Afgelopen dinsdag verscheen schrijver Herman Brusselmans voor de Gentse correctionele rechtbank, op beschuldiging van antisemitische uitspraken. Het was het Joods Informatie- en Documentatiecentrum (JID) dat hem dagvaardde. De zaak werd meteen uitgesteld naar 4 februari, omdat de rechtbank meer duidelijkheid wil over de precieze inhoud van de klacht. Aanleiding is uiteraard de fameuze column in Humo van augustus dit jaar, waarin de schrijver zijn ongenoegen ventileert over de aanpak van Israël in de Gaza-oorlog, en eindigt met de bemerking ‘Ik word zo woedend dat ik iedere jood die ik tegenkom een puntig mes los door de keel wil rammen’.

Flou artistique

De Klaagmuur in Jeruzalem. (js)

Een uitspraak waar ook Unia een probleem mee had. Maar het JID ziet het breder, en ontwaart een ‘patroon van antisemitisme’, dat als een rode draad zou lopen doorheen het werk van de auteur. De column van deze zomer was slechts ‘de kers op de taart’. Begrijpelijk dat de rechtbank zich niet kan vinden in het flou artistique van de aanklacht. Men kan iemand maar veroordelen aan de hand van concrete feiten die tegen de wet zouden indruisen, niet wegens een globaal ‘patroon’, of een veronderstelde intentie.

‘Ik dacht eerst dat de dagvaarding in het Hebreeuws was opgesteld, maar het bleek “absurdisch” te zijn’, aldus Omar Souidi, de advocaat van Brusselmans. Om het helemaal tot een Babels imbroglio te maken, sprongen nog een reeks andere joodse organisaties mee op de kar, zoals de European Jewish Association (EJA), die zich parallel met het JID burgerlijke partij stelt. De Gentse raadkamer verklaarde deze eis onontvankelijk, maar de EJA is in beroep gegaan. Waarna de Nederlandse koepelorganisatie Centraal Joods Overleg (CJO) ook nog eens klacht indiende bij de rechtbank in Amsterdam.

‘Ik dacht eerst dat de dagvaarding in het Hebreeuws was opgesteld, maar het bleek ‘absurdisch’ te zijn’, aldus Omar Souidi, de advocaat van Brusselmans

Verder hebben ook het Coördinatiecomité van Joodse Organisaties in België (CCOJB), het Forum der Joodse Organisaties (FJO), het door Israël gesponsorde Institut Jonathas, en het Centre communautaire laïc juif (CCLJ) elk apart klacht ingediend. ‘Ik heb de indruk dat ze de klaagmuur naar Gent proberen te verhuizen’, liet meester Souidi zich ontvallen. Die nu misschien ook wel van antisemitische humor beschuldigd kan worden. Wordt vervolgd.

Strategisch doelwit

De column zelf werd door Humo vrij snel offline gehaald. (js)

De zaak is in verschillende opzichten interessant. Enerzijds door de vage algemeenheden waarmee men Brusselmans tracht te treffen, als zou het antisemitisme in zijn DNA zitten. En tegelijk het feit dat het om een ‘bombardement’ van aantijgingen gaat uit verschillende hoeken.

Het gebeurt niet elke dag dat een hele stoet van joodse organisaties een gecoördineerde actie voert om een schrijver of opiniemaker te belagen. Maar Brusselmans is door zijn positie een ‘strategisch’ doelwit. Marginale negationisten als Siegfried Verbeke worden doorgaans als extreemrechtse folklore beschouwd, en zelfs van opinies van politicus Dries Van Langenhove, veroordeeld voor ‘racistische memes’, ligt de joodse lobby niet echt wakker.

Brusselmans wordt dus bij wijze van voorbeeld aan het kruis genageld, ter attentie van het Vlaamse culturele establishment, en functioneert als een zondebok

Brusselmans is andere koek. Hij behoort tot het Vlaamse culturele establishment, en genoot daar een relatieve vrijheid om als nar de randjes van de politieke correctheid te verkennen. Met de Humo-column overspeelde hij zijn hand, ook al omdat het niet echt om satire ging maar veeleer een verzameling emotionele uitvallen tegen een groep die bekend staat om zijn lange tenen. Voor de ‘benadeelde’ vzw’s was dit alleszins een gelegenheid om een intimiderend signaal uit te zenden die als waarschuwing kan gelden.

Brusselmans wordt dus bij wijze van voorbeeld aan het kruis genageld, ter attentie van het Vlaamse culturele establishment, en functioneert als een zondebok. Waarbij de klagers een heuse boycot beogen, onder meer door te eisen dat de schrijver zijn columns in Humo stopzet. Tv-presentator Eric Van Looy werd dan weer gesommeerd om hem te weren uit het programma ‘De Slimste Mens’, iets waar Van Looy niet op inging.

Oude jonge goden

Collega, vriend en generatiegenoot Tom Lanoye hield zich gedeisd. (Beeld VRT)

Het weekblad Humo zelf houdt zich ondertussen op de vlakte. Er wordt iets gemompeld over ‘zin voor context’ en de stijl van de schrijver, maar de column is toch vrij snel offline gehaald. Evenzeer bleek dat de literaire kompanen van Herman Brusselmans geen zin hadden om hun nek voor hem uit te steken, ook zijn spitsbroeder Tom Lanoye niet. Nergens iets gemerkt van een open brief of een steunbetuiging uit die hoek.

Zo kennen we het wereldje van de Vlaamse culturo’s: altijd bij de pinken om publiciteit te halen en de rebel te spelen, zolang het maar niet te heet onder de voeten wordt. Ze zouden maar eens een prijs of een koninklijke onderscheiding kunnen mislopen. Of ook getroffen worden door een joodse banvloek.

Ach, Brusselmans en Lanoye. Diep in de vorige eeuw werden ze door hun uitgevers als ‘mooie jonge goden’ gelanceerd, de tenoren van een nieuwe literaire generatie. Het bleken vooral eeuwige beloften. Lanoye heeft wel zowat alle prijzen gewonnen die er te winnen waren, en kankert vanuit Zuid-Afrika vooral op zijn volksgenoten die hoofdzakelijk uit nazi-collaborateurs en racisten bestaan.

Zo kennen we het wereldje van de Vlaamse culturo’s: altijd bij de pinken om publiciteit te halen en de rebel te spelen, zolang het maar niet te heet onder de voeten wordt

Niet te verbazen dat zijn leesbereik zich beperkt tot de groenlinkse bubbel. Ludo Abicht betittelde ooit dit soort intellectuelen als ‘schaamte-Vlamingen’. Zijn collega-jonge god Herman Brusselmans was het enfant terrible van het Vlaamse literaire wereldje, die in zijn nadagen met een jong poepke een Viagra-kindje maakte, en zijn sarcastisch huismerk heeft ingeruild voor sentimenteel gezwam. Door de pesterige joden die zijn vel willen, en door zijn haardracht, lijkt hij nu meer op een meelijwekkende Jezusfiguur.

Hier weinig compassie. Maar natuurlijk sta ik achter Brusselmans in naam van de vrije meningsuiting, die voor mij tamelijk absoluut is, en enkel een paar welomschreven uitzonderingen mag gedogen zoals laster en eerroof. In een eerdere column schreef ik ook dat die vrijheid niet alleen moet gelden voor columnschrijvers, BV’s en andere nuttige lolbroeken, maar voor elke burger. In die zin is heel de show rond de gewraakte Humo-column een storm in een glas water. Het gaat om uw vrijheid, niet enkel deze van een beroepsnar.

koninklijke onderscheiding

Herman Brusselmans, schietschijf der joden