‘Ik misprijs autocraten als Poetin, en ik steun de Oekraïnse soevereiniteit volledig. Maar met oorlogstaal en Europese toetredingsbeloftes zal men Oekraïne niet uit Russische handen houden. Bovendien dreigt men Polen en Hongarije in gevaar te brengen.’

Aan het woord is Europees parlementslid Gerolf Annemans (Identiteit&Democratie – Vlaams Belang). Hij was een van de weinige verkozenen die zich onthield bij de resolutie over steun aan Oekraïne.

Annemans was niet de enige Vlaming die zich onthield toen het Europees parlement stemde over Resolutie 2022/2564. Naast de overige leden van zijn fractie, onthield ook de PVDA zich. In totaal onthielden zich maar 26 leden van de 626. 13 stemden tegen. Een emotionele speech van de Oekraïense president Volodymyr Zelensky deed de assemblee bijna unaniem de Russische inval veroordelen.

De houding van Vlaams Belang in deze wordt door velen als problematisch gezien, door enkelingen zelfs geassocieerd met ‘Poetinvriendelijkheid’. Dat ontkent Annemans met klem. ‘Ik onthoud me van dit soort oorlogszuchtige retoriek. Oekraïne is een soeverein land, dat geholpen moet worden. Maar ik lust de toevoegingen aan de resolutie niet, die onder meer Oekraïne versneld lidmaatschap van de EU beloven. In een conflict als dit, met een tegenstander als Rusland, is het beter om aan te dringen op de-escalatie.’

Vredescongres

Wat bedoelt u concreet met de-escalatie?

Gerolf Annemans: ‘Als de Europese elite in een vlaag van zinsverbijstering eenzijdig oproept om Oekraïne per direct lid te maken van de Europese Unie, dan is dat voor mij een zuiver geval van escalatie. Dat applausmoment in het Europees parlement na de speech van de Oekraïense president Zelensky was hallucinant en verdoofde alle redelijkheid, hoezeer ik Oekraïne ook wil steunen als soevereine natie. Ik wilde daartegen een statement maken door me te onthouden over dat lidmaatschap-per-direct. Dat is voor mij al een eerste stap tot de-escalatie.’

‘Europees Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen en alle andere eurofielen beseffen het misschien niet volledig, maar we beleven gevaarlijke historische momenten. Vladimir Poetin is een gevaarlijke autocraat die er niet voor terugdeinst nucleaire wapens te gebruiken. Het is dan niet opportuun om als Europees parlement olie op het vuur te gooien. Want zo wordt Europa een actor en geen bemiddelaar. Daar komt nog eens bij dat de Europese instellingen nagenoeg iedere crisis sowieso gebruiken om meer macht naar zich toe te trekken. Dat gebeurt nu dus ook, men wil in alle rapte een gigantisch groot en complex land als Oekraïne laten toetreden.’

‘Ik vind het in deze situatie dus meer aangewezen om te pleiten voor vrede dan de oorlogssentimenten en straffe verklaringen verder aan te wakkeren. Vredesbesprekingen moeten alle kans krijgen en er zijn embryonale vredesbesprekingen tussen Rusland en Oekraïne op dit moment. Maar die besprekingen tussen twee oorlogvoerende landen volstaan niet, dus zouden de Europese Unie, Rusland en de VS onmiddellijk een vredescongres moeten organiseren. Dat is een tweede concrete stap naar de-escalatie.’

Rusland is nu wel de directe agressor, ook al is de opbouw naar het conflict het voorbije decennium aangewakkerd door zowel de NAVO als Rusland, als we eerlijk zijn.

‘Dat is zo, en als nationalist doet het me pijn dat een soevereine natie onder de voet wordt gelopen. Het geopolitieke geheugen is echter kort. De Europese Unie heeft enkele jaren geleden een associatieverdrag met Oekraïne afgesloten. Dat verdrag moet een unielidmaatschap voorbereiden. Die controversiële poging tot gebiedsuitbreiding richting Rusland is nergens aan de Europese bevolkingen voorgelegd, behalve in Nederland, waar een meerderheid dan ook nog eens tegen stemde. Met die mening is niets gedaan.’

