‘Ik sta aan de kant van de slachtoffers’, heeft ze nu al wel een paar duizend keer geroepen. Zuhal Demir, de hoop van de N-VA en gedoodverfd toekomstig minister-president, is een recht(s)-voor-de-raapse vrouw, maar blinkt niet uit in subtiliteit en ademt soms de sfeer van een viskraam uit.

In het geval van seksueel misbruik door een KUL-prof, de gerechtelijke afwikkeling en de tuchtprocedure, kwam la Demir even als een Dulle Griet door het schilderij lopen. Na wat pottengerammel bleek dat de discretie bedoeld was om het net rond F.D. (laten we maar man en paard noemen: professor Filip Dochy, hoogleraar pedagogie) te sluiten, wat het parket ondertussen ook bevestigde. Feit blijft anderzijds dat de gerechtelijke molens wel bijzonder traag maalden, vier jaar vanaf de eerste officiële klacht. Tussendoor kreeg hij nog een ereteken uit de handen van rector Sels himself. Het uiteindelijk verdict: schuldig aan verkrachting en 54 maanden effectieve cel. Hij heeft ondertussen beroep aangetekend.

De gemiddelde schotelvod

JS

Rector Sels: geketend aan oude academische structuren én gijzelaar van de nieuwe woke-ideologie.

Dit gezegd zijnde, zijn universiteiten uiteraard bastions van machtsmisbruik. Zo zijn ze gestructureerd, en zo zit het wetenschappelijk bedrijf in elkaar: veel te politiek, veel te netwerkgericht, al te veel gericht op aanpassing en conformiteit. Daaraan wijdde ik al een bijdrage in 2016 naar aanleiding van een ander machtsconflict, ook aan de KUL, tussen een mannelijke prof en een vrouwelijke assistente. Maar toen was er van MeToo nog geen sprake.

Ik ben zo vrij uit die column één zin te citeren: ‘In de krabbenmand die universiteit heet, is het knokken voor een plek en oefenen in het betere ellebogenwerk. Intellectueel talent is één zaak, maar assertiviteit, zin voor opportunisme, kontdraaien en hielenlikkerij zijn veel fundamentelere deugden om die begeerde vaste leerstoel en het daaraan verbonden prestige te veroveren.’

Zo’n context bestaat overal, in elke organisatie of instituut, in een bedrijf evengoed, maar voor een kennisinstituut heeft dat belangrijke gevolgen wat betreft de ‘output’, het resultaat. Mensen zijn op de duur meer bezig met connecties en netwerking, met hiërarchie en machtsverhoudingen, dan met wetenschap zelf. Zo hou je innovatie en intellectuele creativiteit, noem het maar de nerd-factor, tegen. Je mag niet te dom zijn, maar vooral ook niet te slim of eigenzinnig: de middelmaat regeert. De pensée unique ontstaat al sociaal: je moet gehoorzamen, vriendjes blijven met proffen en collega’s, niet buiten de lijntjes kleuren want dat kan slecht zijn voor je carrière.

Stel je dus bij voorkeur klein op en kijk de kat uit de boom. Neem geen risico’s en zoek steun. Van een student -en zelfs van een vorser of assistent- wordt geen creatief denkwerk verwacht of het tornen aan pijlers van de wetenschap. Thesissen gaan doorgaans over wereldbestormende vraagstukken als het gebruik van de komma in het jeugdwerk van Hieronymus van Alphen, of het aantal bacteriën in een gemiddelde schotelvod. De Einsteins vervelen zich te pletter in dit bedrijf, maar ook de modale student wordt afgestompt en ontmoedigd in het out-of-the-box-denken zoals dat heet. Het is overigens de prof/promotor die zich dat werk toeëigent en gebruikt voor persoonlijke research waarmee hij, wie weet, ooit eens de Nobelprijs wint.

Blatende schapen

JS

Schachtendoop aan de VUB, 2021.

Dit is geen vruchtbare biotoop voor intellectuele hoogstandjes, eerder voor andere standjes. In het geval van F.D. was er een cultuur ontstaan van jarenlange normvervaging zonder veel protest. De verkrachting waarvoor de man veroordeeld werd, was maar een ontsporing in een vast patroon van ronduit ranzige omgangsvormen, ‘studiereizen’ met favorieten, buitenschoolse activiteiten tot en met seksfestijnen met studenten en (vooral) studentinnen. Ook deze laatsten overschreden de grens vlotjes. En het gaat dan toch over mondige jongeren, onze intellectuele bovenlaag, geen kansarme sukkels. Men moet de vraag durven stellen: waarom kwam er vanuit deze vrouwelijke populatie niet meer solidair protest, als er onvrede was met de gang van zaken?

Ik zal u het antwoord geven, en het draait eigenlijk rond hetzelfde fenomeen van conformisme en aanpassingsgedrag: omdat jonge mensen niet worden geleerd om neen te zeggen. Het onderwijs is helemaal niet gericht op karakter- en persoonlijkheidsvorming. O ja, er is wel het modieuze klimaatactivisme, de woke-obsessie om alles te ‘dekoloniseren’ en te ont-witten, er is de zoektocht naar de eigen genderidentiteit (‘jezelf zijn’), maar ondertussen kweekt men blatende schapen die zich onderwerpen aan het eerste-de-beste roofdier (een woord dat in het vonnis staat).

MeToo en de wokeness hebben niet geleid tot een ontluiken van het kritische, mondige individu, het zijn banale modes, hypes, en die zijn altijd gebonden aan, jawel, groepsdruk en conformisme. Rector Sels bedoelt het zonder twijfel goed, maar hij zit gevangen tussen de oude academische structuren (de onaantastbaarheid van de prof) en het oprukkende woke-verhaal dat even kritiekloos wordt geabsorbeerd.

Deze sociale attitude is in wezen even dogmatisch als de wetenschappelijke pensée unique. Je moet er vooral bij horen en ‘communicatief’ functioneren, niet tegen de stroom oproeien. Ook op persoonlijk vlak en in de privé-sfeer. Daarom gaan meisjes en vrouwen ver ‘mee’, tot ze opeens ontdekken dat ze verkracht zijn. Ik heb misschien als man gemakkelijk praten, ik weet het, en ik hoor nu al de verwijten van victim blaming, maar F.D. had naar het schijnt toch een voorkeur voor een bepaald type, ik zal ze de poppemiekes noemen.

Ik sta dus ook aan de kant van de slachtoffers, met dien verstande dat ze zich niet zo moeten gedragen. Hetzelfde met de soms excessieve dooprituelen: niemand bindt je vast, je kan bedanken voor de eer, ook al gaat dat gepaard met enig prestigeverlies in de groep. Een bedenking die zelfs geldt voor de dramatische dood van Sanda Dia in 2018. Het is soms ingewikkeld om nee te zeggen, en anderzijds heel simpel. Iets als ‘saluut, zuipt uw pekel zelf, mannekens’. Een slecht karakter is in deze echt wel een voordeel.

hypes

Het is soms ingewikkeld om ‘nee’ te zeggen, en anderzijds heel simpel.