang dienen, zijn de slachtoffers. In Nederland hebben de relschoppers zelfs een ziekenhuis belaagd.

Wat die relschoppers niet beseffen is dat zij ook slachtoffers zijn van populisme en polarisering. Er wordt tegen ‘een systeem’ geprotesteerd. Maar dan rijst de vraag: wat precies moet het huidige systeem vervangen? En waarom moet dat met geweld? Je vraagt je elke keer af of dit het dieptepunt is, maar elke dag zijn er incidenten waarvan je vreest dat dit misschien wel het einde van de Europese beschaving kan betekenen. Hoe zijn we op dit punt gekomen?

Huishoudactivisme

In ons land zijn er dan weer activisten die eerder werken aan hun eigen imago dan te strijden voor het algemeen belang. Een verboden protest tegen klassenjustitie ontaardt in een machtsstrijd tussen politie en (minderjarige) burgers. In plaats van mensen te kalmeren, roept een activist naar de agenten dat ze hem niet mogen aanraken. Dat als ze hem arresteren, ze een majeure fout maken in hun carrière. Het gaat om Yassine Boubout. Hij wordt uiteindelijk toch gearresteerd, en weer vrijgelaten op bevel van de burgemeester, aldus Boubout zelf. U weet wel, klassenjustitie. ‘The look in their eyes‘ wil dan waarschijnlijk refereren naar de politieagenten die verbaasd, teleurgesteld of kwaad zijn, wie weet?

Ik kan de frustratie van op het slagveld begrijpen. Ik kan zelfs begrijpen dat Boubout teleurgesteld is, omdat hij zich oprecht heeft ingezet als bruggenbouwer tussen politie en allochtone jongeren. Maar provocatieve beelden en teksten op vluchtige sociale media, in plaats van verbindende acties? De tegenstanders nog meer ophitsen, de ontkenners van racisme en politiegeweld nog meer naar extreemrechts duwen? Wel, dat is niet mijn activisme. Ieder heeft zo zijn stijl.

Ik zal op de barricaden staan tegen onrecht en voor gelijkheid. Maar ik zal nooit uitpakken met het feit dat ik een activist ben. Dat is tegenwoordig ook een hip, digitaal bezigheidje. Ik ken zelfs ‘activisten’ die op Twitter elke dag een protesttweet de wereld in sturen en die dan de rest van de dag bezig zijn met gezin en huishouden. Die protesttweet leidt dan een eigen leven en zorgt voor twee kampen die agressieve, bedreigende en emotionele tweets naar elkaar sturen. De ‘activist’ logt ’s avonds tussen het nieuws en Familie nog eens aan op Twitter en kijkt tevreden naar het resultaat. Het is een populariteitswedstrijd, niemand geeft nog om het maatschappelijk belang.

Waartegen protesteert men?

We laten ons te veel meeslepen met de waan van alledag. Gezond boerenverstand, het is iets van de generatie van onze ouders. Alhoewel een vriendin van mijn moeder tegenwoordig ook over AKP-trollen spreekt — de internettrollen van de Turkse president Erdogan. Wij zijn allemaal sociale media-activisten geworden. We schamen ons zelfs niet als we mensen kwetsen en beledigen omwille van een afwijkende mening. Rationaliteit is dan ook ver zoek.

U belt als Kamerlid naar de minister van justitie over een gerechtelijke uitspraak waarin een collega Kamerlid betrokken is. Dat u niet inziet dat dit problematisch is, toont nogmaals aan hoe hoogmoedig u bent.

Waarover bellen jullie nog zoal? Welke plannen smeden jullie zo?