‘Eerder werd de Krimcrisis (Oekraïens schiereiland dat sinds 2014 door Rusland wordt bezet, red.) ook al mee veroorzaakt doordat de Europese Unie zich te actief met de toenmalige Oekraïense politiek inliet. Na de Brexit van 2016 had men kunnen hopen dat de Europese leiders zich zouden bezinnen over al te federatieve of uitbreidende gedachten, zeker als een grote lidstaat als het Verenigd Koninkrijk de unie verliet. Toen al werden de kiemen gelegd voor meer Europese oorlogsretoriek, want de Britten mochten zeker niet begrepen worden in hun soevereiniteitsstreven. Men heeft het gaspedaal steeds verder ingeduwd, zonder omkijken.’

‘Tijdens de covidcrisis is de waanzin nog verder versneld en is men in versneld tempo geld beginnen bijdrukken om de crisis aan te pakken. Nu wil men het volksgezondheidsbeleid zelfs verregaand federaliseren. In 2014 nog verklaarden velen Guy Verhofstadt gek toen hij Eurobonds voorstelde (waarmee de schulden van de eurozone gefinancierd kunnen worden door de uitgave van obligaties los van de schuld- en begrotingsdiscipline van individuele lidstaten, red.). want Eurobonds zouden immers te ver gaan. En wat is er sindsdien gebeurd? Er zijn Eurobonds gekomen. De Europese Unie doet rechtstreeks aan schuldopbouw, beschikt over fiscale bevoegdheden, en zet zo de toon voor beleid. Gelijktijdig zijn er strafmechanismen opgebouwd voor lidstaten die niet in de pas lopen, zogenaamd onder de rule of law. Zoals ik al zei: de Europese Unie maakt misbruik van grote crises om ondemocratisch verder te groeien. Het Europese project begint aan de waanzin te grenzen. En dat is jammer, want in de kern is het goed.’

‘Men probeert mijn onthouding voor deze resolutie altijd in een kwaad daglicht te stellen, alsof ik een vriend van Vladimir Poetin zou zijn, of anti-Europa. Niets is minder waar. Ik ben een kritisch voorstander van de NAVO als verdedigingsmacht, pro goede relaties met de Verenigde Staten, en pro een sterk Europa van naties. Ik misprijs autocraten als Poetin, net zoals ik Moammar Khadhaffi misprees. Maar met dit soort resoluties maken we het een autocraat als Poetin veel te gemakkelijk om alsnog zijn zin door te duwen, en radicaliseren we hem verder.’

‘Laten we eerst vredesbesprekingen mogelijk maken, en de Oekraïense soevereiniteit proberen herstellen. Als Poetin zich teruggetrokken heeft, dan kunnen we het uitgebreid over zijn kwalijke kanten hebben. Maar nu leidt hij een atoommacht die is overgegaan tot actie. We moeten diplomatisch genoeg zijn om naar een compromis te streven dat de wapens doet zwijgen. Dat is ook in ons Westerse belang, zeer zeker.’

Polen en Hongarije

Denkt u dat Vladimir Poetin een rationeel-militair plan uitvoert? Rationeler zou geweest zijn als hij zich tot het oosten van Oekraïne had beperkt, waar veel Russen wonen. Nu probeert hij steeds meer grondgebied in te nemen van een gigantisch groot land. Een miljoenenstad als Kiev bezetten is ook voor Rusland militair gezien een loodzware klus. Het lijkt erop dat Poetin bijgevolg in de irrationaliteit is terechtgekomen, en ook in Rusland zelf geïsoleerd is geraakt. Is het niet naïef om te denken dat vrede met iemand die in zo’n tunnel zit, mogelijk is?

‘Net daarom dat er eerst een staakt-het-vuren moet komen. Pas als de wapens zwijgen, komt er ruimte vrij voor echte vredesbesprekingen. Niemand heeft nu adequate inzichten over de strategische plannen van het Russische leger, alles is fog of war. We hebben ons allemaal laten verrassen door Rusland. Al denk ik ook dat we onderschat hebben hoe de Europese buitenlandpolitiek met betrekking tot Oekraïne Poetin geradicaliseerd heeft. Kennelijk hebben we ons daar ook vergist. Dat zijn geen wilde theorieën.’

