In Nederland worden alle problemen tegenwoordig op de personeelstekorten afgeschoven. In de vlugheid kwam ik tot dertien oorzaken waarover we in de mainstream media niets horen: ik besloot deze op te tekenen voor het nageslacht — leest u mee?

Laat het ter inleiding duidelijk zijn dat Nederland inmiddels een ander land is geworden — veel zuidelijker, chaotischer, met de mañana-mañana-mentaliteit. Niet meer: ‘Stel niet uit tot morgen wat je vandaag kunt doen’, maar: ‘We zien het morgen wel.’ Je merkt het in kleine dingen. Ook in Nederland is het normaal geworden dat een gereserveerd bestelbusje op de ochtend van de reservering wordt afgemaild. Het is een land waar een pakketje met een boek spoorloos verdwijnt (ondanks track and trace). Een land waar een trein stopt op een station zonder dat de deuren open gaan, alvorens verder te rijden (zoals zondagmiddag 7 augustus op station Rheden). Nu heb ik het nog niet over écht grootschalige bullshit zoals de Toeslagenaffaire, de mondkapjesdeal en het debacle met de Fyra (dat iedereen door het goudvisgeheugen, gekweekt door het internet, alweer vergeten lijkt te zijn).

Dus als iemand voortaan nog zegt ‘nergens ter wereld is het zo goed geregeld als in Nederland’, lach diegene dan hartgrondig uit. Het enige wat er bij vergelijking nog slechter van afkomt is hellhole (dixit Donald Trump) Brussel.

[1] Het langetermijneffect van het linkse onderwijsbeleid

‘God verhoede dat er ergens in Nederland een kind op vijftienjarige leeftijd op een steiger zou komen te staan!’ Vanuit deze gedachte werd in 1963 de Mammoetwet ingevoerd, wat het einde betekende van de vakscholen. Zo werd het in de jaren zestig gemeengoed dat ook kinderen die later waarschijnlijk met hun handen gingen werken, onderwezen moesten worden in aardrijkskunde en Frans. De vraag of dit de motivatie van zowel de leerlingen als de docenten op lange termijn ten goede kwam, was van ondergeschikt belang — de arbeider moest en zou worden verheven.

Hierdoor werd Nederland een dienstenland en zijn we arbeiders voor productiewerk gaan importeren. Maar raad eens — voor arbeiders die de verblijfskosten willen drukken leidt dit tot overlast in de vorm van Polenhotels. En arbeiders die zich voor langere termijn willen vestigen vergroten de krapte op de woningmarkt.

[2] De narcostaat

Voor zover bekend ben ik de enige die ooit de link heeft gelegd tussen twee zaken die Nederland in Europees perspectief onderscheiden en apart stellen. En dan heb ik het over onze verhoudingsgewijs extreem geflexibiliseerde arbeidsmarkt en onze narcostaat. Je hoort het op verjaardagen zo vaak. Nu weer een chick die rijk werd met de verkoop van Nederlandse drugs in Berlijn, dan weer iemand met neveninkomsten uit een wietplantage. Het is een normaal volksgebruik geworden dat als je er even financieel niet uitkomt, dat je dan neveninkomsten genereert uit dealen. Drugs per post opsturen in de hoop dat niemand het weet te traceren is ook een genormaliseerde praktijk.

Ik durf mijn handen ervoor in het vuur te steken dat honderdduizenden mensen zichzelf zo overeind hebben gehouden tijdens de lockdowns van het economisch desastreuze covid-beleid. Ze zijn eraan gewend geraakt dat regulier werken eigenlijk niet hoeft. Leven van drugshandel is het hoofddeel van hun inkomstenpatroon geworden. Justitie is toch te druk bezig met kleine zaken, dus de pakkans is klein.

[3] Steeds minder vrouwen zijn relatiemateriaal

Door de opkomst van feminisme, casual dating en dating-apps, zijn vrouwen verwend geraakt met overvloedig veel mannelijke aandacht. Alle statistieken wijzen uit dat 80 procent van de vrouwen zich richten op 20 procent van de mannen, als de curve inmiddels niet nog veel scherper is. In een van mijn belangrijkste artikelen van het afgelopen jaar analyseer ik het belang van de partnerband voor de arbeidsmoraal.

Steeds meer mannen kunnen de wilskracht niet meer opbrengen voor de demoraliserende push-pull-spelletjes die horen bij de huidige datingmarkt. Als mannen alléén voor zichzelf zorgen en niet voor een partner, hebben ze een kleiner uitgavenpatroon en houden ze daarnaast veel meer vrije tijd over voor zichzelf en hun hobby’s. Ook geeft men dan geen geld uit aan statusobjecten om vrouwen mee te imponeren en je sociaaleconomische positie te onderstrepen. Zodoende werken jonge mannen beduidend minder uren dan dat de mannen van voorgaande generaties, en geef ze eens ongelijk.

