Een krimp in de Duits economie leidt tot problemen in Vlaanderen. Vlaanderen en Duitsland hebben namelijk een navelstreng. De vooruitzichten voor de oosterbuur zijn onverkwikkelijk.

Ernstige krimp

Vandaag krimpt de Duitse volkshuishouding voor het derde kwartaal op rij. De verwachting is dat het land de enige mega-economie is die zakt in 2023. Tussen 2006 en 2017 liep Duitsland in de pas met de bloeiende VS, de Europese buren en onstuimig China. Niet langer, dus. Antwerpen is een voorgebied van de chemie en de industrie van het Roergebied en de Midden-Rijn. Vijftig miljard euro van de Vlaamse uitvoer (380 miljard euro in totaal, 82 procent van de Belgische export) belandt over de oostgrens. Ondanks een verknooptheid van decennia is het Duits hier onpopulair en is de kennis van dat sleutelland klein. Pogingen voor een Duitslandinstituut aan de Vlaamse universiteiten botsen op geldgebrek en ontbrekende belangstelling.

Het Internationaal Muntfonds voorspelt dat Duitsland van 2019 tot 2028 trager zal groeien dan de VS, Frankrijk, Brittannië en Spanje. Pijnlijk is dat het met acht procent voor dat tijdvak even slecht evolueert als het VK na de Brexit. Het alarmpeil van 1999, toen Duitsland de ‘zieke man van de euro’ was (zoals het gezaghebbende The Economist het toen doopte), is weliswaar niet bereikt, maar zware fouten kleuren het volgende decennium. Het stroeve, verouderende, de-industrialiserende Duitsland wordt een krukkenmens. Een wet van 2017 decreteerde dat 575 overheidsdiensten tegen 2022 geïnformatiseerd moesten zijn, de score is 128 en de fax blijft populair bij de Duitse pennenlikkers. Beschamend is hoe tweemaal op rij het regeringsvliegtuig kaduuk was, waardoor de buitenlandminister aan de grond bleef voor ambtsreizen.

Tekorten

Jarenlang heerste er door investeringen in de traditionele industrieën een schone schijn, waardoor het tekort aan euro’s in de nieuwe branches werd verdoezeld. Een ‘Jobwunder‘ in de jaren 2000 ontstond door de hervormingen onder Gerhard Schröder. Maar Achtung. De Duitse economie is zeer gevoelig voor de (tanende) gezondheid van China na covid-19. En de traditionele successector, Koning Auto, verliest daar marktaandeel van de plaatselijke bouwers. Duitsland verdient meer dan drie procent van zijn bruto binnenlands product met uitvoer naar China, een Europees record.

Zelfverblinding zorgen voor een Bundeswehr en een Bundesbahn met een gebrek aan uitrusting en onderhoud; Frankrijk en de VS hebben dubbel zoveel succes in de informatica als Duitsland; de ambtenarij heeft Pruisische manieren; de uitstoot van broeikasgassen is hoog; de energiebevoorrading is amechtig door het einde van het goedkope Russische aardgas, en de stillegging van de kerncentrales; de bevolking neigt naar een miljoenenseniorie.

Beroepsbevolking

In Vlaanderen is het diepvissen naar talent, wat in Duitsland nog moeilijker is. Berlijn mist de helft van een lerarencorps. Over de volgende vijf jaar pensioneren de babyboomers met twee miljoen. Zonder gespecialiseerde inwijking en het activeren van vrouwen en senioren verliest de Duitse arbeidsmarkt tegen 2035 zeven miljoen van zijn 45 miljoen werknemers.

Neergang

De Duitse regering is even broos en ruziënd als de Belgische en de Vlaamse. De coalitie van socialisten (SPD), liberalen (FPD) en groenen is een zoölogie en vindt geen oplossingen. Het conservatief-populistische Alternative für Deutschland (AfD) haalt ondertussen twintig procent in de peilingen. Een Duitse fetisj is een begroting in evenwicht (de ontaarde crisis van de jaren dertig weegt op het politieke en het electorale geheugen). Noodzakelijke ingrepen in de administratie, het vergemakkelijken van de paperassen voor starters, het opfrissen van de universiteiten, het kweken van business-scholen die concurreren met de Amerikaanse en de Europese top (Harvard, Stanford, London Business School, Insead, IMD) hinkt.

Het ‘Wir schaffen das‘ van Angela Merkel schiep een vluchtelingenland en geen magneet voor buitenlandse beroepslui. Duitsland lijdt nog steeds onder de pijlsnelle neergang van zijn topwetenschap door de Jodenvervolging na 1933 (voordien leerden jonge Vlaamse intellectuelen Duits voor verdere studies in Berlijn, Göttingen, Frankfort, wat volledig verwasemd is, niemand wil na een licentie naar het oosten).

Energie

Lichtpunten zijn niettemin de investeringen van Tesla, Intel en TMSC. Want die hitech-ondernemingen zullen respectievelijk elektrische auto’s produceren in Berlijn en chips in Midden-Duitsland. Maar een hoera is ongepast want de miljardeninvesteringen graaien in de portemonnee van de belastingbetaler. Intel incasseert tien miljard euro en TMSC vijf miljard. Tesla bouwt de grootste autofabriek van Duitsland en zal de nationale automerken — BMW, Mercedes, Porsche en Volkswagen — overklassen nu de kopers, ook in eigen land, elektrische wagen verkiezen. De grote vier waren verblind door hun wereldsucces en namen de e-auto’s niet tijdig ernstig. Het Duitse autoverhuurbedrijf Sixt toont de weg en kocht 100.000 elektrische karren van het Chinese BYD.

De rekening van de foute energietransitie volgt vandaag. Goedkoop Russisch aardgas en milieuvriendelijke alternatieve stroom zouden na de Atomausstieg, beslist door de regering Merkel in 2011, de energievraag van de Duitse industrie compenseren. Vier tot zes windmolens moeten dagelijks gebouwd worden om het oogmerk van 80 procent vernieuwbare energie in 2030 te bereiken. De lokale weerstand is hoog, de netverbindingen zijn zwak (een Ventilus-scenario zoals in West-Vlaanderen) en de Duitsers werden kind van een pünktliche ruimtelijke ordening. Dat kost geld aan de Duitse nijverheid en BASF en Lanxess beslisten reeds tot herstructureringen in eigen land. Wie glas, papier en keramiek maakt in Duitsland piekert over afbouwen en uitwijken.

In 1999 draaide Duitsland naar heropbloei en hervormingen tegen de achtergrond van een gunstige internationale economie. Die wereldtoestand ontbreekt in 2023 en de regering Scholz stuitert verder.

Jobwunder

Duitsland op krukken