‘Met veel doortastendheid is de voorbije jaren enorm veel geld vrijgemaakt om Oekraïne te verwesteren, om het tot de Europese- en NAVO-invloedssfeer te bekeren. Vorige maand nog heeft de Europese Unie 1,2 miljard euro geschonken aan de Oekraïense nationale bank, dat heb ik als Europees parlementslid zelf gezien. Blijkbaar interpreteren Russen dit soort zaken als een inlijving en vinden ze dat die evolutie enkel nog met geweld gestopt kan worden.’

‘De scherven liggen nu echter op tafel. We kunnen niet zomaar terug. We onderhandelen al meer dan tien jaar met tal van Balkanlanden over toetreding tot de EU. Volgens de huidige linkse meerderheid in het Europees Parlement zouden Polen en Hongarije in feite ook niet kunnen blijven. Vorige week stond ik nog in Warschau als waarnemer van het parlement. Men dreigde toen nog om de Polen te straffen met een Europese inquisitie en hun subsidies stop te zetten. In dat licht is het zeer dom om de Oekraïners nu plots voor te houden dat zij op een drafje lid kunnen worden van de unie. Georgië en Moldavië staan nu ook klaar om snel lid te worden.’

‘Dat heeft repercussies voor hoe landen als Polen en Hongarije naar het Europese project zullen kijken. Tot vorige week werden zij dus gestraft omdat zij Polen en Hongarije willen blijven. Nu plots hebben we Polen en Hongarije nodig. En mogen landen die lang niet zo democratisch en Westers zijn, zoals Georgië, Oekraïne en Moldavië er gauw bij. Onderschat niet hoe in Oost-Europa wordt gekeken naar het Westen.’

‘Na de Tweede Wereldoorlog hebben we landen als Polen en Hongarije overgeleverd aan bijna 50 jaar communisme, en dat speelt nu nog erg mee. Ondanks dat verraad van ons, vertrouwen Polen en Hongarije ons meer dan de Russen. Dat Polen en Hongarije lid zijn geworden van de EU en van de NAVO, is door de Russen ook zonder probleem aanvaard. Historisch gezien maakten zij dan wel deel uit van de communistische sfeer, maar niet van de Sovjetunie. Rusland begreep daarom die integratie van die landen in het Westen, want de Russen kennen hun geschiedenis en ze kennen de weerzin die in die landen tegen het communisme en tegen de Russen bestaat. Het had voor de Russen geen zin Polen en Hongarije tot de Russische sfeer te rekenen omdat het Warschaupactlanden waren.’

‘Voor Oekraïne is dat helemaal anders. Het land maakte rechtstreeks deel uit van de Sovjetunie, en is dus in die Russische geschiedschrijving opgenomen, compleet met het wereldbeeld van de Tweede Wereldoorlog, de Koude Oorlog, en de moeilijke periode na het communisme. Geopolitiek is een complexe aangelegenheid, daarom ook dat diplomatie pas loont mits een visie en veel geduld. Maar van een diplomatieke houding die oog heeft voor de verzuchtingen van de Russen, en tegelijkertijd de geschiedenis en eigenheid van Oost-Europa erkent, is nu niet veel sprake.’

‘Me onthouden van al te agressieve verklaringen tegenover Rusland en Oekraïne stimuleren in zijn ontwikkeling van hieruit, zal voor mij in het licht van de geschiedenis belangrijker zijn dan meedoen met de oorlogsretoriek. Daar ben ik van overtuigd.’

Neutrale bufferstaat

Oekraïne is natuurlijk een soeverein land, en twee machtsblokken dingen naar haar hand. Is het eerlijk om de Oekraïners als een neutrale bufferstaat te houden, een staat die nooit mag toetreden tot de EU en de NAVO? Als een meerderheid van Oekraïners dat zelf eerder wil?

‘Als een neutrale bufferzone kan bestaan, dan verdient ze natuurlijk om niet onderhevig te zijn aan hegemonie, noch van de Russen, noch van de NAVO-EU. De EU wou natuurlijk Oekraïne ‘kopen’ en heeft nagelaten voorzichtiger te zijn. Zelfs toen het Russische leger aan de Oekraïense grens stond en Poetin vroeg dat Oekraïne nooit lid zou worden van de NAVO, weigerde Europa rekening te houden met die eis. Psychologisch gezien zijn wij voor de Russen betrokken partij, geen bemiddelaar meer, omdat we niet wilden garanderen dat Oekraïne een neutrale staat zou blijven. Vredespogingen zullen dus minstens rekening moeten houden met het ritme van de Russen en met de hulp van een neutralere bemiddelaar.’