Dit zal pas veranderen als vrouwen weer normaal en geworteld worden opgevoed. Gelet op de verheerlijking van bazige attitudes van vrouwen in de propaganda van de grote bedrijven, plus de proliferatie en normalisatie van afstotende gebruiken als — neem nu — blauw haar, zien we dit niet snel verbeteren.

[4] De staat zorgt voor je, oftewel: Vadertje Staat

Vroeger had ik een neef die parketlegger was, helaas is hij op jonge leeftijd overleden. Hij sprak altijd over zijn vrienden en dat het voor velen van hen normaal was om zichzelf te laten afkeuren en te leven van uitkeringstrekken. Zelf vond hij het betrekkelijk eerloos om zo in het leven te staan. Maar door het pakketleggen kreeg hij last van zijn knieën, dus hij snapte ook wel dat sommigen het deden. Twintig jaar geleden speelde dit al. Inmiddels kent iedereen in elke stad wel een wijk waar er al generatie op generatie van uitkeringen wordt geleefd.

Dit is dus wat je krijgt als je een socialistische verzorgingsstaat introduceert in een land met een betrekkelijk calvinistische arbeidsmoraal. De meeste mensen werken gewoon omdat ze zo zijn opgevoed, en we willen dat niemand buiten de boot valt, dus we zorgen voor hen. Dan begint parasiteren normaal te worden en een generatie later denkt iedereen ‘ik geef er de brui aan’. Nu heb ik het nog niet over vrouwen met kinderen, die voor allerlei toeslagen en andere specifieke overheidshulp in aanmerking komen. Amerikanen zeggen: the government incentivizes divorce. Oftewel, scheiden is voor velen aanlokkelijk omdat ze dan ook uit deze ruif kunnen mee-eten.

[5] Werken is inmiddels iets voor linkse mensen

Nederland is een sociocratie: we leven hoofdzakelijk van diensten. Bijvoorbeeld de boeren passen niet meer in dit sociocratische plaatje en moeten nu weg. Eerder onderzoek bewees dat linkse beroepen onderling meer innig verstrengeld zijn dan rechtse beroepen. Dit betekent dat je, in veel gevallen, je baan dankt aan je positie binnen netwerken. De rol van de overheid is gigantisch, zowel direct en indirect. En als je een ‘verkeerde’ mening hebt over iets als klimaat of lhbtq, dan sta je eigenlijk al op een dood carrièrespoor, al wordt dit niet hardop gezegd.

Het beeld van de langharige, shag rokende werkschuwe linkse hippie versus de ijverige rechtse middenklasser in pak, klopt al lang niet meer. Geïsoleerd van de maatschappelijke problemen kijken bedrijfsdirecteuren vanuit hun kantoren uit over een straatbeeld met boerka’s. Zij nemen daar hooguit kennis van als een pittoresk gegeven, alvorens verder te gaan met gelikte PowerPoint-presentaties over het verbeteren van de wereld. Wie niet in deze sfeer past, probeert nog twee of drie keer een ‘normale’ baan te krijgen, en houdt het daarna voor gezien.

[6] Bedrijven hebben enorme waterhoofden

Een steeds groter deel van onze inkomens gaat op aan vaste lasten — dit is al decennialang een trend. Dit zijn uitgaven aan brandstof, medicijnen, huur, energie, voedsel dat bij supermarkten met schaalvoordelen wordt gekocht. Het zijn geen markten waar zzp’ers en mkb’ers (zelfstandige professionals en kmo’ers, nvdr) kunnen binnenkomen om mee te concurreren. Er blijven enkele grote spelers over die ook — opnieuw vanwege hun schaalvoordelen en innige verstrengeling met de overheid — de middelen hebben om afdelingen in de lucht te houden die zich hoofdzakelijk bezighouden met bureaucratische bullshit.

Deze grote, logge bedrijven concurreren alleen met elkaar, en als ze allemaal meedoen met dit fenomeen, blijft deze status quo gehandhaafd. Los van alle kapitalistische retoriek over ‘lean and mean’ vinden veel grotebedrijvenbaasjes het gewoon leuk om een eigen hofhouding te hebben. Niet echt anders dan iemand als koning Lodewijk XIV. Het leidt tot het aannemen van schrijftafelterroristen die vooral bezig zijn om de schrijftafelterroristen van andere afdelingen te controleren.

In de praktijk betekent dit dat vroeger Jan de schilder op de werkplek aankwam en dan begon met schilderen. Nu komt hij aan op de werkplek en zijn er eerst al drie mensen afzonderlijk langs geweest om zaken op te meten en te controleren en in rapportjes te delen met de rest van het bedrijf. Het is nog steeds dezelfde Jan met dezelfde kwast die er dezelfde tijd over doet. Werknemers worden hier tureluurs van — ze voelen zich bekneld binnen hun vakmanschap en gaan minder uren werken.

