Recent trad de N-VA toe tot de Internationale Democratische Unie (IDU). Wat is dat voor organisatie en welke voordelen kan N-VA daaruit halen?

Vrijemarktconservatieven

IDU is een internationaal verband van liberaal-conservatieve partijen: conservatieven die voorstanders zijn van kleine overheden en vrije markt. Sinds Ronald Reagan en Margaret Thatcher lijkt dat vanzelfsprekend, maar zij vertegenwoordigden nooit alle conservatieven.

Het samenwerkingsverband werd in juni 1983 in Londen opgericht door vertegenwoordigers van negentien partijen uit zeventien landen, verspreid over vier werelddelen. De Duitse bondskanselier Helmut Kohl (CDU, christendemocratisch), de Britse premier Margaret Thatcher en Jacques Chirac tekenden de beginselverklaring, de Amerikaanse vicepresident was ook aanwezig. Inmiddels zijn tachtig partijen uit zestig landen van alle werelddelen aangesloten.

N-VA is Vlaams-nationalistisch en liberaal-conservatief. Dat is een vrij unieke combinatie. Andere Europese partijen die streven naar autonomie of onafhankelijkheid zijn meestal links. Als de N-VA bijgevolg contacten wil aanknopen met buitenlandse partijen, is de keuze voor het liberaal-conservatisme van de IDU logisch.

Europese fractievorming

Kiezers stemmen in de regel vanuit binnenlandse motieven. Contacten met buitenlandse zusterpartijen zijn eerder van belang voor bewindspersonen. In de jaren ’80 waren veel Europese regeringsleiders christendemocratisch, in de tweede helft van de jaren ’90 waren zij overwegend sociaaldemocratisch, om in de jaren nul weer christendemocratisch te worden. Het praat makkelijker als je tot dezelfde politieke familie behoort.

In het Europese Parlement verenigen nationaal gekozen partijen zich in fracties van (in theorie) gelijkgestemden. Het is lastig voor N-VA dat er drie fracties zijn met een voorkeur voor beperkte overheid en vrije markt. Die fracties zijn de christendemocratische Europese Volkspartij (EVP), het liberale Renew en de Europese Conservatieven en Hervormers (ECH). Die laatste fractie is in 2009 opgericht door David Cameron; in 2014 sloot N-VA zich daarbij aan. Normaal was de kous daarmee af, maar de partijraad van N-VA vraagt zich bij elke Europese verkiezing af of er misschien niet van fractie gewisseld moet worden.

Renew is economisch liberaal, maar cultureel progressief. Als er gewisseld wordt, lijkt de EVP logischer. Sinds de jaren negentig nam de EVP dusdanig veel niet-christelijke partijen op dat de fractie in EU-kringen eerder als centrumrechts dan als christendemocratisch wordt beschouwd. Was het kartel met CD&V niet verbroken, dan zat de N-VA bij de EVP, tot nu toe de grootste Europese fractie.

Anno 2024 zou aansluiting bij de EVP betekenen dat de N-VA onderdeel wordt van een Belgische groep met daarin de CD&V en ook Les Engagés

Maar anno 2024 zou aansluiting bij de EVP betekenen dat de N-VA onderdeel wordt van een Belgische groep met daarin de CD&V en ook Les Engagés. En dat ligt om verschillende redenen moeilijk.

In de ECH blijven heeft ook nadelen. In 2019 werd het omstreden Spaanse Vox lid. Door brexit vertrokken de Britse conservatieven, waardoor de Poolse partij Recht en Rechtvaardigheid (Pis) aan invloed won. En in 2021 moest de Hongaarse partij Fidesz van Viktor Orbán de EVP verlaten. Wat als die in 2024 bij de ECH komt?

N-VA en CD&V

IDU is onderverdeeld in regionale groepen. Twee daarvan zijn ook fracties in het Europese Parlement: EVP en ECH. EVP is formeel voor uiteindelijke federalisering van Europa, ECH wil dat natiestaten soeverein blijven. EVP en ECH zijn dus afzonderlijke politieke families in Europa, maar behoren wereldwijd tot hetzelfde verband.

Maar er zijn nog eigenaardigheden. De middenkoers van CD&V en Les Engagés is behoorlijk uitzonderlijk. In Europa zijn christendemocraten meestal centrumrechts. De Duitse christendemocratische partijen CDU en CSU en de Oostenrijkse ÖVP hebben meer gemeen met de N-VA dan met hun Belgische zusterpartijen. Toch zijn die linkse Belgische buitenbeentjes deel van de EVP-familie, de N-VA niet.

N-VA wil dus nu bij de IDU. Het is de eerste partij uit de Benelux die daarvan lid wordt, de CD&V komen ze daar dus niet tegen. Toch is dat een wereldwijd verband waarin Europese christendemocraten optrekken met niet-Europese centrumrechtse partijen.

Conclusie? In internationaal verband is niets wat het lijkt. Twee keer kijken is de boodschap.

IDU

N-VA eerste Benelux-lid van Internationale Democratische Unie