Milan Švrĉina is een 34-jarige leraar uit Tsjechië. Hij sloot zich aan bij het Internationale Legioen van de Oekraïense Strijdkrachten en verblijft inmiddels in een ziekenhuis in de stad Charkov, waar Ardy Beld hem kon spreken over zijn motieven en ervaringen.

Waarvoor word je momenteel behandeld?

Milan: ‘Ik werd getroffen door twee scherven. Een in mijn bovenbeen en een door mijn linkerarm. Dat was drie weken geleden. De wonden zijn inmiddels gedeeltelijk genezen. Maar ik kan mijn vingers niet meer goed bewegen, de zenuwen zijn geraakt. Daarvoor moet ik een revalidatie doorlopen.’

Hoe is het gebeurd?

‘Ik herinner me iets aan een ijzerdraad. Daarna volgde een explosie. De Amerikanen noemen zoiets een IED, een Improvised Explosive Device.’

Bij welk onderdeel zit je en waar bevond die zich?

‘Ik heb begin augustus een contract ondertekend met het Internationale Legioen. Samen met reguliere troepen van het Oekraïense leger waren we in de omgeving van Charkov.’

Hoe kwam je ertoe je aan te sluiten bij het Oekraïense leger?

‘Twee redenen. Ik vond dat de landen in het Westen niet genoeg deden. Het gas vloeide verder. De tweede reden is eerder persoonlijk. Ik heb geen gezin. Het was een tijd voor mij waarin ik vond dat ik een cruciale beslissing moest nemen. Ik heb zeven jaar in Tsjechië gewerkt als leraar wis- en natuurkunde. Bovendien was ik bij de actieve reserve van de luchtlandingstroepen van ons leger. Elk jaar nam ik vier weken deel aan oefeningen. Daarom dacht ik: ik ga gewoon.’

Hoe werd je opgevangen in Oekraïne, kreeg je een opleiding?

‘Ik was eerst bezorgd dat we zomaar naar het front gestuurd zouden kunnen worden als kanonnenvoer. Maar dat was absoluut niet het geval. Ik kreeg eerst een maand een gedegen opleiding op een oefenterrein in een veilig deel van Oekraïne. Enkelen die minder militaire ervaring hadden dan ik, werden daar al sinds mei opgeleid. De instructeur die ik had, is een zeer bedreven Finse militair. Toen ik merkte hoe goed de voorbereidingen waren, was ik niet langer bezorgd.’

Hoe groot is het internationale legioen?

‘Ik weet niet of dat misschien toch geen militair geheim is (lacht). Wat ik wel kan zeggen is dat er veel buitenlanders komen, maar ook snel weer gaan. Velen komen aan het front en zien hoe gevaarlijk het is, dan vertrekken ze weer naar hun vaderland. Mijn compagnie van buitenlandse vrijwilligers telde ongeveer 80 man.’

Maakt de oorlogsvoering met drones en andere technologische snufjes het niet heel anders dan verwacht?

‘Het is zo dat ik in Tsjechië bij een elite-eenheid was, hier ben ik bij de normale infanterie. Een vergelijking is daarom moeilijk. Beide zijden beschikken inderdaad over drones en andere technologieën, maar het front is zo enorm lang dat het waarschijnlijk niet veel verschilt van dat in de Tweede Wereldoorlog. Daar komt nog bij dat die drones alleen tijdens mooi weer van nut kunnen zijn. Het is echt een kwestie van geluk voor elke soldaat hoe het voor hem afloopt. ‘

Je was leraar, als soldaat moet je ineens blind gehoorzamen, is dat niet moeilijk voor je?

‘We werden nooit voor een onmogelijke opgave gesteld. Het Oekraïense leger vecht zij aan zij met ons en is aan exact dezelfde gevaren blootgesteld. Ik weet dat de bevelen niet zomaar worden gegeven, maar als doel hebben onze compagnie zo effectief mogelijk te laten functioneren.’

Heb je iets aan je vakkennis gehad aan het front?

‘Als natuurkundeleraar moest ik vaak denken aan het Dopplereffect als ik in de loopgraaf lag of op een observatiepost stond. Het meeste gebeurt aan het front op gehoor. Je hoort een projectiel naderen met een diep geluid, dat betekent dat het niet in jouw richting vliegt. Ineens verandert het toch van richting en komt op je af. Dan ontstaat een hele nare schrille toon. Dat is een seconde en je hoort weer het diepe fluiten, dan is het gevaar weer voorbij. Maar in deze oorlog is ook de Oekraïense aarde van groot belang, de zwarte aarde… Die aarde slokt de projectielen op en heeft al vele levens voor granaatscherven gered.’

Hebben jullie krijgsgevangenen gemaakt en waren daar buitenlanders bij?

‘Mijn compagnie heeft geen krijgsgevangenen gemaakt. Wel heb ik gezien dat een soldaat werd ondervraagd door een Oekraïense militair van een ander onderdeel.’

