De Catalaanse leider in ballingschap, Carles Puigdemont, is er opnieuw in geslaagd een uitstekend resultaat neer te zetten in Catalonië. Deze keer voor de Europese parlementsverkiezingen. ERC, de centrumlinkse republikeinen, winnen dan weer overtuigend de lokale verkiezingen in Catalonië. De meest begeerde trofee, het burgemeesterschap van Barcelona, wordt er door Ernest Maragall (ERC) opgeëist. De alternatief-linkse Ada Colau, huidig burgemeester, gaf zich voorbije zondag gewonnen. Na amper vier jaar de Catalaanse hoofdstad te hebben bestuurd, moest ze teleurgesteld erkennen dat ze het pleit nipt verloren had van Maragall.

Campagne vanuit gevangenis en ballingschap

De verkiezingscampagne was opnieuw een aaneenrijging van anomalieën. In Barcelona was de kandidaat-burgemeester van Junts per Catalunya (de partij van Puigdemont) Joaquim Forn, de opgesloten Catalaanse oud-minister van Binnenlandse Zaken. Oriol Junqueras, voorzitter van ERC en kandidaat voor de Europese verkiezingen, moest het doen met videootjes vanuit de gevangenis, het enige wat de Centrale Kiescommissie hem toeliet. Junqueras was en is bovendien de ‘Spitzenkandidat’ van de Europese Vrije Alliantie, de Europese partij van de N-VA, voor het voorzitterschap van de Europese Commissie. Het is voor de eerste keer in de geschiedenis van de EU dat een politicus moet kandideren voor het commissievoorzitterschap vanachter tralies, en dat zonder veroordeling en in voorarrest sinds meer dan een jaar en half.

Europese zege voor Junts per Catalunya

De top drie van Puigdemont’s Europese lijst zijn oud-ministers van zijn regering en die hem eind 2017 vergezelden in ballingschap: op 2 Toni Comín (in België) en op 3 Clara Ponsatí (in het Verenigd Koninkrijk). Puigdemont had het opnieuw niet gemakkelijk tijdens deze verkiezingen. Niet alleen kon hij enkel verkiezingsbijeenkomsten bijwonen via videoconferentie, hij moest met Junts per Catalunya ook noodgedwongen alleen naar de Europese verkiezingen trekken. Dat is nieuw, want de regionale partijen in Spanje smeden dan altijd allianties, aangezien voor de Europese verkiezingen Spanje ervoor koos één enkele kieskring te vormen, in tegenstelling tot bv. België en andere lidstaten. De niet-nationale partijen hebben er dus alle belang bij hun krachten te bundelen. Het ter ziele gegane centrumrechtse Convergència i Unió deed dat vroeger met de Baskische nationalisten van de PNV-EAJ. Deze keer verkozen zij Madrid niet voor het hoofd te stoten en bedankten Puigdemont voor de eer.

Ondanks de moeilijke omstandigheden haalde Puigdemont afgelopen zondag bijna een miljoen stemmen in Catalonië, zo’n 28,52%, het beste resultaat in 20 jaar. In de rest van Spanje haalde Junts per Catalunya zelfs 38.000 stemmen. Dat levert de Catalaanse liberalen twee zetels op in het Europees Parlement en drie in het geval de brexit wordt uitgevoerd. De Spaanse socialisten haalden in Catalonië de tweede plaats met 22%. Op de derde plaats komen de Junqueras’ centrumlinkse republikeinen van ERC met 21%. De antiregionalistische Ciudadanos, die in het Europese halfrond in de fractie zitten van Guy Verhofstadts ALDE, haalt een teleurstellend resultaat met amper 8,6% van de stemmen. De partij strandt daarbij op de vierde plaats, net zoals bij de gemeenteraadsverkiezingen in Barcelona.

ERC verankert zich lokaal en wint Barcelona

Bij ERC had men voor zondag al de hoop gezet op Ernest Maragall. Na jaren winnen in de peilingen en verliezen in de verkiezingen, is het voor ERC een deugddoende overwinning. Een nipte ook, want ERC behaalde de overwinning met amper 4833 stemmem op overschot, een verschil van 0,64% met de ‘Comuns’ van burgemeester Ada Colau. Ada Colau was zichtbaar zeer teleurgesteld: na vier moeilijke jaren zit het er op voor haar. Colau’s bewogen burgemeesterschap was al van in het begin gehypotekeerd. Met amper 11 van de 41 zetels en een op de klippen gelopen coalitie met de socialisten (vier zetels) kon ze geen ingrijpende veranderingen doorvoeren. In haar toespraak zondag gaf ze al aan dat het nu aan Maragall is om de stad te leiden.

