De Kamer had afgelopen dinsdag hoog bezoek. De Franse econoom Thomas Piketty had in coronatijden ons land aangedaan om te praten over fiscaliteit. Meer bepaald over de effectentaks. Daarbij kwamen ook de opheffing van het bankgeheim en de oprichting van een vermogenskadaster ter sprake.

Heer, vergeef ons onze schuld

De oproep van Piketty komt in een tijd waarin de Belgische overheid massale tekorten opstapelt. Daardoor stelt zich de vraag hoe we dit in godsnaam ooit gaan terugbetalen. Zo bleek vorige week uit onderzoek an De Tijd al dat het Belgische overheidstekort over 2020 op € 44,9 miljard was uitgekomen. Als je weet dat het begrotingstekort in 2019 € 8,7 miljard bedroeg, weet je dus dat we op 1 jaar tijd 5 keer het begrotingstekort van 2019 hebben opgestapeld. En als je weet welke moeilijke discussies daarover werden gevoerd in het verleden, is het maar de vraag welke maatregelen nodig zullen zijn om dit nieuwe, nog grotere tekort op te lossen.

In die zin stelt Piketty de ongemakkelijke vraag die we ooit onvermijdelijk zullen moeten stellen. ‘Hoe gaan we in godsnaam die overheidsschuld ooit terug betalen?‘ Met belastingen op vermogens, was het antwoord afgelopen dinsdag in de Kamer.

PVDA voorstel voor vermogensbelasting te bescheiden volgens Piketty

Zo kon de econoom het voorstel van de PVDA om eenmalig een vermogensbelasting van 5 procent te heffen (op vermogens van meer dan € 3 miljoen) wel smaken. Op historisch vlak een bescheiden heffing. Vergelijk het bijvoorbeeld met de Duitse Bondsrepubliek die na de Tweede Wereldoorlog een belasting tot 50 procent op privévermogen invoerde. En dat deed Piketty ook in zijn betoog. ‘Deze ingreep heeft de staatsschuld toen sterk teruggedrongen en geholpen bij de economische wederopbouw’, aldus Piketty. Het percentage van 5 procent is in dat kader dan ook aan de bescheiden kant.

Ook over de effectentaks die de federale regering eind vorig jaar invoerde had de econoom weinig goeds over. ‘Een microtaks die niet veel zal opbrengen’, aldus de econoom. De taks van 0,15 procent op effectenrekeningen boven de € 1 miljoen is volgens hem niet op alle activa gericht en niet rechtvaardig.’

Ooit zal de rekening komen

Zelf heb ik duizend bedenkingen bij de voorstellen van Piketty. Maar de econoom haalt wel een probleem aan waar iedereen in de Wetstraat 16 momenteel angstvallig over zwijgt. Eens de economie hersteld is van corona, zullen de gigantische schuldenputten die geslagen zijn gevuld moeten worden. Zeker omdat ook in 2021 we de gevolgen van corona nog zullen voelen. Net als in 2022. Daardoor zullen we nog lang met hoge tekorten zitten.

Zolang de financiële markten het toelaten om tegen bijna nultarieven en zelfs negatieve rentes te lenen, lijkt er geen druk te zijn om zich nu al hierover te buigen. Maar schijn bedriegt. Zelfs schulden met een negatieve rente zullen op een gegeven moment terugbetaald moeten worden. En die € 44,9 miljard, die komt bovenop onze bestaande staatsschuld die nu al richting een half biljoen euro gestegen is.

Vermogenskadaster is olifant in de kamer

Een ding is zeker. Vermogensbelastingen zullen sowieso op tafel liggen in de toekomst om de begroting te saneren. Maar kapitaal is niet simpel te belasten. Een van de opmerkingen die Piketty heeft, is dat de effectentaks niet alle activa belast. Daarom is ze bezwaarlijk rechtvaardig te noemen. Het alternatief is het opstellen van een vermogenskadaster. Daarbij ga je alle waardevolle bezittingen één voor één bijhouden.

Maar willen we wel naar een maatschappij waar we elk goudklompje, dure wijnen en andere kapitaalgoederen één voor één gaan bijhouden? Gelukkig is er voorlopig in België nog het bankgeheim. Dat wordt volgens Piketty best zo snel mogelijk afgeschaft. Financiële instellingen geven enkel bij een vermoeden van fraude informatie over rekeningen door aan de fiscus. En opvallend, indien je een rekening hebt in het buitenland weet de Belgische fiscus meer over je dan wanneer je geld in het binnenland staat. Dit omdat het buitenland deze info wel verplicht doorgeeft. Dat is bij binnenlandse rekeningen niet van tel.

Loop niet te koop met je vermogenssituatie

Iedereen beseft dat op een gegeven moment gekozen zal worden voor extra belastingen op privébezit. Al mag dan niet hardop gezegd worden. Mocht ik daarom vandaag kinderen hebben in België, dan zou ik ze ten zeerste aanraden om in deze wereld van social media zeer hard op te passen en niet te koop te lopen met hun geld. Dingen als huizen en auto’s zijn makkelijk te belasten. En daar weet de fiscus alles al van. Maar het zou me niet verbazen dat bijvoorbeeld sommige rijke families de bui al voelen hangen en delen van hun vermogen omzetten in kapitaalgoederen waar de fiscus niet aan kan. Waarom niet wat klompjes edelmetaal aankopen, de wijnkelder goed vullen of één van de andere manieren gebruiken om je vermogen te beschermen? En ik twijfel er niet aan dat bepaalde families nu aan het kijken zijn naar vermogensconstructies waarbij men deels beroep doet op cryptomunten.

We zullen zien wat het geeft. Maar dat Piketty komt spreken in de Kamer is een teken dat politici open staan voor bepaalde ideeën. En onderschat niet wat allemaal politiek mogelijk is onder het thema ‘eerlijke fiscaliteit’ in crisistijden. Wie trouwens het boek Kapitaal in de 21ste eeuw van Piketty gelezen heeft, weet dat hij daarin pleit voor erfenisbelastingen met tarieven tot 95 procent om zo de ongelijkheid tegen te gaan. Nee, de Vlaming kan best voorzichtig zijn met zijn vermogen in de toekomst.

kapitaalgoederen

Piketty ijvert voor extra vermogensbelastingen in België