Ik erger me al wekenlang aan de vernieuwde Standaard der Letteren. Mijn ergernis is zo sterk dat ik even heb gewacht om ze te ventileren. Ik dacht dat ze wel zou afnemen. Misschien hoopte ik dat ze vanzelf zou weggaan. Niet dus.

Meten is weten

Iemand zou eens een detailanalyse moeten uitvoeren op deze zaterdagse boekenbijlage. Gewoon eens meten, de cijfers voor zich laten spreken. Hoeveel vierkante centimeter tekst krijg je tegenover beeld? Hoeveel van die tekst is echt ‘tekst’ – daarmee bedoel ik: echte zinnen, waarin een betoog wordt opgebouwd, een punt gemaakt, een visie uiteengezet? Hoeveel tekstruimte gaat op naar ‘vormgeving’ – een grote of minder grote titel, een uitgeknipt citaat, feitelijke informatie over de boeken die aan bod komen?

Maar vooral: wat is in de SdL vandaag het aandeel van datgene wat je vroeger mocht verwachten? Kritiek, goed geformuleerde inzichten door een lezer die kennis van zaken heeft, en daarom door de redactie gevraagd werd het boek in kwestie te bespreken.

In SdL van vandaag duurt het tot pagina 12 voor je een eerste boekbespreking krijgt. Er zijn er in totaal vier: samen goed voor twee van de zestien pagina’s. Drie van de vier boeken krijgen vier sterren: het gaat goed in de literatuur! Zes van de zestien letterenpagina’s staan vol met drie interviews, en de rest van de bijlage wordt ingenomen door columns en opiniestukken die van ver iets met schrijvers of boeken te maken hebben.

Promopraatjes

Centerpiece deze week is een twee pagina’s ruime voorpublicatie uit de nieuwe roman van Lize Spit. Vorige week was de SdL een marketingproduct voor nieuwe boeken van Jeroen Olyslaegers en David Van Reybrouck: gesprekken met de twee auteurs én een bespreking van hun boeken. Het interview met Lize Spit zal ongetwijfeld een van deze weken volgen. (De boeken van Olyslaegers en Van Reybrouck staan overigens op één in ‘onze selectie’, de boekentips die de redactie elke week opstelt, ‘in samenwerking met onafhankelijke boekhandels’.)

Boekenbijlagen moeten net als de rest van de kranten meegaan met hun tijd, ik weet het. Maar wat ik niet weet is of lezers die echt geïnteresseerd zijn in literatuur zitten te wachten op al die promopraatjes. Velen ergeren zich terecht aan interviews op radio en tv met politici waarin de journalist de geïnterviewde het vuur te weinig aan de schenen legt. Politici die hun waren aanprijzen verdragen we maar met mate. In de kunstkritiek blijkt net dat de breed geaccepteerde norm te zijn geworden.

Waar voor je geld

Net zoals politici moeten schrijvers op hun werk beoordeeld worden. De interviews in SdL lijken me daar toch geen geschikt format voor. Bijna zonder uitzondering zijn deze vraaggesprekken praatjes waarin de vragen er uiteindelijk niet toe doen. De antwoorden zijn op voorhand uitgedacht, en ze dienen de verkoop van het boek en de profilering van het imago van de schrijver.

Het gesprek met Nicole Krauss in de SdL van deze week is een goed voorbeeld: de antwoorden die ze geeft kon wie haar werk volgt ook al lezen in andere interviews via internationale en sociale media. (Ik zeg het er maar meteen bij: ik ben een grote fan van Krauss en vind haar werk van het beste wat er het voorbije decennium in de VS aan literatuur is verschenen. Minstens vijf sterren!)

Ander en beter

Ik besef maar wat goed dat mijn bedenkingen uiteindelijk aan deze dijk geen zoden zullen zetten. Maar ergernis inslikken is ongezond. Of het vroeger en elders beter was, zal men ongetwijfeld tegenwerpen. Over vroeger spreek ik me niet uit, maar elders is het zeker beter: ik lees The Guardian, de London Review of Books en de Times Literary Supplement. Daar is het veel beter.

Ik weet het, die vergelijking wil de Standaard der Letteren niet aangaan. Maar goed ook, lijkt me, want het zou toch niet lukken. Niettemin blijf ik vinden dat ze eens moeten nadenken wat ze met hun boekenbijlage finaal willen bereiken. Een sponsorblad zijn voor Vlaamse en Nederlandse uitgevers? Een lifestylemagazine rond – niet over – boeken? Een combinatie van de twee? Als het dat laatste is zijn ze zeer goed bezig.

London Review of Books

Essays die de tand des tijds doorstaan

Een nieuwe Standaard