— Theo Francken MP (@FranckenTheo) January 20, 2021

Het kleuterniveau is van dien aard dat politici — onze verkozenen des volks — de perceptie van complottheorieën mee voeden. Er is een wantrouwen dat nooit meer zal omgebogen kunnen worden. De kloof tussen burger en politiek, burger en beleid, gaapt immens, maar populisten ter linker- en rechterzijde blijven de gemoederen nog meer ophitsen. Je weet op den duur ook niet meer waartegen sommige groeperingen protesteren, zoals in Nederland. Zijn het rechtsgezinde mensen, antivaxxers, professionele relschoppers? Je weet het niet. Zij kunnen ook niet zeggen waartegen ze protesteren. Ze komen niet verder dan: ‘ja, onze vrijheden enzo he’.

Een politieke verlamming

En dat is net het probleem: waar het beleid faalt in communicatie, breken er protesten uit. Want een gebrek aan communicatie creëert wantrouwen en zorgt voor bange burgers. Angst is een gevoel dat irrationeel gedrag voortbrengt. Er is natuurlijk het recht om te protesteren. Maar er is allereerst het recht op correcte informatie. Of het nu gaat over allochtone jongeren die in onze politiecellen sterven, of de reden van een corona-avondklok zoals in Nederland, correcte informatie met feiten brengt kalmte.

Deze pandemie toont de politieke verlamming, waardoor ook de ware capaciteiten van onze zogenaamde leiders zichtbaar zijn geworden. Of het spectaculaire gebrek daaraan. En dan zwijg ik nog over journalisten die de kampen nog meer verdelen, nog meer zout in de wonde strooien en niet beseffen wat de impact van hun polemische woorden kan zijn. Een journalist moet niet de handhavers bestrijden of stigmatiseren als relschoppers. Wie gelooft dat een politieagent de ruiten heeft ingegooid van de zaak van een ondernemer die al maanden noodgedwongen gesloten moet blijven door corona, is het spoor bijster.

Je kan niet alles zien, maar ik heb anderhalf uur lang de BLM-manifestatie gevolgd en de zogenaamde #rellen. Ik heb niet 1 steen of enig ander voorwerp door de lucht zien gaan. Er waren relschoppers, zeker, maar dat waren uitsluitend politiemensen.

— Douglas De Coninck (@douglasdeconinc) January 24, 2021

Wanneer zulke bedenkingen, zoals die van de journalist in kwestie, online vliegen zijn de consequenties niet in te perken. Een samenleving verliest als de polarisatie heerst. Daarom is iedereen verantwoordelijk voor deze samenleving. Ook Doorbraak als medium. Ook ik, die deel uitmaakt van dit platform. Iedereen draagt een maatschappelijke verantwoordelijkheid om bij elke crisis zijn steentje bij te dragen.

Of het nu een pandemieis, of een verdacht overlijden in een politiecel, of de politiek die faalt, of zijn het de media: wij hebben een afspraak met de geschiedenis. We zullen ooit moeten terugkijken en samen vaststellen dat we het niet goed hebben aangepakt. En dan hoop ik niet dat we, zoals de Belgische ministers van Volksgezondheid gedurende een pandemie, lang apathisch naar elkaar staren. Dat we niet wachten op een initiatief van een ander om de koe bij de horens te vatten, maar dat we op constructieve wijze lessen trekken uit onze fouten.

De democratie opeisen

De stem van het volk moet op een waardige manier vertolkt worden naar de ivoren torens van waaruit politici minachtend neerkijken op de relschoppers. En die vertolking mag niet gebeuren door de straten te terroriseren. Een verdeelde samenleving is immers niet wat een politicus slapeloze nachten bezorgt.

De parlementen hoeven we niet te bestormen zoals in de Verenigde Staten. Maar we kunnen wel eisen dat er onderzoekscommissies komen, zoveel mogelijk, om de ware feiten te weten. We kunnen de democratie opeisen. Zodat de afrekening met de geschiedenis te rechtvaardigen is. U en ik zijn momenteel burgers in turbulente tijden. De orkaan moet eerst passeren, dan pas komt het opruimwerk. Om een transparante democratie en ware burgerparticipatie na te streven mogen we om die reden niet alle verantwoordelijkheid op de politici afschuiven.

huishoudactivisme

Als polarisering heerst, verliest de samenleving