Wat bezielt de Russische dissident Aleksej Navalny toch? Vanuit het gastvrije en veilige Duitsland vliegt hij onder grote mediabelangstelling naar Moskou. Daar wacht zijn oppermachtige, mislukte ‘moordenaar’ op hem. Hoewel het niet 100% bewezen is dat Poetin het bevel tot de moord heeft gegeven, heeft hij zich er toch ook niet tegen verzet. Bovendien kent hij inmiddels wel alle feiten maar geeft hij zijn vertrouwelingen van de FSB rugdekking.

Hoe moedig en gedreven moet Navalny wel zijn? Zelf noemt hij zich een gematigd Russisch nationalist en als romanticus wil hij in zijn vaderland leven en Russisch spreken. Maar hij is ook een zakenman en een advocaat die na talrijke ervaringen gepassioneerd politicus is geworden. Hij walgt van de wantoestanden in Rusland en zal niet rusten vooraleer hij deze heeft blootgelegd en bestreden. Als politicus en jurist moet hij geweten hebben dat hij omwille van een aantal lopende juridische geschillen onmiddellijk bij aankomst in Moskou zou worden aangehouden. Hij besefte wellicht dat hij als banneling vanuit het buitenland weinig invloed zou kunnen uitoefenen op de Russische politiek – weg is weg. Als de meest bekende politieke gevangene van de wereld kan hij wel wegen op het politieke gebeuren. De vraag is: heeft hij een plan om aan de macht te komen?

Lenin als voorbeeld

Vermoedelijk laat Navalny zich door de Russische geschiedenis inspireren. In 1917 is Lenin ook vanuit het veilige Zwitserland naar Sint-Petersburg teruggekeerd. Daar werd hij door een aantal sympathisanten opgewacht, maar moest hij weldra onderduiken en zelfs naar Finland vluchten voor de politie van de overgangsregering Kerenski. Zoals we weten was Lenin tegen het einde van dat jaar echter dé leider van Rusland geworden. Wat Navalny steeds herhaalt is dat het volk hem zal beschermen en dat zoals in 1917 maar ook in 1991 gebeurde, zelfs een sterk gewaand regime in een paar dagen in elkaar kan storten.

Eenmaal in de gevangenis zou hij zijn video op YouTube over het 1,35 miljard dollar kostende paleis van Poetin aan de Zwarte Zee loslaten. Deze documentaire is in enkele dagen tijd meer dan 50 miljoen keer bekeken. Daarbij hoort zijn oproep tot een massale betogingen op zaterdag 23 januari. Zoals verwacht hebben de autoriteiten die verboden omwille van de pandemie. De voornaamste medewerkers van Navalny werden preventief in de gevangenis opgesloten. Via het internet oproepen mee op te stappen werd strafbaar.

Geslaagde manifestatie?

In minstens 100 steden werd Navalny’s oproep gehoord en werd er ondanks het verbod betoogd. De politie pakte meer dan 2000 personen op waaronder Joelia Navalny. Zij werd net als de meesten snel weer vrijgelaten. In Moskou stapten meer dan 10 000 aanhangers van Navalny op. Dit is veel minder dan de grote protesten van 2011 en 2012. Gevaarlijk voor Poetin is wel dat van oost tot west in geheel Rusland werd geprotesteerd en werd opgeroepen om ieder weekend opnieuw te betogen. Dat begint veel op een zogenaamde kleurenrevolutie te gelijken waar het Kremlin zo bevreesd voor is.

Poetin lijdt nederlaag na nederlaag. Het begon al met de mislukking van de moordpoging en de ontdekking dat het om een aanslag met het verboden novitsjok ging. Vanuit Berlijn ontmaskerde Navalny in een op YouTube uitgezonden video de aanslagplegers en had een gesprek met één van hen. Ook de documentaire over het peperdure paleis straalt negatief af op Poetin en zijn corrupte vrienden! Ook de ondanks een verbod relatief druk bijgewoonde manifestaties pro Navalny duiden op een tanend respect.

