De zaak Chovanec lijkt alsmaar verder te escaleren. Het Slowaakse parlement stemde unaniem een resolutie om het dossier in handen te geven van de Europese Commissie. Het moge duidelijk zijn dat in Slowakije geen spaander heel blijft van vertrouwen in de Belgische justitie. Gerolf Annemans (Vlaams Belang), voorzitter van de Europese Identiteit en Democratie Partij (ID), sluit zich met een open brief aan Europees Commissaris voor Justitie Didier Reynders (MR) hierbij aan.

Dossier besnuffelen

Annemans verklaart waarom hij dit heeft gedaan. ‘In een tweet had ik al aangegeven dat ik als lid van de Bendecommissie gestoten was op het feit dat heel dat dossier begraven was in Charleroi. Ik heb daarin de vergelijking gemaakt met de zaak Chovanec en de donkere achtergronden van het Bendedossier. Dat heeft me geïnspireerd om in te pikken op de resolutie van het parlement in Bratislava. Ik ken de voorzitter van het Slowaakse parlement, Boris Kollár (Sme Rodina), zeer goed. Hij is, samen met zijn partij, ook lid van ID. Hij is de initiatiefnemer van de resolutie, die unaniem werd goedgekeurd.’

‘In de resolutie vraagt het Slowaakse parlement aan de Europese Commissie om de zaak Chovanec eens te besnuffelen, omdat noch het Slowaaks parlement, noch de familie van Chovanec nog vertrouwen heeft in het Belgisch systeem. In afwachting heb ik Reynders aangeschreven om even deze Belgische zaak ter hand te nemen, ook al was hij in die periode zelf minister van Buitenlandse Zaken.’

Artikel Zeven

Er is niet echt een manier voor Slowakije om hun resolutie Europees af te dwingen. Annemans legt uit. ‘De Slowaken schieten met hun resolutie eigenlijk in alle richtingen. Eén van die richtingen is de Europese Commissie. Maar die kan alleen optreden in toepassing van wat heet The Rule of Law. Dat gaat dan eigenlijk over artikel Zeven van het Europees Verdrag. Dat is een zware procedure, zoals men die nu al jaren tracht te voeren tegen Polen en Hongarije. Hun wordt onder andere verweten dat er problemen zouden zijn met een corrupt rechtssysteem en het ontbreken van een onderscheid tussen de regering en het gerechtelijk apparaat. Die landen kunnen tot op heden die boot nog steeds afhouden.’

‘Het spreekt vanzelf dat als het Belgische dossier door diezelfde mangel wordt gehaald, het er niet goed gaat uitkomen. Wat er nu in Charleroi gebeurt, is minstens even zwaarwichtig als wat men Polen en Hongarije tracht te verwijten. Dat komt niet goed uit en er zal dus zeker nooit een procedure volgens artikel Zeven op gang gebracht worden voor mijnheer Chovanec. Maar dit moet wel geprobeerd worden, want in mijn ogen is wat wij de laatste decennia in Charleroi allemaal gezien hebben zo ernstig dat we het naar het Europese niveau moeten tillen.’

Begraafplaats voor gerechtelijke dossiers

Annemans heeft in zijn carrière genoeg ervaring opgebouwd met Charleroi. ‘Ik heb in mijn boek Dutroux, Te veel om te geloven een uitgebreid hoofdstuk gewijd aan Charleroi, omdat daar ook een deel van de zaak Dutroux verdacht werd behandeld. Dan heb ik een uitbreiding gemaakt naar mijn ervaring in de Commissie voor de Bende van Nijvel. De onderzoeksgroep onder leiding van onderzoeksrechter Troch in Dendermonde had een aantal successen behaald. Toch werd hem het dossier uit handen genomen en ging het naar Charleroi.’

‘De Bende van Nijvel is min of meer begraven in Charleroi, het is een begraafplaats voor belangrijke gerechtelijke dossiers. Wanneer ik de woorden ‘justitie in Charleroi’ hoor, dan weet ik genoeg. Mijn ervaring rond de zaak Dutroux en de Bende van Nijvel hebben mij dat wel geleerd.’

