Het Belgische EU-voorzitterschap neemt met minister voor Energie Tinne Van der Straeten (Groen) een zeer dubieuze houding aan tegenover Russisch gas dat via een omweg toch de Europese Unie binnenkomt. Van der Straeten weigert de Russische gasinvoer helemaal te blokkeren.

Russische olie komt al enige tijd de EU niet meer binnen. Het gas uit Rusland wel. Het blijft een immense inkomstenbron voor het regime van Vladimir Poetin.

Tijdens een vragenronde in de energiecommissie van het Europees Parlement verschool Van der Straeten zich afgelopen week achter contracten van Fluxys met een aantal leveranciers. Die contracten zouden dateren van voor de Russische invasie in Oekraïne, nu bijna twee jaar geleden.

Waar gaat het juist over? Er zou een EU-wet in de maak zijn die invoer van Russisch gas totaal verbiedt. Ook de invoer van liquefied natural gas (LNG) zou worden verboden. Aardgas dus dat met gastankers de EU binnenkomt. Onder andere bij Fluxys dat LNG-terminals exploiteert in Zeebrugge.

Dat laatste is geen detail. België bleek de derde grootste invoerder van Russisch LNG-gas in de eerste drie kwartalen van 2023. Dat gas wordt bijna integraal doorgevoerd naar Duitsland. Het vormt daarom een belangrijke bron van inkomsten voor Fluxys. 45% van alle Russisch LNG-gas dat aankwam in Zeebrugge werd overgepompt in andere schepen op weg naar andere havens.

Volumes

De gasmarkt veranderde op twee jaar wel ingrijpend. De totale hoeveelheid aardgas nam drastisch af. In 2021 bedroeg de totale gasvraag 559 miljard kubieke meter. In 2023 was die vraag gedaald tot 443 miljard kubieke meter.

Desondanks bleef de LNG-invoer gelijk. Het relatieve belang van de LNG-terminals is dus toegenomen. Vermits het percentage LNG gelijk bleef, kan het immers niet anders dan dat de volumes fors gestegen zijn.

En dat is het punt. Terwijl ze officieel de afname van Russisch gas probeerden te verminderen, bleken veel landen juist meer Russische gas in te voeren. Weliswaar via de omweg van LNG. Dat bleek een lucratieve zaak voor met name één Belgisch bedrijf: Fluxys.

Dividenden

De rol van Fluxys is bijzonder. Hoewel Fluxys een privébedrijf is (ontstaan uit de transportactiviteiten van Distrigas), is het als gastransporteur de tegenhanger van Elia. Net als bij ELIA zijn lokale overheden met 77 % van de aandelen de grootste aandeelhouders.

Die lokale overheden in België hebben de dividenden van hun Fluxys-aandelen broodnodig. Fluxys zelf heeft dan weer de omzet en de winst dringend nodig om de door de federale overheid opgelegde investeringen uit de energietransitie te betalen. En wie legt die investeringen op? Jawel, Tinne Van der Straeten als federaal minister van Energie. Fluxys speelt immers een belangrijke rol in haar federaal waterstofplan en de afschakeling van aardgas.

De maatregelen tegen het Russische gas dateren al van ruim een jaar geleden, maar de regelgeving is nog altijd niet door de Europese ministerraad geraakt. Daar zijn redenen voor. Landen zoals Hongarije kunnen niet zonder aardgas van Gazprom, en Russisch gas dat via een omweg met gastankers aankomt in Europese havens brengt voor alle betrokkenen heel veel geld op. Eerder wees Doorbraak al op de rol die Fluxys speelt in de gas invoer en doorvoerFluxys speelt in de gas invoer en doorvoer uit Rusland. Fluxys zelf reageerde toen zeer ontwijkendFluxys zelf reageerde toen zeer ontwijkend.

Oud verhaal

Door Van der Straetens stellingname duikt een oud verhaal weer op. Een kritiek die tot dusver altijd onterecht bleek. Als advocaat bij het kantoor Blixt (waar ze 50% van de aandelen bezat) werkte ze immers voor Wingas GmbH, een dochteronderneming van Gazprom. Toen ze als alternatief voor de sluiting van de kerncentrales gascentrales voorstelde, werd van Van der Straeten gezegd dat ze een groene is die tegen fossiele brandstof is tenzij het aardgas betreft van haar voormalige cliënt. Dat Gazprom bovendien ook smeergeld bleek uit te delen aan groene activisten in heel de EU deed aan die perceptie natuurlijk ook geen goed. Maar van enig belangenconflict was dus nooit enig bewijs.

De vraag die zich nu wel opdringt is of Van der Straeten en de federale regering de belangen van Fluxys belangrijker vinden dan het EU-beleid tegen Rusland als agressor van Oekraïne.

LNG-gas

Tinne Van der Straeten in spreidstand over Russisch gas