Eén jaar geleden stonden de sterren gunstig voor Joe Biden. Tijdens de stembusgang van het jaar ervoor kreeg de voormalige vicepresident van Barack Obama de steun van een recordaantal kiezers: nooit eerder stemden meer Amerikanen op een presidentskandidaat.

Biden kon zo de uithuiszetting van een historisch impopulaire president – een president die tijdens zijn ambtstermijn door Bidens partijgenoten als de baarlijke duivel werd afgeschilderd – op zijn conto schrijven. Bovendien hadden de Democraten tegen de meeste verwachtingen in de twee Senaatszetels in het Republikeinse Georgia weten te veroveren. Daardoor controleerde de partij van de nieuwe president beide kamers van het federale parlement.

‘Shut down the virus’

De economische malaise van 2020 zou gevolgd worden door een spectaculaire heropleving. De verslechtering van de Amerikaanse economie was immers van kunstmatige aard, een terugval te wijten aan door de overheid opgelegde ‘lockdowns’.

De distributie van de vaccins – ontwikkeld door ‘Big Pharma’ met de (financiële) steun van de regering-Trump – onder het toeziende oog van de ervaren staatsman zou de gezondheidscrisis tot een einde brengen en de economische crisis in de kiem smoren. ‘I’m not going to shut down the economy, I’m going to shut down the virus’, verkondigde Biden nog vlak voor verkiezingsdag.

I'm not going to shut down the country.

I'm not going to shut down the economy.

I'm going to shut down the virus.

— Joe Biden (@JoeBiden) October 30, 2020

In het buitenland beloofde de zesenveertigste president de reputatie van zijn land te herstellen. Zijn ervaring in internationale relaties, als senator en als vicepresident, werd door zijn team stevig in de verf gezet. Het ‘geklungel’ van Donald Trump zou in contrast staan met de ‘kundigheid’ van Joe Biden. De standvastigheid van de buitenlandexpert boven de wispelturigheid van de politieke neofiet. De bondgenoten van de VS zouden opnieuw een betrouwbare partner hebben in de Amerikaanse commander-in-chief.

Werkloosheid

Dat één en ander niet volgens plan verliep, is zonder twijfel een understatement. Tijdens Bidens eerste jaar als president overleden ongeveer evenveel Amerikanen aan de gevolgen van een COVID-19 besmetting als tijdens Trumps (enige) coronajaar.

Hoewel het inderdaad intellectueel oneerlijk is om deze sterfgevallen voor de voeten van de ene of de andere politicus te werpen, moet worden aangestipt dat dit exact is wat Biden deed. ‘Iedereen die verantwoordelijk is voor zoveel doden zou geen president van de Verenigde Staten van Amerika mogen zijn’, meende Biden tijdens een debat met de toenmalige president. Volgens zijn eigen logica mag de president onderwijl opstappen.

220,000 deaths.

If you hear nothing else I say tonight, hear this: Anyone who is responsible for that many deaths should not remain President of the United States.

— Joe Biden (@JoeBiden) October 23, 2020

De economische relance gaat ondertussen met horten en stoten. De werkloosheid daalt, maar bij deze daling moeten belangrijke kanttekeningen geplaatst worden. Zo zijn het de Republikeinse staten, staten met een Republikeinse gouverneur en Republikeinse lokale wetgever, die het nationaal gemiddelde naar beneden duwen. Democratische staten doen het beduidend slechter.

Dat Biden kan pochen met het dalend aantal werklozen heeft hij dus in geen onbelangrijke mate te danken aan dezelfde politici die hij dagelijks verwijt ‘winsten belangrijker te vinden dan mensen’. Het zijn immers zij die zich sinds lang verzetten tegen de meeste lockdownachtige maatregelen.

2G/1G

Ondertussen begeeft de regering-Biden zich op – juridisch en politiek – glad ijs door ondernemingen met meer dan 100 werknemers te verplichten enkel Amerikanen tewerk te stellen die zich laten vaccineren of regelmatig laten testen.

