In de Verenigde Staten waait een nationalistische wind. President Biden zet immense middelen in om het vertrouwen van de Trump-kiezers terug te winnen en de globalisering aan banden te leggen. Gaat deze nieuwe sociaaldemocratische koers ook bij ons de politieke kaarten (her)schudden?

Hinken op twee benen

In Nederland kregen de sociaaldemocraten een pandoering bij de recente Kamerverkiezingen. Populistisch rechts werd er zowat even groot als alle linkse partijen samen. Alleen het progressief-liberale D66 scoorde er goed. In vele Europese landen zitten de progressieve sociaaldemocraten in die hoeken waar de klappen vallen. Dat ondanks de kansen die de coronacrisis van de globalisering biedt voor een andere politiek.

De verscheurdheid tussen de ‘ kleine, onzekere man’ die de prijs van de globalisering betaalt, en de meer welvarende linkse elites die in eigen bubbels bewegen en hun burgerlijke leventjes kruiden met een woke-kretologie, maakt dat de sociaaldemocraten op twee benen hinken. De identitaire zuiverheidswaan, de obsessie door huidskleur en het steeds weer herkauwen van de, inderdaad vreselijke, slavernij of kolonisatie rijten de sociaaldemocraten uit elkaar, jagen potentiële kiezers naar linkse of rechtse rattenvangers.

Tektonische platen

Bovenstaande analyse wordt langzaam gemeengoed. Wat niet wil zeggen dat nieuwe linkse bezems zoals Conner Rousseau (Vooruit) in hun eigen partijen de openheid vinden om die kloof te overbruggen en de vastgeroeste ideeënwinkel kunnen opengooien. Op wat onhandige changements de décor en naam na. Na de verkiezing van de democraat Joe Biden in de VS beginnen er echter tektonische politieke platen te verschuiven.

Dit heeft niet alleen te maken met het Keynesiaanse beleid dat Biden voert door 1,9 biljoen dollar staatsgeld te pompen in infrastructuur en gezondheids- en milieuprogramma’s. Daarnaast is er ook zijn voor de Amerikaan quasi-revolutionair plan om de Amerikaanse minimumlonen te verdubbelen tot — houd u vast — 15 dollar. Deze inspanningen om de economie uit het slop te halen en de onzekere middenklasse en de deplorables en Trump-kiezers terug vertrouwen in democratisch links te geven, leidt tot het grootste investeringsprogramma sinds Roosevelds New Deal na die andere grote crisis van 1929.

America first!

President Biden sluit de crazy Trump-era niet helemaal af. Zoals Trump zegt hij de globalisering van de economie de wacht aan. Hij poetst Trumps boude ‘Buy American’-strategie op. De Amerikaanse overheidsinvestering moeten vooral bedrijven en jobs in de VS versterken. Met inbegrip van minority entrepeneurs. In januari tekende Biden daartoe een decreet. Daarin maakt hij het VS-producenten moeilijker om onderdelen uit het buitenland in te voeren. Protectionisme, vooral tegen de Chinese pletwals. Der Spiegel schreef deze maand nog dat Biden poogt een heel linkse en een nationalistische koers met elkaar te laten rijmen.

Zullen Bidens pogingen lukken om de verarmde middenklasse en blue collar-werkers weer vertrouwen te geven in de sociaaldemocratie? Progressieve economen uit democratische hoek zoals Larry Summers zien aan die rozerode einder alvast het spook van de hoge inflatie rondwaren. Eerder conservatieve economen vrezen dan weer dat het economische nationalisme van Biden op termijn vreet aan de kwaliteit en concurrentiekracht van de VS-economie. Het succes van de globaliseringskritische koers is dus onzeker.

Woke is ‘broke’?

Wat meer zeker lijkt, is dat de nieuwe nationalistische sociaaldemocratische koers van de Amerikaanse kolos die zich weer richt op de linkse corebusiness en niet op een eilandjes creërende woke-politiek, tot in Europa zal uitdeinen. Temeer omdat de huidige economische vraagcrisis gefundenes Fressen is voor de sociaaldemocraten. Wanneer sociaaldemocraten als Biden of migratiekritische partijen als de Deense socialisten meer navolging krijgen, kan dit een politieke ‘game changer’ worden.

Marktonderzoeker Jan Callebaut beschreef in het boek Het DNA van Vlaanderen dat er in Vlaanderen een eerder beperkt kiespubliek bestaat voor een optimistische, liberale ik-gerichtheid. De grote vijver van toekomstangstige kiezers waarin Vlaams Belang en deels ook N-VA vissen, kan aangesproken worden door een populistisch beleid met een sterke overheidshand zoals dat van Biden. Daarenboven zijn in Europa heel wat jonge conservatieve vaandeldragers de laatste maanden bij de corona-aanpak verzwakt, zoals de Duitse gezondheidsminister Jens Spahn (CDU).

Met andere woorden, er openen zich in deze pandemische tijden politieke deuren voor een linkse, eerder nationalistische en flukse politiek die de kritiek op de globalisering in maatregelen omzet. Een Amerikaanse wind die over Europa waait. En ditmaal geen dolgedraaide woke-storm. Zowel de Europese conservatieven als de sociaaldemocratische partijen zullen zich hiertegenover snel moeten positioneren. Even snel als de coronacrisis en de start van Biden het speelveld hebben omgegooid, kan dit ook bij ons de politieke verhoudingen op korte termijn veranderen.

keynesianisme

Nationalistische linkse wind waait in de VS

De nieuwste waanzin: schuld is onbelangrijk