‘Het is niet aan mij om te zeggen of Oekraïne op de langere termijn altijd een neutrale bufferzone moet blijven. Dat is een complexe diplomatieke kwestie, die we met de nodige terughoudendheid moeten benaderen. Ik wil gewoon dat het geweld stopt, dat de brokken kunnen gelijmd worden. De Russen én de Europese Unie hebben hier schuld aan. De feiten zijn wat ze zijn. En nu moet de situatie ontzenuwd worden. Of is de NAVO soms van plan boots on the ground te brengen in Oekraïne?’

‘Vergis u niet: net als in 1945 met Oost-Europa is gebeurd, gaat de NAVO Oekraïne moeten verraden als ze vrede wil. Dat is de directe consequentie van een conflict met Rusland om Oekraïne. Terwijl inmiddels de kans bestaat dat de Russen uiteindelijk tot aan de NAVO-grens in Polen zullen staan. De tijd van de bufferstaat is voorbij.’

Amerikaanse agenda

U kent Oost-Europa goed. Polen en Hongarije grenzen nu aan een atoommacht, terwijl ze binnen Europa gestraft worden omdat ze zichzelf willen zijn. Wat betekent dit nieuwe paradigma voor deze landen?

‘Polen is gewoonweg meer geïnteresseerd in de NAVO dan in de Europese Unie. Men heeft in Polen de jongste jaren al te veel ondervonden dat de unie vijandig staat tegenover Pools zijn. Voor Polen en Hongarije is EU-lidmaatschap een bijkomstig gevolg van het NAVO-lidmaatschap. De Amerikanen zien natuurlijk ook NAVO-lidmaatschap en EU-lidmaatschap als hetzelfde, zo getuige ook hun pogingen om de druk op te voeren op de EU om Turkije erbij te nemen.’

‘Ik vrees dat de huidige Europese Oekraïne-agenda, een puur Amerikaanse agenda is. Het gaat om de NAVO in de eerste plaats. Door Oekraïne nu een snel lidmaatschap van de EU te beloven, geven de Europese landen te kennen dat zij eigenlijk geen buitenlands beleid hebben. Zeker nu ook Duitsland – als Centraal-Europese macht traditioneel gematigder tegenover Rusland – zich afkeert van Rusland.’

‘In het Duitse regeerakkoord van vorig jaar, staat letterlijk: de Europese Unie moet een Europese bondsstaat worden. Nota bene tegen de wil van een groeiend deel van de Europese bevolking. Polen, Hongarije en de Baltische staten willen wel beschermd worden tegen Rusland, maar willen niet verdwijnen in een Europese federale staat. Daarvoor staan zij te veel op hun identiteit. Zij hebben de NAVO in de eerste plaats nodig om hun militaire veiligheid te garanderen, en niet om de Europese samenwerking te bevorderen. Zij ontdekken nu dat dit Europese beleid de Russen tot op enkele honderden kilometers van Warschau brengt.’

Op die manier hebben ze natuurlijk een uitstekende hefboom om binnen de Europese Unie een vriendelijker beleid voor Oost-Europa af te dwingen…

‘Dat is zo. Zeker Polen zal nu duidelijk laten merken dat het dringender dingen te doen heeft dan luisteren naar Europese oekazes. Polen heeft baat bij bescherming tegen Rusland, bij vrij handelsverkeer binnen de Europese Unie, maar niet bij bemoeienis in hun interne keuken. Hun nieuwe positie aan de frontlinie zullen ze zeker uitspelen. Het politieke zwaartepunt verschuift binnen Europa daardoor mogelijk naar het centrum en het oosten. Ik hoop dat men nu in de unie wél begint na te denken over die zaken. Want zoals ik eerder zei: men heeft dat niet willen inzien toen de Britten vertrokken zijn.’

Identiteit&Democratie

Gerolf Annemans: ‘Als de NAVO vrede wil, moet ze Oekraïne verraden’