Volgens spectaculaire koppen in kranten en tijdschriften heb je met Covid-19 een zeer grote kans op hartschade, longschade en beschadigde hersenen. Of niet? Jan Roel van Rhee toont lukraak drie voorbeelden van manipulerende titels die een totaal verkeerd beeld geven.

1 op 5 coronapatiënten heeft hartschade

Knack Magazine kopt op 2/05/2020: 1 op de 5 coronapatiënten heeft hartschade: artsen tasten in het duister.

Met deze titel denk je dat 20% van alle coronapatiënten hartschade heeft. Maar het onderzoek zegt iets heel anders. Het ging over een beperkt onderzoek bij 187 patiënten waarvan 23% gestorven waren. Het onderzoek ging dus niet over alledaagse coronapatiënten. Van de patiënten in het onderzoek, had zomaar eventjes 63% al voorafgaande onderliggende hartproblemen (35,3% met onderliggende cardiovasculaire ziektes en 27,8% met letsels aan de hartspier). Dus helemaal geen gewone coronapatiënten, maar patiënten met zeer uitzonderlijke condities.

De correcte titel in Knack had moeten zijn: ‘Bij patiënten met onderliggende hartproblemen, waarvan een kwart overleden was, heeft 1 op 5 hartschade door corona’.

Maar dan denkt de lezer ‘Dus hartschade is zeer uitzonderlijk’ en dan is er geen angst gezaaid. De redactie van Knack kende nochtans de cijfers van het onderzoek. Ze heeft moedwillig de cijfers van deze uitzonderlijke groep onderzochte mensen gewoon gegeneraliseerd in de titel. Manipulatie dus.

Longproblemen slepen nog weken na coronabesmetting aan

De titel op de website van VRT-NWS op 7/09/2020: Longproblemen slepen nog weken na coronabesmetting aan, maar kunnen ook herstellen.

Het onderzoek uit dit artikel volgde slechts 86 patiënten. Hun gemiddelde leeftijd was 61 jaar. 50% was roker en 65% kampte met overgewicht of obesitas. De doelgroep is alweer geen gewone groep mensen: het gaat om oudere mensen waarvan het merendeel rookt en tegelijk gewichtsproblemen heeft. Is dit niet precies de zeer kleine en uitzonderlijke doelgroep waar corona hard toeslaat?

Dus de titel veralgemeent weer, deze keer door algemeen te stellen ‘na coronabesmetting’. Fout. Het moest zijn ‘na coronabesmetting in de zeer kleine, meest risicovolle risicogroep’. De correcte titel had moeten zijn: ‘Longproblemen na coronabesmetting slepen aan bij oudere rokers met gewichtsproblemen”. Maar dan was het voor de VRT-NWS redactie niet alarmerend genoeg geweest. Kortom: moedwillige manipulatie.

Covid-19 blijkt hard toe te slaan in het brein

De Morgen kopt op 26/09/2020: Covid-19 blijkt hard toe te slaan in het brein, ontdekken Nederlandse onderzoekers.

In het artikel zegt men letterlijk: ‘Toegegeven, de patiënten die onderzoeker Paul van der Valk en zijn collega’s van het Amsterdam UMC onderzochten, waren overleden aan de gevolgen van het virus. “Je weet niet of je dit beeld ook zou aantreffen bij minder zieke patiënten”, zegt Van der Valk.’

Het onderzoek ging dus over hersenschade bij mensen die overleden waren aan Covid-19, niet bij gewone covid-19 patiënten. Verder zegt het artikel: ‘[…] En in de hersenen: zo was bij haast alle patiënten de reukzenuw aangetast, wat wel eens het opvallende verlies van smaak en reuk bij corona zou kunnen verklaren.’

Dus: de hersenschade was eigenlijk vooral ‘een aangetaste reukzenuw’. Dat was al lang bekend en veel minder alarmerend dan ‘hersenschade in het algemeen’. Weer onnodige bangmakerij.

De correcte titel in De Morgen had moeten zijn: ‘Bij een aantal door Corona overleden mensen stellen we een aangetaste reukzenuw vast.’ Maar ook de redactie bij De Morgen heeft moedwillig de titel zo geformuleerd dat er angst wordt gezaaid.

Fake news

De aangehaalde voorbeelden zijn stuk voor stuk redactionele artikels, geen opinies of politieke standpunten. In dat geval verwacht ik als lezer correcte informatie. Of de wetenschappelijke bevindingen in de artikels hierboven juist zijn of niet, is hier niet de issue. Het gaat erom dat men de wetenschappelijke bevindingen opzettelijk manipuleert in de titel van redactionele artikels. Hun enige doel? Angst creëren om lezers aan te trekken.

De redacties achten vandaag platte commercie (lezers aantrekken) belangrijker dan correct informeren in een redactionele titel. Met dit soort manipulaties glijden onze massamedia in een snel tempo af naar het niveau van fake news.

Nog een uitsmijter? De Morgen kopt op 15/04/2021: Er liepen zeker 2,5 miljard T-rexen rond op aarde. In het artikel staat echter letterlijk: Ze geven toe dat alle aantallen T-rexen tussen de 140 miljoen en 42 miljard mogelijk zijn. Daarmee is de titel ineens herleid tot complete onzin. Het achterliggende wetenschappelijk onderzoek trouwens ook. Dit soort manipulaties zijn een terugkerend patroon geworden in de massamedia. Ook als het over een onschuldiger onderwerp als T-rexen gaat. Zeer teleurstellend.

krantenkoppen

Hoe krantenkoppen angst aanjagen in coronatijden

Zomer 2021: vooralsnog laagste sterftecijfer in jaren