Politiek spel

Annemans ziet een politiek spel in wat er momenteel gaande is met parlementaire commissies en de focus op Jan Jambon (N-VA). ‘Ik denk dat het veel te maken heeft met een MR-manoeuvre tegen de N-VA op het moment dat de Vivaldi-coalitie in het zadel moet getild worden. Koen Geens (CD&V) moet als potentiële premier uit de wind gezet worden. Want dat zal momenteel bij Egbert Lachaert (Open-VLD) en Joachim Coens (CD&V) nu wel op tafel liggen: het premierschap voor Koen Geens.’

Volgens Annemans ligt de focus van de parlementaire commissie verkeerd. ‘Koen Geens draagt véél meer verantwoordelijkheid dan men Jambon kan aanwrijven. De minister van Justitie, die een injunctierecht heeft, had kunnen tussen komen, indien hij had gewild. Hij kan op die wijze een zaak activeren, of een magistraat verplichten om actie te ondernemen. En dat is wat hij destijds had moeten doen. Jambon kon op dat moment enkel tuchtrechtelijke inlichtingen vragen. Vragen dat de voormalige minister van Binnenlandse Zaken zijn verantwoordelijkheid neemt is minder relevant dan te vragen dat de toenmalige en huidige minister van Justitie zijn verantwoordelijkheid neemt.’

Vragen aan kabinet Geens

Wij hadden het kabinet van minister Geens een paar vragen gesteld rond de zaak Chovanec. Na de vreemde communicatie van het Parket-Generaal van Bergen en de reactie erop door Meester Ann Van de Steen, advocate van de burgerlijke partij.

Onze eerste vraag was of de minister bereid is commentaar te geven op de gang van zaken bij het parket van Charleroi. Het antwoord daarop luidt dat dat niet het geval is. ‘De minister mag door de grondwet bepaalde regels (sic) geen commentaar geven op lopende gerechtelijke onderzoeken. Het communiqué van het parket vermeldt dat het onderzoek nog steeds lopende is. Zij benadrukken dat ook in het begin van hun communiqué.’.

Annemans pikt in. ‘Het is evident dat als Geens een beetje correct is, hij ernstige bedenkingen moet hebben bij de wijze waarop het gerecht in Charleroi de voorbije dagen heeft gecommuniceerd. Wanneer zij zelf min of meer een voorafname nemen op een einduitspraak in verband met de oorzaak van de dood van mijnheer Chovanec, dan is het aan de minister om hen terug te fluiten. Het is niet hun bevoegdheid om zoiets te doen in zo een delicaat tijdsgewricht.’

‘Ik voeg hier aan toe dat het ook een politiek belangrijk tijdsgewricht is. Men zit in de slotfase van de onderhandelingen over Vivaldi en over het mogelijke premierschap van Koen Geens.’

Geen toeval

Onze tweede vraag luidde of de minister van plan was om een onderzoek in te stellen naar het onderzoek en het functioneren van de onderzoeksrechter. Daarop ontvingen wij het volgende antwoord: ‘Op deze vraag moet ik u hetzelfde antwoord geven als hierboven en de Hoge Raad van Justitie is daarvoor opgericht. Indien er een onderzoek wordt gestart dan is dat een beslissing van de Hoge Raad van Justitie.’

Volgens Annemans is dat een nietszeggend antwoord. ‘Een minister zou hierop perfect kunnen antwoorden dat hij de Hoge Raad van Justitie heeft gecontacteerd, dat hij daarover een onderhoud heeft aangevraagd. De minister kan optreden. Het is niet aanvaardbaar dat de minister van Justitie zegt dat hij niets mag doen. Die zit daar niet alleen maar als decorum. Zeker niet als hij vanuit Buitenlandse en Binnenlandse Zaken zou gevraagd worden om opheldering te verschaffen over strafrechtelijke zaken. Want tuchtrecht is één zaak, strafrecht is een andere.’

