‘De Belgische arbeidsmarkt lijkt in deze covidtijden voorlopig beter stand te houden dan gevreesd. Niet alleen zit het werkloosheidspeil in Vlaanderen opnieuw op het peil van vóór de coronacrisis, ook wat collectieve ontslagen betreft lijkt de crisis minder erg dan gevreesd.’ Zo schrijft De Standaard op 6 april. Die indruk kan ontstaan als je enkel oppervlakkig naar de cijfers kijkt. Zo waren er in Vlaanderen 184.003 werklozen in januari 2020 en zijn er maar 183.207 in maart dit jaar. Maar als je de cijfers wat meer in de diepte bekijkt dan merk je een zeer grote verschuiving op inzake de werkloosheidsduur.

VDAB kiest voor quick wins

In vergelijking met januari 2020 is er enkel een opmerkelijke vermindering van de kortdurende werkloosheid. Zo zijn er maar liefst 14.736 werklozen minder in de groep van minder dan 6 maanden werkloos.

Maar vanaf +6 maanden werkloos vallen er enkel stijgingen te noteren! Zo +2.616 bij hen die +6 maanden werkloos zijn en een stijging met +7132 voor de groep die 1 tot 2 jaar werkloos is. Voor de groepen die al +2 jaar werkloos zijn komen er 4.192 werklozen bij. (+1.102 die meer dan 5 jaar werkloos zijn).

Tegelijk gaan het aantal werklozen in (beroeps)opleiding bij VDAB in de maand maart, allemaal in de min. Zo komen zij die al wat langer werkloos zijn nog moeilijker aan bod op een snel veranderende arbeidsmarkt. VDAB moet opnieuw meer aandacht besteden aan bemiddeling en beroepsopleiding, vooral voor hen die moeilijker opnieuw geïntegreerd kunnen worden.

Alle arbeidsmarktdeskundigen zijn het erover eens: hoe langer je werkloos bent, hoe moeilijker om opnieuw aan te pikken in een snel evoluerende arbeidsmarkt.

Het aantal laaggeschoolden nam in Vlaanderen slechts af met 1.887 werklozen. In een stad als Turnhout, waar de groep laaggeschoolden 51% van de totale groep uitmaakt, is dat zelfs nihil sinds januari 2020.

Wat met nieuwkomers?

De afgelopen jaren zijn er, onder meer ingevolge de vluchtelingencrisis, heel wat nieuwkomers in Vlaanderen terecht gekomen. Veel van hen zijn ook laaggeschoolden. Het valt te vrezen dat VDAB voor deze groep heel weinig tot geen aandacht/aanbod heeft. Gevolg is dat velen in het leefloon terecht komen waar ze dan, vooral in de Vlaamse centrumsteden kunnen terugvallen op het OCMW en de arbeidsmarkttrajectbegeleiding die zij aanbieden. Het aantal leefloongerechtigden, van niet EU-herkomst, groeide in Vlaanderen van 6.775 in januari 2015 dan ook naar 14.631 in november 2020 (laatst gekende gegevens).

Gezien velen van hen in een langdurig en moeilijk taalverwervingstraject terechtkomen, zal dat aantal de eerstvolgende tijd niet aanzienlijk verminderen. Meerdere analfabeten (in hun eigen taal) in deze groep van nieuwkomers kunnen al helemaal niet bij VDAB terecht.

Ter herinnering: Kris Peeters — destijds vicepremier en minister van werk in de regering Michel —, verklaarde in 2015, toen de vluchtelingencrisis naar ons land vol op gang kwam, dat het vooral hoger geschoolden zouden zijn die snel onze arbeidsmarkt zouden vervoegen. Vooral hooggeschoolden? Bijlange niet!

Bijkomende concurrentie

Ondertussen heeft Vlaams Minister Crevits opdracht gegeven aan VDAB om ook de vele tijdelijke (corona)werklozen aan te moedigen tot bij- of herscholing. Meer en meer van die tijdelijke werklozen verlaten ondertussen ook de sector waarin zij werkzaam waren voor de crisis, om elders een job in te vullen. Daardoor vormen zij op de arbeidsmarkt bijkomende concurrentie voor de groep van volledig werklozen…waar werkgevers kiezen voor de snelst inzetbare.

Maar er is meer. Zo werden in februari dit jaar 2,6 miljoen dagen tijdelijke werkloosheid betaald in het Vlaamse Gewest. Als we dat aantal —2.645.420 — omzetten in voltijdse equivalenten (= delen door 26 dagen/maand) zijn dat ruim 101.000 ‘voltijdse’ werklozen. Als nog maar 15% van deze groep, nadat horeca, winkels, kappers, enzovoort opnieuw volledig open zijn, effectief volledig werkloos zou worden ingevolge falingen en sluitingen komen er ook ruim 15.000 werklozen bij in Vlaanderen. In dat geval zal ook weer uit de groepen van de kortdurende werkloosheid worden gerekruteerd om vacatures in te vullen.

Ondertussen hebben we nu al een sterk groeiend sociaal passief in onze werkloosheidscijfers waarbij die werklozen bovendien steeds minder kansen zullen krijgen op de arbeidsmarkt na corona.

Te groot sociaal passief

In België groeit de groep van langdurig zieken aan als een jong varken. Het aantal van een half miljoen arbeidsongeschikten met een RIZIV-uitkering ligt binnen handbereik. Vlaanderen neem hiervan ruim 270.000 (cijfers 2018) voor zijn rekening.

Het kan toch niet zijn dat we, naast deze grote groep van langdurig zieken, die onze samenleving aan de kant laat staan, ook nog eens een groep van tienduizenden werklozen (en duizenden leefloongerechtigden) vroegtijdig afschrijven voor de arbeidsmarkt. Dat kunnen noch mogen wij als samenleving dulden. In eerste plaats niet tegenover al die mensen en in de tweede plaats niet ten aanzien van onze sociale zekerheid!

langdurig ziek

VDAB laat werklozen in de steek