De blijdschap was groot in verschillende lidstaten na het bereiken van een nieuw migratieakkoord op EU-niveau. Ook de Vivaldi-coalitie was voorstander en was dus tevreden met het resultaat. Maar in Midden- en Oost-Europa kreeg de deal kritiek. Verschillende regeringen stemden tegen en in Polen lijkt het een groot verkiezingsthema te gaan worden.

Achtergrond

In het najaar zijn er in Polen parlementsverkiezingen. De huidige regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) hoopt een nieuwe termijn te winnen. Deze opdracht lijkt door de tegenzittende economische omstandigheden met een erg hoge inflatie en een verenigde oppositie almaar moeilijker te worden. Het migratiestokpaardje is de laatste jaren ook enigszins naar de achtergrond verdwenen aangezien de coronalockdowns en de Russisch-Oekraïense oorlog alle media-aandacht wegkaapten.

Akkoord wordt opgedrongen

Met het nieuwe EU-migratieverdrag staat de migratieproblematiek weer bovenaan de agenda. Op EU-niveau heeft de Poolse regering geen vetorecht op verdragen en afspraken die verband hebben met het onderwerp migratie. De tegenstem van de regering, evenals de tegenstem van Hongarije, maakte dus erg weinig verschil. Een gekwalificeerde meerderheid is namelijk genoeg om dit pakket maatregelen goed te keuren.

Dit alles is tegen het zere been van de Polen, die het gevoel hebben dat de EU hun dit akkoord opdringt en geen enkele rekening houdt met de wil van de Poolse bevolking. Volgens peilingen is een meerderheid van de bevolking tegen de deal. Deze cijfers worden door de regeringspartij direct aangegrepen om hun verkiezingscampagne een broodnodige boost te geven.

Rol komende verkiezingen

De komende verkiezingen, die waarschijnlijk in het najaar zullen plaatsvinden, gaan tussen de zittende conservatieve regeringspartij PiS (Recht en Rechtvaardigheid) en enkele oppositiepartijen. Aan de kant van de oppositie is KO (Burgelijke Coalitie) momenteel de grootste partij. Zij scoren ongeveer 30 procent in de peilingen en zijn hiermee slechts vijf procent verwijderd van PiS, de koploper. KO is een soort manusje-van-alles met oppositiepartijen van links tot rechts die zich verenigd hebben tegen de conservatieve regering. Deze samenraapseloppositie zou men kunnen vergelijken met de coalitie die vorig jaar in Hongarije was gesmeed om Fidesz, de partij van Viktor Orbán, te verslaan. Deze missie mislukte hopeloos, en na een monsteroverwinning van de zittende premier werd de coalitie weer ontbonden.

In Polen wordt de lijst van KO aangevoerd door Donald Tusk, de voormalig leider van de Europese Raad die bekend staat om zijn uitspraak: ‘Er is een speciaal plekje in de hel voor brexiteers zonder plan’. De man kan worden omschreven als een fanatieke eurofiel die de eurosceptische koers van de huidige regering niet erg kan smaken. Verder bestaat de oppositie uit het linkse Lewica en de eveneens samengesmolten groep van Poland 2050 en de Poolse coalitie. Beide zijn pro-Europese en liberale partijen. Aan de rechterkant is er de Confederatie voor Vrijheid en Onafhankelijkheid die het regerende PiS ook na verkiezingen mogelijk aan een meerderheid kan helpen.

Tweestrijd

Het is duidelijk dat de echte tweestrijd plaatsvindt tussen de KO van Donald Tusk en de regeringspartij PiS. Verschillende peilingen wijzen op een meerderheid voor de oppositie, andere peilingen concluderen dan weer dat de oppositie waarschijnlijk enkele zetels tekort komt om zich tot verkiezingsoverwinnaar te kronen. Het zal dus op enkele zetels aankomen.

De Europese migratiedeal lijkt een nieuw licht op deze tweestrijd te werpen. Met een meerderheid van de Polen die de deal afkeurt heeft PiS zijn kans geroken om hiervan te profiteren. De zittende regeringspartij is van plan een referendum te organiseren over deze nieuwe migratiedeal. Het referendum zou bovendien op dag van de algemene verkiezingen moeten plaatsvinden.

Als PiS zijn zin krijgt, zullen de verkiezingscampagne voor de algemene verkiezingen en de campagne om tegen deze migratiedeal te stemmen met elkaar samensmelten. Hiermee zou PiS zich kunnen verzekeren van het electorale voordeel dat nodig is om de twijfelende stemmen over de streep kunnen trekken en zo de derde achtereenvolgende verkiezingsoverwinning veilig te stellen.

Alles om een derde opeenvolgende termijn veilig te stellen. Houd hierbij in het achterhoofd dat Polen een essentieel land is voor een eventuele eurosceptische blokkerende minderheid, en al snel wordt duidelijk dat de belangen niet groter kunnen zijn.

KO

Referendum over migratiedeal lijkt Poolse eurosceptische overwinning te verzekeren