‘Het is namelijk zo dat het tuchtrecht waarvan men Jambon verwijt dat hij het niet heeft toegepast, eigenlijk maar in tweede orde komt. In eerste orde komt het strafrecht. Dus is uiteraard in eerste orde de minister van Justitie bevoegd. Hij draait rond de pot in zijn antwoorden op uw vragen.’

‘Het is blijkbaar te delicaat’, concludeert Annemans. ‘Ik herhaal, je kan dit niet los zien van wat er met Vivaldi aan het gebeuren is. Er bestaat geen toeval in deze zaak.’

De 16 moet naar Geens

Tot slot vroegen we of de minister bereid was om de vraag van de burgerlijke partij in overweging te nemen om het onderzoek weg te trekken bij het parket van Charleroi. Ook hier was het antwoord ontwijkend: ‘Op deze vraag moet ik u ook hetzelfde antwoord als hierboven geven, maar dat is een beslissing die de Kamer van Inbeschuldigingstelling al dan niet neemt’.

‘De lokalisatie van een onderzoek is wel degelijk een gerechtelijke beslissing, in dit geval van de Kamer van Inbeschuldigingstelling,’ stelt Annemans. Maar hij gaat verder. ‘Wat niet correct is, is dat de minister daar geen rol in zou te spelen hebben. Ik denk dat zijn injunctierecht ook zou kunnen betekenen dat hij de procureur-generaal opdracht geeft om actie te ondernemen in het verplaatsen van het dossier. Ik zou dit wel eens moeten nakijken.’

‘Ik herhaal nog eens: Geens moet alle hens aan dek brengen om in dit dossier uit beeld te blijven op het ogenblik dat er bijna openlijk gesprekken zijn over zijn premierschap van de nakende regering. Op dit ogenblik is Coens daarover met Lachaert aan het onderhandelen. Onderschat het effect daarvan niet: het enige dat hier roet in het eten kan strooien is dat Geens nu in beeld komt.’

‘De 16 moet naar Geens gaan. Daarom produceert de zaak Chovanec antwoorden zoals degene die u daar voor u heeft liggen’, besluit Annemans.

Collateral damage

Annemans ziet dus vooral een politiek spel in de behandeling van de zaak Chovanec. De nabestaanden van Josef Chovanec zijn in dit spel collateral damage. ‘Het punt is dat men de focus van in het begin niet op de tuchtrechtelijke, maar op de strafrechtelijke sancties had moeten leggen. Dat zou meteen naar Koen Geens gewezen hebben. Op het ogenblik dat De Wever op zij geschoven moest worden, heeft men te snel de kans gezien om hem en zijn partij te treffen door hun Nummer Twee aan te vallen.’

‘De CD&V heeft zich in deze verdekt opgesteld. Ik denk dat je daar eerder de hand van de MR en Open VLD in moet zien. Op het ogenblik dat de macht wordt gegrepen en dit doorkruist wordt door zoiets als deze zaak, dan zijn de meest gemene manoeuvres in België evident. Dat is wat op dit moment aan het gebeuren is.’

Obstructie

Na die politieke analyse komt Annemans terug tot de kern van de zaak Chovanec. ‘De gerechtelijke afwikkeling van het dossier is nu van belang. De vraag waar het om draait is eigenlijk de volgende: Waarom heeft men dit dossier onder de mat willen vegen? Daar is volgens mij een duidelijk antwoord op te formuleren. Daar speelt een mechanisme van wederzijdse bescherming. Ik heb dat tijdens mijn dagen in de Bendecommissie zelf meegemaakt met het gerecht in Charleroi. Ik zie dat in dit dossier ook: arrogantie, bescherming, al die zaken zie je terugkomen. Het is wellicht gewoon een doofpotoperatie. Strafrechtelijk onderzoek blokkeren, daar bestaat een naam voor…’

Ondertussen bereikte ons het bericht dat de Hoge Raad van Justitie de zaak naar zich heeft toegetrokken. Zou er dan eindelijk toch iemand zijn wakker geschoten?

Kamer van Inbeschuldigingsstelling

Gerolf Annemans: ‘Charleroi is begraafplaats belangrijke gerechtelijke dossiers’