Terwijl ons land worstelt met de nasleep van de watersnood lijkt er zich in Noord-Korea een drama op nog veel grotere schaal af te spelen. Enkele dagen geleden meldde de partijkrant Rodong Sinmun dat militairen, partijleden en arbeiders de handen uit de mouwen moeten steken om de gevolgen van recente overstromingen te bestrijden. Niet minder dan tweemaal in één week vertoonde de staatstelevisie KCTV beelden van ingestorte bruggen, vernielde wegen en huizen die tot aan het dak onder water staan. Beelden die in schril contrast staan met de meestal euforische van parades, militaire oefeningen en raketlanceringen die we van KCTV gewoon zijn.

In het Westen hebben wij natuurlijk geen kijk op de reële situatie in Noord-Korea. Maar uit de toon die de lokale media gebruiken kan men afleiden dat de situatie zeer ernstig is. Zeker omdat intussen ook de Noord-Koreaanse leider Kim Jong-un aankondigde het leger in te zetten bij het bestrijden van de wateroverlast en dat er hulpgoederen onderweg waren naar de getroffen regio’s. Hij gaf het natuurlijk niet met zoveel woorden toe, maar door de watersnood dreigen er volgens heel veel waarnemers grote voedseltekorten en wellicht ook hongersnood.

Extreme voedselschaarste

Noord-Korea heeft in het verleden wel vaker met extreme voedselschaarste te kampen gehad en de landbouwsector is er nog steeds aan het herstellen van jaren van hongersnood en wanbeheer onder leiding van de familie Kim. Daar komt bovendien nog bij dat het Noord-Koreaanse ‘militairen eerst’- credo betekent dat de strijdkrachten altijd en overal voorrang krijgen op de burgerbevolking voor veel middelen, waaronder voedsel.

Een goede indicator dat het inderdaad de slechte kant uitgaat zijn de fors gestegen prijzen voor basisproducten zoals mais, granen en rijst. De door de staat verstrekte rantsoenen zijn nauwelijks toereikend voor de meeste huishoudens en zouden buiten de grote steden in nog kleinere hoeveelheden worden bedeeld. Dit betekent dat veel mensen afhankelijk zijn van informele straatmarkten om hun dieet aan te vullen.

Zware tyfoons

In zijn niet mis te verstane waarschuwing voor mogelijke voedseltekorten verwees Kim Jong-un al in juni jongstleden, in een opvallend openhartige bui, expliciet naar de impact van tyfoons en overstromingen op de oogst van vorig jaar. Volgens de in Parijs gevestigde landbouwmonitoringorganisatie GEOGLAM was april tot september 2020 een van de natste perioden sinds 1981. Het Koreaanse schiereiland kreeg vorig jaar te maken met een reeks zware tyfoons, waaronder drie die in augustus en september binnen twee weken aan land kwamen, een periode die samenvalt met het begin van de oogst van rijst en maïs.

Tyfoon Hagupit trof begin augustus Noord-Korea en was een van de weinige stormen waarvan de staatsmedia een gedetailleerd schaderapport gaven: De overstromingen hadden 40.000 hectare akkerland en 16.680 huizen vernietigd…. Deze rampzalige cijfers noopten Kim Jong-un om te stellen dat zijn land kampte met wat eufemistisch werd omschreven als een ‘gespannen voedselsituatie”.

Massale ontbossing

De impact van deze gebeurtenissen wordt nog verergerd door tientallen jaren van massale ontbossing. Dit was een gevolg van de brandstofschaarste die volgde na de economische crisis van de jaren negentig. Die resulteerde in een wijdverbreide kap van bomen. Ondanks regelmatige boomplantcampagnes gaat de ontbossing door waardoor de effecten van de overstromingen erger worden. De wortels van de bomen die voorheen het regenwater en de vruchtbare bovenlaag vasthielden doen dat na ontbossing natuurlijk niet meer met alle gevolgen van dien. Volgens een in maart gepubliceerd rapport van Global Forest Watch zouden er sinds 2001 in Noord Korea ongeveer 233.000 hectare bomen verloren zijn gegaan…

Een van de minder bekende maar wel bijzonder urgente problemen voor de Noord-Koreaanse landbouwsector is de moeilijkheid om aan voldoende kunstmest te komen om de gewasopbrengst te verbeteren. In 2014 herinnerde Kim Jong-un de verantwoordelijken van de sector eraan dat ze alternatieve, gemakkelijk verkrijgbare bronnen van mest moesten vinden: ‘Gebruik alle bronnen van mest, zoals uitwerpselen van huisdieren of nachtaarde (menselijke uitwerpselen), compost en slib uit de sloten’, schreef hij in de brief, gepubliceerd door staatspersbureau KCNA. Het land is absoluut niet zelfvoorzienend in de productie van kunstmest en volgens Nikkei Asia moest in februari van dit jaar één van de belangrijkste fabrieken die kunstmest produceren, sluiten vanwege een gebrek aan reserveonderdelen. Dit probleem was dan weer ontstaan nadat de grens met zijn grootste handelspartner China vanwege de Covid-pandemie was gesloten.

Economische sancties

En dan zwijg ik nog over de internationale economische sancties waardoor de handel – onder meer in levensmiddelen – met andere landen al extreem beperkt is. De totale goederenexport van de Volksrepubliek China naar Noord-Korea varieerde de afgelopen jaren van ongeveer $ 2,5 miljard tot $ 3,5 miljard. Maar vorig jaar was dat abrupt cijfer gedaald tot minder dan $ 500 miljoen, volgens officiële Chinese douanegegevens. Deze opmerkelijke daling van het handelsverkeer zien we ook in de satellietbeelden aan beide zijden van de grens, bij Sinuiju en Dandong. Ze tonen een aanzienlijke vermindering van het autoverkeer in vergelijking met 2019.

De gesloten grenzen hebben het ook moeilijk gemaakt voor Noord-Korea om voedselhulp te krijgen die is vrijgesteld van de sancties. De grootste donor van het land is China, en de voedselexport vanuit China naar Noord-Korea is volgens alle bronnen sinds het begin van de pandemie met 80% gedaald. De Verenigde Naties poneerden onlangs nog dat de voedselhulp naar Noord -Korea tijdens de afgelopen tien jaar de facto ontoereikend is geweest. En de meeste internationale voedselhulporganisaties stellen daarenboven dat ze momenteel, met de Covid-beperkingen die operaties moeilijker maken dan normaal, gewoonweg niet langer in het land kunnen werken.

Volgens een woordvoerder van het VN Wereldvoedselprogramma bracht het WFP in 2020 erg beperkte voorraden binnen maar wist het toch nog bijna 730.000 mensen met voedselhulp te bereiken. Dit cijfer zal het WFP in 2021 wellicht niet kunnen halen. Een recent rapport van de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN stelt dat Noord-Korea een voedseltekort zou hebben dat overeenkomt met 860.000 ton of ongeveer twee of drie maanden voorraden en voorspelt voor de periode tussen augustus en oktober 2021 fundamentele problemen, lees hongersnood…

KCTV

Staat het water Noord-Korea aan de lippen?