Dit 2G-beleid, van toepassing op zo’n 80 miljoen Amerikanen, stuit op heel wat weerstand vanuit conservatieve en libertaire hoek. Ook moeten federale ambtenaren gevaccineerd zijn en zal de federale overheid niet langer zakendoen met bedrijven waarvan werknemers niet gevaccineerd werden. Een 1G-beleid dat meer dan 2,5 miljoen Amerikanen raakt.

Bovenstaande mandaten worden aangevochten in de rechtbanken. Meteen na de afkondiging van de vaccinatie- of testplicht pauzeerde een federale rechtbank de inwerkingtreding ervan. De rechtbank sprak van ‘ernstige wettelijke en grondwettelijke problemen’.

Niet veel later besloot een tweede rechtbank dat het mandaat toch inwerking kon treden. De verdeeldheid binnen de rechterlijke macht is zo een mooie weerspiegeling van de verdeeldheid binnen de Amerikaanse samenleving.

Bidens Vietnam

Minder verdeeld is de samenleving over de terugtrekking van de Amerikaanse troepen uit Afghanistan. De razendsnelle machtsovername van het land door de Taliban leidde immers tot Vietnamachtige taferelen.

Het Amerikaanse leger, de meest impressionante strijdmacht uit de wereldgeschiedenis, was voor de beveiliging van de luchthaven die gebruikt werd voor de extractie van Amerikaanse staatsburgers en lokale bondgenoten afhankelijk van de gratie van de Taliban en consoorten.

De bomaanslag op de luchthaven van Kabul waarbij 182 doden vielen, waaronder 13 Amerikaanse militairen, wordt Biden dan ook hard aangewreven. Nog harder dan de miljarden aan militair materieel die als gevolg van het halsoverkop vertrek werden achtergelaten en in de handen van de Taliban vielen.

Het fiasco in het Midden-Oosten sloeg de reputatie van Biden als ‘man met een plan’ definitief aan diggelen. Het zou ook een keerpunt worden voor zijn ‘approval ratings’. Sinds eind augustus is Biden consistent ‘onder water’, wat betekent dat een groot deel, vaak een meerderheid, van de Amerikanen het niet eens is met de manier waarop de president zijn job uitoefent.

Build Back Better

De impopulariteit van de president heeft ook een impact op zijn binnenlandse wetgevende agenda. Democraten uit ‘swing states’ en Republikeinse territoria laten zich minder makkelijk voor de kar spannen van een president die op steeds minder steun van de bevolking kan rekenen.

De meest linkse elementen van de socio-economische agenda van de president stuiten dan ook op weerstand van (wat rest van) de centrumvleugel van de partij. De presidentiële plannen met betrekking tot klimaatverandering en energietransitie, kinderbijstand en onderwijs, sociaal wonen en gezondheidszorg, verzameld in het Build Back Better-wetsvoorstel, krijgen niet enkel weerstand van de voltallige Republikeinse fractie in de Senaat, maar ook van enkele Democratische senatoren. Senatoren die de voor hen weinig benijdenswaardige taak hebben Republikeinse staten te vertegenwoordigen.

De tijd dringt

Bovenstaande betekent niet dat de president niets heeft verwezenlijkt tijdens zijn eerste ambtsjaar. Het infrastructuurluik van de Build Back Better-agenda werd met een ruime meerderheid en steun van beide partijen aangenomen. Ook wist de president zonder Republikeinse steun een COVID-19 Stimuluswet ter waarde van 1,9 biljoen dollar door het parlement te jagen.

Maar voorlopig mist Biden een definiërend stuk wetgeving. In 2022 wordt het dan ook uitkijken naar een herziene versie van het Build Back Better-voorstel en de introductie van federale kieswetgeving. Deze kieswetgeving wordt door de regering-Biden voorgesteld als een nieuw front in de burgerrechtenstrijd voor Afro-Amerikanen. Potentieel explosieve materie, dus.

En de tijd dringt: in november zijn het parlementsverkiezingen. De kans dat Democraten hun meerderheden in beide kamers van het Congres kwijtspelen is reëel. Bovendien is het meer dan waarschijnlijk dat de president het na één ambtstermijn voor bekeken zal houden. Dat maakt van 2022 het laatste jaar is waarin de Biden-agenda enige kans van slagen heeft. Do or die.

kieswetgeving

Eén jaar Joe Biden