In de nacht van 29 op 30 maart werd in de Wit-Russische hoofdstad Minsk de 54-jarige Aleksej Moskaljov gearresteerd. Naar alle waarschijnlijkheid kon de Rus worden opgespoord, omdat hij zijn mobiele telefoon had gebruikt.

Moskaljov, die al eerder een boete moest betalen voor het ‘diskrediteren van het Russische leger’, werd een dag eerder bij verstek veroordeeld tot twee jaar kampstraf door de rechtbank in zijn woonplaats Jefremov in de oblast Toela. De woordvoerder van de regionale rechtbank deelde mee dat de aangeklaagde ondanks huisarrest op de loop was gegaan. Dankzij samenwerking met de politie in het buurland kon de alleenstaande vader vrijwel onmiddellijk worden opgespoord en gearresteerd.

Kindertekening tegen de oorlog

Reden voor de veroordeling en de buitengewoon snelle internationale opsporing van Moskaljov was een creatieve uiting van zijn inmiddels 13-jarige dochter Masja. Twee maanden na het begin van de Russische invasie had het meisje tijdens tekenles een vrouw met kind getekend die haar hand uitstrekt om raketten tegen te houden. De afbeelding was eveneens voorzien van een Russische en een Oekraïense vlag en de opschriften ‘Leve Oekraïne’ en ‘Ik ben tegen de oorlog’. De eigenlijke opdracht was iets te tekenen ter ondersteuning van de Russische strijdkrachten. Haar bezorgde tekenlerares alarmeerde direct de schoolleiding die op haar beurt de politie inlichtte. Agenten posteerden zich voor de school om het meisje te ondervragen, maar ze wist hen te ontlopen.

De volgende dag werd Masja tegen het middaguur van school opgehaald door medewerkers van voogdijdienst en politie. Op het politiebureau was ook haar vader. Er volgde een ‘opvoedend gesprek’ en een veroordeling van Aleksej Moskaljov in versnelde procedure tot een boete van 32.000 roebel (ongeveer 380 euro) wegens de tekening van zijn dochter en commentaren tegen de oorlog op sociale media. De daaropvolgende dag werd Masja op school ondervraagd door agenten van de geheime dienst FSB. Haar vader werd er opnieuw bijgehaald en haar werd voorgesteld een ‘patriottische kring’ te leiden na schooltijd. Aleksej Moskaljov, eigenaar van een bescheiden pluimveehouderij, weigerde en haalde zijn dochter van school, waarna hij thuisonderwijs organiseerde. De rust leek voorlopig weergekeerd.

Huiszoeking en volkslied

Op 31 december 2022 werden vader en dochter echter opnieuw geconfronteerd met de politie. In een grootscheepse actie met meerdere politiewagens en een brandweerauto werd direct de voordeur van hun woning uitgezaagd. Moskaljov opende de deur waarop een dozijn agenten het huis binnenstormde. De heer des huizes werd meer dan twee uur lang vastgehouden in een kleine kamer waar hij naar eigen zeggen met zijn hoofd tegen de vloer en de muur werd geslagen onder het onophoudelijk afspelen van het Russische volkslied. Boeken werden uit de kasten gerukt en meubels verwoest. Na het incident besloot het kleine gezin naar een honderd kilometer verderop gelegen stadje te verhuizen. Opnieuw leek alles met een sisser af te lopen.

Op 1 maart van dit jaar werden de twee in hun nieuwe woonstee echter opnieuw opgespoord door de Russische justitie. De alleenstaande vader werd meegenomen naar het ‘sledstvenny komitet’, afgekort SK (een speciaal onderzoekscomité dat zich bezighoudt met ‘binnenlandse vijanden’; nvdr). Zijn dochter bleef in eerste instantie alleen achter. Masja’s moeder had het gezin al verlaten toen ze drie jaar was en liet op navraag weten ‘gebonden te zijn aan een arbeidscontract en geen tijd te hebben om op wat voor manier dan ook voor Masja te zorgen’.

Filmpje op BBC

Nog diezelfde dag bezocht de plaatselijke activiste Jelena Agafonova Masja thuis en filmde haar verhaal over de arrestatie. Het minderjarige meisje vertelde dat er deze keer geen geweld was gebruikt, maar dat haar vader was meegenomen vanwege commentaar op de oorlog en haar tekening.

Nadat de opname en het verhaal de ronde hadden gedaan in een groot aantal media, waaronder de BBC, werd Masja door de dienst voogdij opgehaald en in een kindertehuis geplaatst. Volgens de directrice van de inrichting zou het goed gaan met Masja, maar mocht ze niet spreken met haar vader vanwege diens huisarrest. Alleen contact met ambtenaren van justitie en advocaat Dmitri Zachvatov zou zijn toegestaan. Recentelijk mocht de jurist en mensenrechtenactivist Masja inderdaad bezoeken. Hij kreeg van haar een brief voor haar vader mee die hij hem via de telefoon voorlas.

Brief uit het tehuis

Zachvatov publiceerde op 29 maart op verzoek van Aleksej Moskaljov de brief op Facebook: ‘Hoi papa, Ik vraag je echt om niet ziek te worden en je geen zorgen te maken. Ik ben in orde. Ik hou heel veel van je. Weet dat het niet jouw schuld is. Ik ben er altijd voor je en alles wat je doet is goed. Ik hou heel veel van je, bedankt voor alles wat je voor me doet. Als je ziek of bezorgd bent, voel ik me ook slecht. Papa, weet je, zoals een vrouw me schreef, je moet geloven, hopen en liefhebben. Want alleen zij die weten hoe ze moeten geloven, hopen en liefhebben zullen overwinnen.’

‘Weet dat we zullen overwinnen, dat de overwinning voor ons zal zijn. Wat er ook gebeurt, we zijn samen. We zijn een team, jij bent de beste. Je bent mijn papa, de slimste, de knapste, de beste papa ter wereld. Ik wil dat je weet dat er niemand beter is dan jij. Geef alsjeblieft niet op. Heb vertrouwen, hoop en liefde. Op een dag zullen we rond de tafel zitten en het ons allemaal herinneren. Ik hou van je. Ik weet dat je niet opgeeft. Jij bent sterk. Wij zijn sterk. We kunnen het en ik zal voor jou en ons bidden, pap. Ik ben trots. Ja, pap, ik kan zeggen dat ik trots ben op mijn vader. Trots, slim, knap, koppig en die zoveel van zijn dochter houdt.’

Rechtbank

‘Als we elkaar eindelijk weer zullen ontmoeten, geef ik je een mooi groot cadeau. Papa, ik wil niet schrijven over mijn gezondheid. Ik wil je niet van streek maken, maar ik besef, beter een bittere waarheid dan een zoete leugen. Maar het is goed, we zullen elkaar weerzien en ik vertel je alles. Ik hou van je. Je bent een held. Mijn held.’

Op 6 april beslist de regionale rechtbank over de ontzetting uit het ouderlijk gezag van de in Minsk gearresteerde Aleksej Moskaljov. De tekening van Masja zal er dienen als voornaamste bewijsmiddel voor de verwaarlozing van zijn ouderlijke plichten.

huizoeking

Russisch kind naar tehuis en vader opgepakt vanwege een tekening