Bij het begin van de coronacrisis schreef de Duitse openbare omroep op haar nieuwswebsite (26 maart 2020) dat de sociaaldemocratische SPD aan Olaf Scholz zou moeten denken op het moment dat zich de vraag naar de toekomstige kandidaat voor het kanselierschap stelt. De Tagesschau noemde de minister van Financiën in de Grote Coalitie van christendemocraten (CDU/CSU) en sociaaldemocraten (SPD) van Angela Merkel (CDU) de ‘Rückkehrer’, de man die terug is. Inderdaad, Scholz leek ‘weg vom Fenster’. Gedoemd tot politieke betekenisloosheid nadat hij in november 2019 de slag om het voorzitterschap van de SPD had verloren. Een zware nederlaag. Hij overwoog met Kerstmis zelfs om zijn ambt van minister aan de wilgen te hangen.

Bazooka

Toen dook de coronacrisis op met haar uitdaging voor zowel de volksgezondheid als de economie. De anders zo spaarzame sociaaldemocraat kwam met een conjunctuurpakket van 130 miljard euro over de brug om ondernemingen, loontrekkenden, zelfstandigen en families te ondersteunen. De anders zo zacht sprekende politicus kraamde het krachtige woord ‘bazooka’ uit om deze nooit geziene financiële hulp te omschrijven. Hij gebruikte in de uitspraak ‘Wir wollen mit Wumms aus der Krise kommen’ zelfs een term (‘Wumms’) die op het geluid van een knal of explosie alludeert. Die woordkeuze verraste voor iemand die omwille van zijn automatische manier van spreken tijdens persconferenties ooit door de weekkrant Die Zeit bedacht werd met de bijnaam ‘Scholzomat’.

Wedijveren

Scholz heeft zijn zelfvertrouwen herwonnen. Hij maakte onlangs bekend dat hij weer voor de Bondsdag wil kandideren. De Noord-Duitser — geboren in 1958 in Osnabrück (Niedersachsen) — was in het verleden al viermaal voor Hamburg verkozen voor het federale parlement. Deze keer kandideert hij in het district 61 van zijn woonplaats Potsdam ten westen van Berlijn. De Duitsers kunnen twee stemmen uitbrengen. De ‘Erststimme’, voor de kandidaat van een partij in een bepaald kiesdistrict. En de ‘Zweitstimme‘, voor een deelstatenlijst. Wie de meeste Erststimmen in het district behaalt, haalt er het ‘Direktmandat’ binnen en mag rechtstreeks naar het parlement. Naargelang van welke prominente kandidaten opkomen in zo’n kiesdistrict, kan de kiesstrijd er heel hevig woeden. Scholz wedijvert in het kiesdistrict met twee nationaal bekende politici, namelijk Annalena Baerbock, de voorzitster van Bündnis 90/Die Grünen, en met Linda Teuteberg, secretaris-generaal van de liberale FDP (zie artikel in Doorbraak).

Scherpte

Hoe hard de strijd om het Direktmandat ook zal zijn, Scholz sluit voor zijn persoonlijk optreden bij voorbaat een scherpte uit, die naar eigen zeggen niet thuishoort in de politiek. Toch zou hij volgens kenners alvast één groot voordeel hebben. Zijn manier van doen is ‘hanseatisch’ – een verwijzing naar de Hanzestad Hamburg. Dat zou erg in de smaak vallen van de bewoners van de deelstaat Brandenburg (waarvan Potsdam de hoofdstad is). Het is de mentaliteit van ‘niet kletsen, maar aanpakken’.

Gefnuikt

Overigens is Potsdam het enige kiesdistrict van de 49 Oost-Duitse waar de SPD bij de vorige Bondsdagverkiezingen een Direktmandat in de wacht sleepte. Daar draagt ook de geschiedenis verantwoordelijkheid voor. In april 1946, in de toenmalige ‘Sowjetische Besatzungszone’ (voorloper van de DDR), werd de sociaaldemocratische SPD onder dwang verenigd met de communistische KPD. De communisten die dan het laken naar zich toe trokken in die eengemaakte partij, de SED, hebben de sociaaldemocraten verdrongen en vervolgd. De sociaaldemocratische traditie werd zo in de DDR gefnuikt en dat heeft tot op heden zijn uitwerkingen in Oost-Duitsland.

Nuchtere stijl

Scholz fulmineerde in de jaren ’80 als vicevoorzitter van de ‘Jusos’ (Jungsozialisten), de jongerenafdeling van de SPD, tegen het kapitalisme. Vandaag rekent men hem tot de conservatieve vleugel van de partij. Als federaal minister van Arbeid in het kabinet Merkel-I (van 2007 tot 2009) en als Erster Bürgermeister van Hamburg (van 2011 tot 2018) en als minister van Financiën in het kabinet van Merkel-IV (sinds 14 maart 2018) hanteerde hij een nuchtere stijl. Al geruime tijd doet Scholz’ naam de ronde als mogelijke kandidaat-kanselier van de SPD voor de Bondsdagverkiezingen in september 2021. Nu titelde Die Zeit op 18 juni: ‘Er wird es’ (Hij wordt het). Eventuele twijfel slinkt zienderogen nu zelfs vroegere, meer linksgerichte tegenstanders binnen de partij Scholz voordragen. Natuurlijk moet het voorzittersduo Saskia Esken en Norbert Walter-Borjans de kandidatuur wel nog bevestigen in de herfst van 2020.

Uitpakken

Er zijn twee redenen waarom Scholz getipt wordt. Zijn uitgavenbeleid tijdens de coronacrisis bekoort de linkerzijde én hij geniet als bondsminister, man met ervaring op regeringsvlak dus, vertrouwen bij de burger. De vorige kandidaat-kanselier van de SPD, Martin Schulz, was als voorzitter van het Europees Parlement nauwelijks bekend bij het grote publiek en had ook geen regeringservaring. De SPD kan dus uitpakken met een bekende figuur. Iemand die goed scoort bij de bevolking. Of de SPD het evengoed zal doen, is zeer de vraag. De sympathieën die naar Scholz uitgaan, vertalen zich vooralsnog niet in goede opiniepeilingen voor de partij die met een overlevingscrisis worstelt (zoals hier beschreven).

Juso

De man met de bazooka