Oog om oog, tand om tand

Het is niet zeker maar bijna 100% waarschijnlijk dat Navalny tot een lange gevangenisstraf zal worden veroordeeld. Hij zal in ieder geval niet vrijgelaten worden vòòr de Doemaverkiezingen van september 2021. Waar Navalny wel op hoopt, is dat de politieke verontwaardiging in het Westen zo groot zal zijn en de sancties zo talrijk dat Poetin tot enige mildheid zal kunnen bewogen worden. Maar compromissen zijn moeilijk omdat Navalny ervan overtuigd is dat Poetin hem heeft willen vermoorden.

De consequentie van deze zware beschuldiging is dat Poetin zou moeten berecht worden en op zijn minst zou moeten aftreden. Poetin vindt dat belachelijk en laat zijn woordvoerder zeggen dat Navalny aan achtervolgingswaanzin lijdt, samen met hoogheidswaanzin en nog een aantal freudiaanse complexen. Daarnaast noemt het Kremlin Navalny soms een Duits en dan weer een Amerikaans buitenlands agent. Poetin kan bovendien omwille van de ‘scheiding van de machten’ uiteraard niet tussen komen en een vrijlating forceren. Navaly’s lot wordt door de onafhankelijke Russische justitie bepaald. Niemand die dat gelooft.

Joelia Navalny

Maar Navalny hoopt dat ook bij een lange gevangenisstraf zijn organisatie zal blijven verder functioneren. Misschien kan zijn vrouw Joelia de leiding nemen en verder de beweging inspireren. Hij wedt erop dat Poetin hem niet opnieuw zal willen vermoorden omwille van de anti-Russische propaganda die dat in het Westen zou veroorzaken. Maar hij weet ook dat ze hem in de gevangenis kunnen verzwakken en uitputten en bij ziekte niet adequaat behandelen.

In feite hoopt Navalny op een spoedig uiteenvallen van het Poetinregime. Is dat niet wat voorbarig? We leven immers niet meer in 1917. Ondanks de pandemie en de slabakkende economische situatie zit Poetin stevig in het zadel. In de bespreking over de casus Navalny onlangs in de Doema werd door de meerderheid met verontwaardiging over hem gesproken. Opvallend was dat ook de getolereerde oppositie van communisten en nationalisten zich daar bij aansloot. Ze hadden ook kunnen zwijgen.

Monsterlijke schurken

Uit recente peilingen van het onafhankelijke centrum Levada blijkt dat Navalny ondanks al zijn avonturen maar het vertrouwen van 5% van de bevolking weet te winnen. Wel is het zo dat hij 12% scoort bij de 18- tot 24-jarigen. Momenteel bekoort Poetin makkelijk 50% tot 60% van de Russen. Volgens Levada keert nog steeds de meerderheid van de Russische bevolking zich af van de politiek. Ze zijn politiek amorf en hebben eerbied en respect voor de leider. Ze gunnen hem macht en rijkdom.

Velen vinden dat Navalny, die niet tot de politieke klasse behoort, zich niet met staatszaken moet bemoeien en zeker het staatshoofd niet mag aanvallen. Ze denken ook dat de gewone burgers geen politici mogen worden. Hoewel de Russen graag vernemen hoe rijk Poetin is en wie zijn vriendinnen zijn, zullen ze daarom Navalny niet volgen. Integendeel, ze vinden dat hij zich daarmee niet mag bezig houden.

Dit is ook wat het Kremlin wil. Het regime houdt immers stand dankzij de politieke onverschilligheid van de meeste burgers. Maar dit is zonder Navalny gerekend. Hij is niet bang en vecht tegen ‘monsterlijke schurken die bereid zijn tot de gruwelijkste misdaden’. Door slechts een kleine minderheid opposanten in beweging te krijgen én te houden kan hij het regime doen vallen, net als Lenin eertijds. Zou dat zijn echte plan zijn?

Levada

Aleksej Navalny, een man met een plan