De Europese Commissie gaat de samenwerking tussen Telenet en Fluvius onderzoeken. De kans bestaat dat de overeenkomst niet strookt met de EU-regels rond concentratie, en marktverstorend werkt. Dat zijn echter niet de enige bedenkingen.

Op 19 juli 2022 kondigden kabelbedrijf Telenet en netwerkbeheerder Fluvius een bindend akkoord aan over samenwerking rond ‘het datanetwerk van de toekomst’. Het directoraat-generaal Concurrentie van de Europese Commissie stak gisteren echter een stok in de wielen. Nog voor beide bedrijven hun plannen in daden omzetten, legt de Europese Commissie een onderzoek op. Volgens het Europees orgaan is een goedkeuring nodig, omdat een dergelijke samenwerking binnen de toepassingssfeer van de EU-concentratieverordening valt. Dat wil zoveel zeggen als dat er zorgen bestaan betreft monopolievorming of concurrentievervalsing.

Telenet

Telenet was oorspronkelijk een Vlaams politiek project om de almacht van Belgacom (nu Proximus) te breken. Elio Di Rupo (PS) was toen minister van Telecommunicatie. De Vlaamse regering gaf de GIMV daarom opdracht te onderzoeken of de kabel in Vlaanderen voor een concurrent kon zorgen voor telefonie en internet.

Ondertussen is Telenet een beursgenoteerd bedrijf en stapten de ideologische investeerders (waaronder KBC en Telindus met een lucratieve exit tijdens de beursgang) uit het project. De kleine aandeelhouders hebben met Telenet nog niet veel plezier gekend. Een Noord-Amerikaans groep controleert Telenet. Net als de Nederlandse sectorgenoot Ziggo dient Telenet als melkkoe voor Liberty Global Group. Die Amerikaanse telecommunicatiereus flirtte ooit met het faillissement en dankt het overleven aan de geldstromen uit de Benelux.

Die politieke origine kreeg een staartje. Na lange onderhandelingen met Electrabel dat zelf diverse projecten kende rond datanetwerken, ontstond Telenet Vlaanderen met inbreng van netwerken door bepaalde kabeldistributiebedrijven en door een bewust niet inbrengen van andere netwerken door zuivere intercommunales die liever hun coaxkabels verhuurden. De huidige relatie met Fluvius is het gevolg van die complexe geschiedenis. Die relatie is uiteraard nog steeds zeer politiek geladen.

Fluvius

Fluvius ontstond uit de fusie van Eandis en Infrax, en is de netwerkbeheerder voor stroom en gas in Vlaanderen. Daarnaast beheren ze riolen, openbare verlichting, warmtenetten en kabelnetwerken. Fluvius is eigendom van elf zuivere intercommunales, en dus eigendom van de steden en gemeenten. De kabeltelevisienetwerken van vier van die intercommunales zijn trouwens goed voor 4,6% van de omzet van Fluvius.

Naast 3,5 miljoen elektriciteitsaansluitingen, 2,3 miljoen gasaansluitingen en 1,1 miljoen kabeldistributie-aansluitingen is Fluvius een economische machtsfactor in Vlaanderen. Het is ook een goudmijn voor de steden en gemeenten. Bovendien betaalt Fluvius een heel leger politici zetpenningen. De grootste aandeelhouder is Fluvius Antwerpen (18,10%), gevolgd door Fluvius Limburg (18,02%) en Imewo (14,54%). Die laatste is de intercommunale voor Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen. De resterende participerende intercommunales zijn Iverlek (13,46%), Gaselwest (10,38%), Intergem (7,11%), Iveka (6,06%), Fluvius West (5,24%), PBE (3,65%), Sibelgas (1,92%) en Riobra (1,52%).

De raad van bestuur wordt voorgezeten door de politicus Wim Dries (CD&V), de Antwerpse schepen Koen Kennis (N-VA) is ondervoorzitter, net als zijn Gentse collega Christophe Peeters (Open Vld) en Hans Bonte (Vooruit).

Samenwerking

De samenwerking zou gebeuren via een nieuw, onafhankelijk en zelfvoorzienend infrastructuurbedrijf met de werknaam NetCo. Een soort joint-venture dus, die begin 2023 van start zou gaan. Die termijn schuift alvast op met zes maanden. Telenet schrijft in op een deelneming van 66,8% en Fluvius op 33,2%.

Het nieuwe bedrijf bestaat uit de combinatie van de vaste netwerkactiva van beide bedrijven. Dat zijn de vroegere kabeltv-netwerken, behalve die van de koepel van intercommunales Interkabel die haar netwerk nooit inbracht in Telenet. Interkabel vormt een economische eenheid met Fluvius en die laatste verhuurde dat aan Telenet. Zo bleven ook de investeringen in de netwerkinfrastructuur uit de boeken van het beursgenoteerde Telenet.

Daarnaast investeerde Fluvius ook steeds in het bouwen van netwerken die het verhuurde aan Telenet. Ook dat was een uit de boeken houden van kapitaalinvesteringen voor Telenet, terwijl Fluvius op die manier zogezegd diversifieerde naast het netbeheer voor elektriciteit en gas.

