Herinnert u zich nog de Britse lege winkelrekken in 2020 . Allemaal door de Brexit, werd beweerd… Het moest volgens velen bewijzen dat de Brexit een rampzalige keuze was.

Dat is nogal kort door de bocht. Op welke tijdshorizon kunnen of moeten we evalueren of die Brexit een succes of een falen is? Onvermijdelijk heeft een disruptie zoals de Brexit nadelige effecten op korte termijn. Wat de balans is na 10 jaar, of na één of meer generaties is iets totaal anders.

Visum

Van waar kwamen die lege winkelrekken? In 2022 waren er volgens officiële berichten 100.000 vrachtwagenchauffeurs te kort. Vóór Brexit, toen het Verenigd Koninkrijk nog deel uitmaakte van de EU, konden werknemers zich vrij tussen landen bewegen zonder visum. Veel arbeidsmigranten vestigden zich in het VK, vooral degenen uit laagbetaalde sectoren, zoals vrachtwagenchauffeurs.

Na de Brexit, in 2021, werden de immigratiewetten strenger, en werd het dus veel moeilijker om vanuit de EU het VK binnen te komen. De impact daarvan werd in de laagbetaalde sectoren dubbel zo zwaar gevoeld, omdat Groot-Brittannië ook het voornemen aankondigde om zijn afhankelijkheid van migranten in laaggeschoolde banen te verminderen, en de focus te leggen op ‘de juiste soort vaardigheden’ via het ‘puntensysteem voor immigratie’.

Omdat het VK de totale migratie wilde verlagen door ‘EU- en niet-EU-burgers gelijk te behandelen’, konden bestaande en potentiële vrachtwagenchauffeurs uit de EU er niet meer terecht. Degenen die er wel nog wilden werken, kregen te maken met lange douaneprocedures en wachttijden, samen met Britse rijexamens waarvoor velen onvoldoende Engels beheersten.

Lege winkelrekken

De Brexit werd dus gezien als minstens gedeeltelijke verklaring voor die lege winkelrekken. De waarheid is genuanceerder…

Ook op het Europese vasteland zijn er in heel wat landen tekorten aan vrachtwagenchauffeurs. Overal heeft de sector het moeilijk om te rekruteren en is er bij jongeren een weinig gunstige perceptie van het beroep. Ook in Polen. Waardoor het ook zonder Brexit in de sterren stond geschreven dat bijvoorbeeld minder Poolse truckers in het Verenigd Koninkrijk zouden gaan werken.

Door Brexit, is de raming, zijn er in het VK per saldo 20.000 truckers minder beschikbaar. Mensen die die eigenlijk opzien tegen jobonzekerheid.

Ontwikkelingen

Op korte termijn is de Brexit effectief mee verantwoordelijk voor het tekort aan vrachtwagenchauffeurs. Maar nu al zijn in het VK de lonen van de chauffeurs sterk aan het toenemen. De sector doet ook grote inspanningen om het beroep aantrekkelijker te maken. De opleiding wordt opgefrist en bedrijven spreken nu over hun loopbaanbeleid, terwijl daar vroeger nauwelijks sprake van was. Vraag is hoe gezond de sector eigenlijk was vóór Brexit. Loon- en arbeidsvoorwaarden waren er bepaald niet fraai. Ook al omdat Oost-Europese chauffeurs blijkbaar bereid waren dit te accepteren. Het zijn overigens niet alleen de vakbonden die spreken over dumpingpraktijken vóór Brexit.

Het werpt een heel ander licht op de vraag of kan worden aangetoond dat Brexit een economische ramp is. Toch leert het wel wat. Over het verschil tussen korte en lange termijn bijvoorbeeld. Ook toont het aan dat we de Brexit moeten evalueren op meerdere dimensies. De impact op omzetcijfers of zelfs toegevoegde waarde is maar een deel van het verhaal. De arbeidsomstandigheden voor verschillende beroepsgroepen is dat ook.

Feit is dat de Britten hebben gekozen. De échte evaluatie is een kwestie van tientallen jaren.

immigratiewetten

Brexit, een rampzalige keuze?