De lafhartige Russische aanval op de Oekraïense materniteit in Marioepol heeft ertoe geleid dat de Britse regering bij monde van Liz Truss zweert om bij Vladimir Poetin ‘de schroeven aan te draaien’. De minister van Buitenlandse Zaken beschuldigde verschillende Russische oligarchen ervan dat ‘ze bloed aan de handen’ hadden, onder hen de bekende Roman Abramovich. Die man bezit niet alleen de voetbalclub Chelsea, maar ook een staalbedrijf dat levert aan het Russische leger. De Britten lijken zich echter al jaren vooral te specialiseren in stoer kloppen op de borst tegenover Moskou, terwijl ze rijke Russen hielpen nog rijker te worden.

Russisch geld in Londen

Je kan in de Britse hoofdstad een speciale sightseeing tour volgen. De London Kleptocracy Tour gidst nieuwsgierige toeristen langsheen de huizen van superrijke oligarchen uit de voormalige Sovjet-Unie. Zij kochten zowat al het duurste vastgoed van Londen op met de hulp van voorname makelaars, advocatenbureaus en politieke vriendjes. One Hyde Park, een gated community aan het bekende park, is een typevoorbeeld. Een flat kost er ongeveer 60 miljoen pond. Een ander penthouse in Westminster, dat uitkijkt op de Houses of Parliament, is in het bezit van een Russische minister en naar verluidt hoestte hij er 100 miljoen pond voor op. De oligarchen vertoeven ook graag in Kensington Palace Gardens, in de buurt van de koninklijke familie, of in de ambassadewijk Belgrave Square.

Het verbod om te filmen in deze twee buurten omwille van de veiligheid van de royals en de ambassadeurs komt de oligarchen en hun privacy bijzonder goed uit. De bekende winkel Harrods heeft een jaar omzet van tegen het miljard pond, en daar spelen de oligarchen een rol in. Enkele jaren terug lazen we het verhaal dat de echtgenote van een Russische staalmagnaat genoot van champagnebaden om haar huid ‘fris’ te houden.

Londograd

De bijzonder liefde van de rijke Russen voor de hoofdstad begon in de jaren 1990, na de val van het IJzeren Gordijn. Toenmalig premier John Major faciliteerde met nieuwe wetten de komst van het Russische geld. Zo ontstond het zogezegde ‘Londen-aan-de-Theems’ of nog anders: ‘Londograd’. In het weekblad The Spectator vertelde journalist Ben Juddah in 2015: ‘Londen is de nieuwe corruptiehoofdstad van de 21ste eeuw’. Een jaar eerder had het National Crime Agency al berekend dat er miljarden ponden werden witgewassen in de stad. De oligarchen duwen al jaren de huisprijzen in het stadscentrum de hoogte in.

Vandaag schat het dagblad The Daily Telegraph dat er in de stad zo’n dertig tot vijftig oligarchen wonen met banden in het Kremlin. Ze leven er volop ‘the high life’ in Londen, zoals bijvoorbeeld Polina Kovaleva, de stiefdochter van de Russische Buitenlandminister Sergej Lavrov. Zij bezit een bescheiden flat in Kensington, waarde: 4,4 miljoen pond. Lavrov schetst het Verenigd Koninkrijk als ‘evil’, maar Polina leeft er wel een luilekkerleven. Extravagante nachtclubs en voor de gewone man in de straat onbetaalbare restaurants danken voor een groot stuk hun bestaan aan dergelijke figuren. Miljardair Alisher Usmanov, goed bevriend met de Russische president, bezit een prachtige stadwoning in de hoofdstad en een kasteel uit de tijd van Hendrik VIII op het Britse platteland.

From Russia with Love

De Britse overheid leeft nochtans al decennia op gespannen voet met Moskou. Aanslagen op gevluchte Russen en voortdurende berichten van Russische inmenging in politieke campagnes – denk aan Brexit – brachten de relaties tussen de twee naties onder het vriespunt. Een officieel rapport had zelfs ‘sterke vermoedens’ dat het Kremlin de uitslag van het Schotse onafhankelijkheidsreferendum wilde beïnvloeden. Het was de eerste keer dat er gewag gemaakt werd van Russische inmenging in het Westen sinds de val van de Sovjet-Unie. Na de vergiftiging in 2018 in Salisbury van de dubbelagent Sergei Skripal, wees Londen meteen woedend naar Rusland.

Maar in diezelfde decennia kreeg een dankbare Conservative Party ook volop schenkingen van grote bedragen. Het verklaart de aarzeling tijdens de voorbije weken van de regerende partij in het VK om de rijke oligarchen aan te pakken. Meer dan drie miljoen pond kwam op de rekeningen terecht van de Tory’s. 1,7 miljoen ervan komt van mevrouw Lubov Chernukhin, wiens man Vladimir een voormalige Russische minister is die op de vlucht sloeg voor president Vladimir Poetin. Mevrouw Chernukhin zetelt in de adviesraad van de Conservatives. Hoewel ze de Russische invasie scherp veroordeelde, wordt ze nu met een bijzonder scheve blik bekeken. Twee jaar terug won ze nog op een partijveiling een tennismatch met premier Boris Johnson. Het prijskaartje voor dat partijtje tennis: 45 000 pond.

Pijn doen in de buidel

De kritiek op de aarzelende acties van de regering wuift Downing Street weg met het antwoord dat sancties uitvaardigen ‘geen competitie’ is. Intussen blijkt dat een heleboel rijke Russen te maken krijgen met maatregelen in de Europese Unie en de Verenigde Staten, terwijl ze buiten schot blijven in het VK. Een van die prominente figuren is Lord Lebedev, de zoon van een voormalige KGB-topper, die in 2020 opgenomen werd in het Hogerhuis. Hij kreeg zijn adellijke titel op voorspraak van premier Johnson, tegen het advies van de Britse staatsveiligheid in. Evgeny Lebedev verweert zich door te stellen dat hij een Brit is en niet zijn vader is. Lord Lebedev, die enkele dagbladen bezit, neemt afstand van Poetins oorlog. Hij vreest dat het VK in Russofobie vervalt.

Oliver Bullough, journalist, auteur en bedenker van de Kleptocracy Tour, zegt dat het ijdel is om te denken dat de oligarchen ook maar enige impact hebben op Vladimir Poetin. Hij trekt zich niks aan van hun mening, maar het geld dat ze bezitten, dat is weer andere koek. Het grootste deel van dat geld – dat ze met zijn hulp verdienden – zit veilig en wel verborgen in allerlei fondsen. Maar het is volgens de auteur noodzakelijk om de oligarchen pijn te doen in de portefeuille waar de Britse overheid wel controle over heeft. Door dat geld af te sluiten, tref je ook uiteindelijk de Russische president in de buidel.

Kensington Palace Gardens

Moskou-aan-de-Theems: Londen verslaafd aan Russisch geld