Ik moet eerlijk zeggen dat ik geschrokken ben van het stuk Thuis bij de troela’s van IS van Pinar Akbas (23 maart 2018). De sterke taal van de auteur kan ik best begrijpen, zij noemt die vrouwen ‘geen moeders maar menselijke broedfabrieken (…) die onschuldige kinderen op de wereld zetten om de invloed van de islam op het Europees continent te vergroten.’ Maar iets verderop schrijft zij: ‘Wanneer mensen mij aanspreken over het lot van die kinderen voel ik niks. Ik ben onverschillig tegenover ze.’ Maar ik dacht toch dat die kinderen, vaak nog geen vijf jaar oud, ‘onschuldig’ waren? Vervolgens zegt ze: ‘De kinderen zijn volledig getraumatiseerd door de beslissingen van hun ouders en hebben extra begeleiding nodig.’ Om te besluiten met ‘Blijf maar lekker daar in je hellhole met je kinderen.’

Uit de ouderlijke macht ontzetten

Er klopt iets niet in die redenering. Ouders die hun kinderen volledig traumatiseren moeten niet met die kinderen in een ‘hellhole’ blijven, zij moeten uit de ouderlijke macht worden ontzet. Dat men die vrouwen vervolgens niet terug naar hier moet halen, vind ik logisch, normaal zit je een straf uit waar je je misdaden hebt begaan. Al moeten we onszelf wel toegeven dat onze overheid de Marokkaanse bijna smeekt om hun landgenoten die hier over de schreef zijn gegaan ginder hun straf te doen uitzitten. Wij hebben het geld niet om voldoende gevangenissen te bouwen, Marokko heeft dat blijkbaar wel (maar misschien zijn de condities van een detentie daar ook anders?). Beschamend.

Maar die kinderen dus: dat zijn Belgische onderdanen die zonder inspraak naar oorlogsgebied werden gesleurd en overgeleverd aan een misdadige ideologie. Moeten wij die ginder ook maar laten wegrotten? Wat is onze humaniteit nog waard als we zulk een inhumaan standpunt innemen? De praktische vraag wordt echter: wat moeten we met die kinderen, gesteld dat we ze naar hier halen? Zullen ze opgroeien tot wandelende tijdbommen, omdat ze nu al doordrenkt zijn met een ideologie van moordenaars? Of omdat ze zich, opgroeiend, solidair zullen voelen met hun ouders die hen ruw ‘ontnomen’ werden? Het hoeft niet uitgesloten te worden. Bovendien zou hun aanwezigheid hier een perfect excuus zijn voor de moeders, zodra ze ginder vrijkomen, om hier aan ‘gezinshereniging’ te komen doen. We moeten de kwestie daarom nuchter bekijken.

Sommigen durven en kunnen dat aan

1° Als die kinderen hier komen dan worden ze van hun moeders verwijderd, los van het feit of die hier mee aanspoelen of niet. Die moeders vliegen de gevangenis in (als er plaats is), zij zijn tot vijf jaar veroordeeld, wat geen lichte straf is. In de praktijk betekent dit dat ze na ongeveer twee jaar op voorwaarden vrij komen.

2° Mogelijk zijn er familieleden (grootouders, ooms, tantes) die de kinderen opvangen? Dat vergt eerst een onderzoek van de staatsveiligheid: gaat het om een salafistisch milieu dat de zieke waarden van de ouders overdraagt? Of heeft die familie zich afgezet tegen het deviant gedrag van hun telg? Indien het eerste het geval is, dan kunnen de kinderen in een Belgisch pleeggezin geplaatst worden. Een helse opdracht, maar er zijn gelukkig moedige mensen die een dergelijke uitdaging aandurven en aankunnen.

3° Er zullen beperkte contact- en bezoekrechten bestaan met de moeder en de familieleden. Ook dat houdt een risico in, de kinderen kunnen zich tekort gedaan voelen. Ik heb zelf ooit als opvoeder voor verwaarloosde kinderen gewerkt. Die idealiseerden vaak hun ouders, zelfs als die hen mishandeld hadden. Alles zou goed komen als ze weer naar ‘huis’ mochten. Indien dat effectief gebeurde, dan draaide dat dikwijls op een pijnlijke ontgoocheling uit. Die kinderen hebben het niet gemakkelijk.

Mensen willen bij de winnaars zijn

4° We moeten echter ook met het volgende scenario rekening houden: die moeders zitten twee jaar achter de tralies. Dat belooft geen leuke tijd te worden en ze zullen moeten doen wat ze tot nu toe vermeden hebben: nadenken. Zullen ze daardoor verstarren in hun zieke ideologie? Het kan. Maar het valt wel op dat die ideologie tot voor kort vooral gevoed werd door de successen die IS/Daesh boekte. Met die successen is het (voorlopig althans) afgelopen. De aanslagen van het afgelopen jaar waren veelal het werk van amateurs die in plaats van over springstoffen slechts over vrachtwagens en zo beschikten. Zij handelden meestal geïsoleerd, de netwerken zijn blijkbaar voor een goed stuk ontmanteld. De verleiding in de gevangenis om zich op te trekken aan de ‘heldendaden’ van de strijders op vrije voeten, wordt daardoor verkleind.

Mensen doden minder dan wij denken uit ideologische motieven, maar omdat zij bij de overwinnaars willen horen. Die illusie werd hen ontnomen, ze vallen op zichzelf terug. Het hoeft daarom niet uitgesloten worden dat die moeders als min of meer gelouterde personen uit de gevangenis komen en daarna een positieve invloed hebben op hun kinderen. Als opvoeder maakte ik het mee dat een vader die echt wel ernstige feiten had begaan, na het uitzitten van zijn straf hemel en aarde bewoog om weer hoederecht te krijgen en zich ontpopte tot een modelouder. De mens is een flexibel zoogdier en daar moeten we op durven hopen.

We moeten ons écht superieur tonen

Kan het zich anders ontwikkelen? Uiteraard. Maar dat kan ook in situaties van ouders die niet bij IS/Daesh zijn geweest. Ik heb weet van een laagbegaafd jongetje van tien uit een marginaal milieu die een gevaar is voor zichzelf en zijn omgeving, omdat hij brand sticht waar hij maar kan, mogelijk als reactie op verwaarlozing. Elke maatregel die men neemt, vergroot slechts zijn gevoelen altijd en overal uitgestoten te worden. Dat zijn dilemma’s waar jeugdrechtbanken en hulpverleners dagelijks voor staan, maar waar we (gelukkig) weinig over vernemen.

Moeten we die risico’s nemen met IS/Daesh-kinderen? Dat moeten we wel degelijk. Waarom? Omdat we het anders niet waard zijn dat we hen bestrijden, want dan zijn we met al onze praatjes over een superieure samenleving niet beter dan hen.

IS-troela's

Nogmaals over de kinderen van IS/Daesh