De socialisten konden zich in Barcelona spiegelen aan het succes van Spaans premier Pedro Sánchez. Met een weinig charismatische kanididaat, Jaume Collboni (PSC), kon de partij toch terrein heroveren en haar zetels verdubbelen tot acht. Dat is een puike prestatie aangezien zowel Colau, Maragall als Manuel Valls (Ciudadanos) het gemunt hadden op de stemmen van de socialisten. Daar is geen enkele partij dus in geslaagd. ERC nam met tien zetels de plaats in van de regionalistische centrumpartij Convergència i Unió, die zakt naar vijf. Ciudadanos haalt met zes één extra zetel en Ada Colau moet er één inboeten.

Coalitievorming moeilijk in Barcelona

Voor Ernest Maragall (ERC en ex-PSC), broer van oud-burgemeester Pasqual Maragall (PSC), zal het echter ook moeilijk zijn. Een stabiel bestuur vormen met 10 van de 41 zetels wordt moeilijk en zal met de 10 zetels van Colau’s Comuns nog geen meerderheid hebben. In het Spaans-unionistische kamp wordt alvast druk gespind om een alternatieve coalitie op been te brengen. Dat de Catalaanse hoofdstad in handen valt van de ‘indepes’ (independentste) is voor hen een horrorscenario. Er wordt zelfs gespeculeerd dat Manuel Valls gedoogsteun zou geven aan een coalitie van Colau en socialisten (met z’n drieën hebben zij 24/41 zetels). Dat zou voor Colau echter politieke zelfmoord zijn op termijn en sloot ze gisterenavond al uit op de sociale media. Indien ze er aan de Plaça de Sant Jaume niet uitraken, bepaalt de Spaanse wet dat de kandidaat van de partij met de meeste stemmen automatisch burgemeester wordt. Een voordeel voor ERC die trouwens niet enkel de eerste plaats in Barcelona behaalde. De links-republikeinen zetten een goed resultaat neer in heel Catalonië voor de gemeenteraadsverkiezingen.

Kunnen Puigdemont en Junqueras zetelen?

De grote vraag is nu of Puigdemont, oud-minister Antoni Comín en de politieke gevangenen hun mandaat in het Europees Parlement kunnen opnemen. De Centrale Kiescommissie, verantwoordelijk voor de censuur tijdens de verkiezingen, heeft de verkozenen opgeroepen om op 17 juni de eed te zweren op de Spaanse grondwet in Madrid. Dit fysiek doen zou volgens deze commissie een juridische vereiste zijn. In dat geval zouden Puigdemont en Comín moeten terugkeren naar Spanje en dus gearresteerd worden. Het alternatief zou zijn niet te gaan. In dat geval zou de Kiescommissie ‘vaststellen’ dat Puigdemont en Comín verzaken aan hun mandaat en zal het hun namen niet doorsturen naar het Europees Parlement. Zeker is alvast dat een zoveelste juridische strijd zal losbarsten over de procedure.

De politieke gevangenen en verkozenen van ERC, Oriol Junqueras en Raül Romeva, zouden – mits toestemming van het Hooggerechtshof – de gevangenis kunnen verlaten om onder politiebegeleiding in Madrid de eed af te leggen voor de Kiescommissie. Het probleem voor hen is dat ze zich dan nog moeten registreren in het Europees Parlement in Brussel, waar ook verwacht wordt dat zij fysiek aanwezig zijn. Ook zij zullen dus noodgedwongen moeten verzaken aan hun mandaat.

Ondertussen liet het Spaans Hooggerechtshof weten dat de hoorzittingen in het proces tegen de Catalanen zullen eindigen op 11 juni. Algemeen verwacht men dat de rechtbank eind juli of augustus haar verdict zal bekend maken, als de meeste Spanjaarden en Catalanen op vakantie zijn.

juridische procedure

Puigdemont wint Europese verkiezingen in Catalonië