In Syrië vonden de voorbije week verschillende betogingen plaats. Is dat een tijdelijk fenomeen, of het begin van een nieuwe burgeroorlog?

Sinds 2011 waren er regelmatig protesten tegen het regime van president Bashar Al Assad. Door een combinatie van harde repressie en de steun van een aantal landen aan gewapende milities in Syrië ontstond uiteindelijk een bloedige burgeroorlog, die vele doden, het ontstaan van massa’s vluchtelingen en de vernieling van een indrukwekkend aantal gebouwen en infrastructuur veroorzaakte.

Grondgebied

Vandaag lijkt de rust in Syrië deels te zijn teruggekeerd, al blijft de toestand er gecompliceerd. Assad heeft niet langer het volledige Syrische grondgebied in handen, want in het noorden spelen door Turkije gesteunde jihadistische milities, die zichzelf ‘Syrian National Army’ noemen, de eerste viool. Ook in het noordoosten is er intussen een autonoom Koerdisch gebied en Turkije bezet aan de grens een zogenaamde veiligheidszone.

In Suweida (in het zuiden van Syrië) zijn er afgelopen weken verschillende betogingen geweest tegen de erbarmelijke sociaaleconomische toestand waarin het land zich bevindt. Vooral Druzen (een ‘heterodoxe’ afscheuring van de sjiitische islam) komen op straat.

Vervelend voor Assad, want het is precies in Dira (in het zuiden van Syrië) dat de opstand in 2011 begon. Het vlakbij gelegen Jordanië kijkt bezorgd toe, want de grens tussen Jordanië en Syrië zorgde afgelopen decennium voor veel Syrische vluchtelingen richting Jordanië en afgelopen jaren voor de transfer van de drug Captagon, die van daaruit richting de Golflanden gaat.

Toegelaten betogingen

Dat er in het door Assad beheerste grondgebied betogingen worden toegelaten is sowieso al merkwaardig. Wellicht wil Assad het niet te bont maken nu Syrië terug werd opgenomen in de Arabische Liga, en nu Saoedi-Arabië en Iran zich hebben verzoend na decennialang ruzie te hebben gemaakt.

Het protest ontstond nadat de Syrische regering de subsidies voor benzine reduceerde. Maar het gaat verder: sheikh Hikmat al Hijri (een bekend figuur in de Druzische gemeenschap) protesteert tegen de aanwezigheid van Iraanse milities in het land, die hij als bezetters omschrijft. Iran is, net zoals Rusland, een bondgenoot van Syrië.

Luchtaanval

Vorige week vond er ook een luchtaanval plaats in de haven van Tartoes (een beperkt stuk van Syrië grenst aan de Middellandse Zee). De aanval kwam van Israël en was gericht tegen wapenopslagplaatsen van de Libanese sjiitische militie Hezbollah, zowat de grootste vijand van de Joodse staat.

Syrië is een doorvoerland voor wapens afkomstig van Iran en bestemd voor Hezbollah en het Palestijnse Hamas. Dat is de Palestijnse versie van de moslimbroeders. In de buurt van Tartoes beschikt Rusland over een legerbasis, de enige basis waarover Rusland beschikt in de Middellandse Zee. Iran is nu ook actief in de buurt van Aleppo: de Perzen maakten gebruik van de aardbeving die begin dit jaar Syrië (en Turkije) teisterde, om ook in regio Aleppo voet aan de grond te krijgen.

Arabische stammen

Maar ook in het noordoosten van Syrië rommelt het. Arabische stammen botsen daar al eens met de door Koerden geleide, en door de Amerikanen gesteunde Syrian Democratic Forces (SDF). Rusland en Iran vinden dat leuk en hopen dat daét het begin wordt van het vertrek van Amerikaanse troepen.

Dat Koerden een deel van Syrië in handen hebben zien Arabieren sowieso met lede ogen aan. Ook Turkije heeft het moeilijk met de SDF, want de Koerdische regio is in handen van de Koerdische PKK, die door Turkije wordt beschouwd als een terroristische organisatie.

En dan is er de olierijke provincie Deir Ez Zor. De Verenigde Staten en hun bondgenoten beheersen de oostelijke kant daarvan, Syrië, Rusland en Iran de westelijke kant. De Islamitische Staat, die ooit Deir Ez Zor bezette, kon haar activiteiten financieren door de olie uit de provincie te halen.

De heropbouw van Syrië komt niet van de grond. Dat komt onder meer omdat de Verenigde Staten investeringen in het land verbieden. Turkije wil massa’s Syrische vluchtelingen, die het nu herbergt, terugsturen. Maar dat gaat niet zo gemakkelijk.

Libanese

Komt er een nieuwe burgeroorlog in Syrië?