Inkomsten doorsluizen

De bestaande constructie is dat Interkabel 95 procent van de inkomsten van bij Telenet doorsluist naar Fluvius en daarbovenop dividenden betaalt aan Fluvius. Deze kabeltelevisie-activiteiten vinden plaats in 103 Vlaamse gemeenten. Vier intercommunales (aandeelhouders van Fluvius) zijn betrokken: de Provinciale Brabantse Energiemaatschappij (PBE) en Fluvius Antwerpen, Limburg en West.

Exacte bedragen over de totale opbrengsten van de kabelactiviteiten deelt Fluvius niet mee. Afgaande op de bekende cijfers voor 2020 gaat het om ongeveer zestig miljoen euro die Fluvius rechtstreeks ontvangt van Telenet. De geldstroom van Interkabel Vlaanderen CV bestond volgens de in juli 2022 gepubliceerde balans in 2021 uit 2.839.109 euro de uitbetaalde winst. De omzet lag boven de tien miljoen euro. Interkabel bezit ook zestien dispreferente aandelen van Telenet Holding Group. Vorig boekjaar bedroeg de bijdrage van alle andere activiteiten buiten gas en elektriciteit aan de winst van Fluvius -1%. Verlies dus.

Oude aartsvijand Proximus

Spelen naast zware investeringen en fraaie balansen nog andere zaken een grote rol? De oude aartsvijand en overheidsbedrijf Proximus duikt dan plots opnieuw op. Proximus claimt al sinds 2009 de vernietiging van de contracten tussen de kabelbedrijven en Telenet. Daarbij bekwam Proximus een schadevergoeding van 1,4 miljard euro. Na verschillende beroepen en een gedeeltelijke vernietiging in Cassatie, dagvaardde Proximus op 16 juni 2021 Telenet en de kabelmaatschappijen.

Proximus vordert middels deze procedure de nietigheid van de overeenkomsten tussen Telenet en de kabelmaatschappijen. De joint-venture zou wat dat betreft ook een vlucht vooruit kunnen zijn. Het onderzoek door de Europese Commissie zou dan weer het gevolg van een klacht door Proximus kunnen zijn.

Afspraken

Wat houdt de samenwerking tussen Fluvius en Telenet juist in? De nieuwe samenwerking zou de geleidelijke evolutie van hun huidige hybride glasvezel-coax (HFC) netwerkinfrastructuur naar een Fiber-To-The-Home (FTTH) netwerk met glasvezel tot bij de klanten thuis uitvoeren. De ambitie was om 78% van Vlaanderen tegen 2038 te voorzien van glasvezel.

Het kostenplaatje zou twee miljard euro bedragen. Dat geld moest komen van facturatie aan Telenet en door bestaande kredietlijnen. De uitleg was dat geen externe financiering gezocht moest worden. Hoe kan een nieuw op te richten bedrijf bestaande kredietlijnen gebruiken? De constructie zou dus met kredietfaciliteiten van Fluvius gefinancierd worden, wat Telenet fraaie balansen oplevert om aan de investeerders voor te leggen.

Bij bedrijfsklanten en overheidsklanten van Fluvius die het datanetwerk gebruikten, heerste al de nodige ergernis over de nieuwe joint-venture. Velen vreesden dat Telenet veel invloed zou krijgen en ze uiteindelijk aan Telenet gebonden zouden zijn, terwijl ze nu juist Telenet links laten liggen door rechtstreeks bij Fluvius datadiensten af te nemen.

Voortdurende investeringen

Telenet beweert steeds dat het voortdurend investeringen doet, maar eigenlijk gebeuren veel van deze investeringen via een langetermijnlease of erfpacht bij Fluvius. Geen investeringen, maar kosten dus boekhoudkundig. Dit huren van een netwerk was het geval in minstens één derde van de Vlaamse abonnees.

Door hun bestaande HFC-netwerk en hun bestaande glasvezelactiva onder te brengen in een joint-venture, verdwijnen die nu uit de balans van zowel Telenet als Fluvius. Fluvius zou ook de eerdergenoemde erfpacht inbrengen. Na inbreng vervalt die uiteraard en moet Telenet een nieuw contract met de eigen dochteronderneming sluiten (Fluvius heeft immers maar 32%). Telenet moet de resultaten van de joint-venture vanaf 2024 wel opnemen in de geconsolideerde jaarrekening.

De hoop bestond bij Telenet op het aandelenkapitaal van de joint-venture open te stellen voor derden. Daarom zouden Fluvius en Telenet al maanden leuren met een presentatie bij institutionele investeerders en financiële partijen. Telenet zou 170 personeelsleden onderbrengen bij de joint-venture. Fluvius zou geen personeel transfereren.

Problemen

Zowel Telenet als Fluvius wisten al dat problemen konden opdoemen. In het oorspronkelijke persbericht was zelfs sprake van het ‘uitbaten van een open netwerk’ en ‘op niet-discriminerende basis netwerktoegang verlenen aan Telenet en andere operatoren op basis van wholesale-overeenkomsten’. De groothandelsactiviteiten zouden bij de start 60% van de inkomsten opleveren. Door de diverse inbrengen zou de joint-venture vanaf de oprichting naast activa ook een schuldenlast van ongeveer 2,4 miljard euro meekrijgen.

De Europese Commissie zal dus een hele kluif hebben aan het dossier. De gevolgen voor de intercommunales kunnen ingrijpend zijn.

Infrax

Europese Commissie onderzoekt samenwerking Telenet en Fluvius vanwege monopolievorming