Maar dat was geen buitenlander? Ik weet dat aan de kant van de militie van Donetsk een paar buitenlanders meevechten…

‘Nee, dat was een Rus. Maar al een jaar of drie geleden kwam er bij ons een artikel in de kranten over een Tsjech die voor een separatistische militie zou hebben gevochten. Hij werd bij terugkeer tot een aantal jaren gevangenis veroordeeld.’

Denk je dat je zelf moeilijkheden kunt krijgen met justitie in Tsjechië?

‘Dat is een goede vraag. In Tsjechië is dienst nemen in het leger van een vreemde mogendheid inderdaad strafbaar. Ik heb voor mijn vertrek een aanvraag gestuurd aan het Ministerie met het verzoek om voor het Oekraïense leger te mogen vechten. Het antwoord heb ik niet meer afgewacht, maar vrienden stuurden me onlangs een brief door waarin stond dat de Tsjechische president mijn verzoek heeft goedgekeurd. Er zat een krantenartikel bij waarin stond dat in ieder geval 120 Tsjechen toestemming hadden gekregen. Er was volgens het artikel alleen een probleem voor mannen die nog tot de actieve reserve van ons leger behoorden, zodat het in totaal om 400 vrijwilligers zou gaan die vanuit ons land naar Oekraïne zijn vertrokken. Ik had mijn contract met het Tsjechische leger al in juli verbroken, zodat ik geen band meer heb met onze strijdkrachten.’

Hoe is de houding van de plaatselijke bevolking tegenover het internationale legioen?

‘We waren voornamelijk aan het front, waar nauwelijks nog mensen woonden. Er was een oudere man die ons eens liet overnachten. Hij was heel hartelijk. Ook hadden we een plaatsje bevrijd waar we daarna een winkel binnenstapten. Die mensen waren heel blij. Mijn ervaring is dat de mensen positief op ons reageren. In het ziekenhuis spreek ik veel met Oekraïners, omdat deze vraag me zelf ook heel erg interesseert. Ik sprak een jongeman die gewond raakte en oorspronkelijk uit Loegansk komt. Veel van zijn familie woont daar nog steeds. Hij zei dat er twee groepen Oekraïners zijn. De eerste groep wil hard werken en het land opbouwen. De tweede groep bestaat uit mensen die geld, dat uit de hemel komt vallen, in hun zakken willen steken en niets doen. Die laatsten zijn de mensen die onder Russisch bestuur willen leven.’

Ben je al buiten geweest in Charkov, heb je daar mensen ontmoet?

Ja, dat is misschien nog een interessant verhaal. Ik liep naar buiten om frisse lucht te scheppen en was ineens verdwaald. Ik vroeg de weg aan een oudere man. We raakten aan de praat en hij vertelde me hoe gelukkig hij was dat er iemand uit het buitenland was gekomen om te helpen in de strijd. Hij nodigde me uit om direct bij hem te komen eten. Ik ging mee en hij gaf me soep. Hij verontschuldigde zich dat hij geen vlees kon kopen voor in de soep, omdat hij zo arm was. De toestanden zijn erbarmelijk. Mensen moeten water halen aan de pomp. Maar de geste van die oudere man heeft grote indruk op mij gemaakt.’

Zul je blij zijn als je straks weer voor de klas staat?

‘Dat is nog een ander verhaal (lacht). Ik moet zeggen dat Oekraïne mij eveneens heeft geholpen. Ik ben inmiddels verliefd op dit land. De mensen hier zijn heel moedig en hartelijk. Ik denk dat ik als leraar dit land meer kan helpen, dan als soldaat. Daar komt bij dat ik mijn vingers nog steeds niet voel, als soldaat zal dat een probleem zijn. Ik dank God dat ik nog leef en wellicht is het een teken nog eens opnieuw te moeten beginnen. Er is hier in Charkov een speciale Engelstalige school, dus ik zie perspectieven…’

Is je kijk op het leven veranderd?

‘De zon scheen zo mooi vanmorgen, dus ging ik een stukje wandelen. In de buurt van het ziekenhuis is een klein bos. Ik ging zitten en las de nieuwsberichten. Er waren goede berichten over militaire successen en het is ook in orde dat die in de krant komen. Maar toch wordt alles eromheen vaak vergeten. Ik realiseerde me net als in Remarques ‘van het westelijk front geen nieuws’ dat bij een succes aan het front wordt vergeten dat de oorlog voor zoveel doden en gewonden zorgt. Ik denk aan een vriend die is gevallen. En aan een andere Tsjechische vrijwilliger die zijn been door een explosie heeft verloren. Daarbij schijnt de zon zo mooi vanmorgen. En ik ben gelukkig in leven te mogen zijn. Het is prachtig om te leven.’

infanterie

Tsjech bij de Oekraïense strijdkrachten, Milan Švrĉina: ‘Het is prachtig om te leven’