[7] Alles is dichtgetimmerd met protocollen en er is bijna geen autonoom, zelfstandig vakmanschap meer mogelijk

Je werkt als verpleegster en voordat je ook maar één bil hebt gewassen, heb je al voorgeschoteld gekregen van een manager — die zelf nooit aan een bed heeft gestaan — hoeveel minuten en seconden je exact mag doen over het billenwassen. Idem voor de papieren rompslomp in het onderwijs.

Alles moet in protocollen worden vastgelegd en dichtgetimmerd. Dit voelt extreem vervreemdend aan en zuigt energie weg van de kern van het scheppend proces, van dat wat je werk om te beginnen de moeite waard maakt. Waarom is dit?

Ten eerste omdat we een egalitaire maatschappij zijn. Als Truus ergens recht op heeft, dan heeft Suus dit ook — of dat vindt ze althans. Daarom moet per besluit worden vastgelegd hoe dit besluit tot stand komt en waarom Truus hier wél recht op heeft en Suus niet. Een professional kan dit niet zomaar even beslissen op grond van diens eigen autonome competentie, want anders volgen er uitputtende rechtszaken.

Ten tweede omdat we als maatschappij bang zijn voor risico’s. Tragiek en onvolkomenheden horen bij het leven, maar dit conservatieve instinct is verdwenen in de moderniteit. We denken het noodlot te kunnen indammen met protocollen, maar dikwijls blijkt hoeveel ontmoedigende bureaucratie dit oplevert. Bijvoorbeeld: de veiligheidsregio’s werden opgericht om risico’s te beperken, maar de brand bij Moerdijk hield zich niet aan de regio-indeling.

In de praktijk betekent dit dat als er een fout wordt gemaakt, je er alles aan doet om te zorgen dat deze fout niet naar jou te herleiden is. Daarvoor moet je jezelf tevoren indekken met schriftelijke bureaucratie, en dat is een uitputtend, vermoeiend proces.

[8] Door inflatie en belastingen loont werken domweg nauwelijks

Als je gaat werken dan zorgen die verpletterende belastingen ervoor dat van de vijf dagen die je per week werkt, er twee of drie naar de staat gaan. En hoe hoger je inkomen, hoe groter het deel is dat je — over veertig jaar trouwe arbeid genomen — van je vitale levensjaren besteedt aan het vullen van de staatskas. Tijd in je vitale jaren is echter meer waard dan tijd in je jaren van aftakeling. Daar komt bij dat door al dat harde werken en de bijkomende stress, dat aftakelingsproces nog rapper gaat. Plus dat je, als je meer uren gaat werken, in een armoedeval komt, omdat veel toeslagen wegvallen.

De geldontwaarding behoeft verder geen toelichting: momenteel is de inflatie per jaar ongeveer tien procent. Alleen een rijke en van het volk vervreemde dwaas zou dit proberen tegen te spreken, de rest van Nederland merkt de waarheid ervan in de portemonnee. Op enig moment doet de ECB prrr met de geldpers en daar gaan we weer! Er is ook geen democratische controle op deze instantie — ze bepalen hun eigen mandaat. Dus niet de inflatie stabiliseren, maar ervoor zorgen dat Zuid-Europese landen koste wat kost binnen de eurozone blijven. Omdat er dus geen democratische controle op het monetaire beleid is, ontmoedigt deze toestand de lust tot werken.

[9] Buitenlandse talen op de werkvloer

Door de massa-immigratie voelt de Nederlander zich vaak een vreemde op de werkplek. Dit punt spreekt verder voor zich: gebrek aan verworteldheid betekent een gebrek aan arbeidsvreugde.

[10] Mensen hebben lekkere winsten gepakt uit cryptovaluta

Persoonlijk weet ik hier meerdere voorbeelden van. Bijvoorbeeld Artur, die ik ken uit Brussel, gaf als ‘reden tot ontslagname’ letterlijk op: ‘crypto spike’.

[11] Te veel mensen zijn de arbeidsmarkt uit gemedicaliseerd

Denk aan Wajong (NL: Wet Arbeidsongeschiktheidsvoorziening Jonggehandicapten, nvdr) of aan lieden die zichzelf hebben sufgeblowd met zelfgemedicaliseerde wiet. Weer anderen hebben energiezuigende medicatie overgehouden aan diagnoses. Vroeger kregen mensen die niet helemaal in het systeem pasten een bezem en hooivork in handen gedrukt — dan gingen ze paardenstallen uitmesten. Vandaag zijn er allerlei psychiaters en psychologen die zichzelf relevant houden door anderen te bestempelen. Dit decadentieverschijnsel is al met al een gevolg van te veel fysieke arbeid uitbesteden naar Azië.

[12] Langetermijneffecten van de decentralisering en vergrijzing

Op een zeker moment ging het licht op dat de verzorgingsstaat compleet onbetaalbaar wordt. Daarom werden veel verzorgingsstaatstaken overgeheveld op de gemeenten oftewel lokale overheden, met tegelijkertijd een bezuiniging. Dit betekent dat we voor onze eigen oudjes moeten zorgen nu Nederland vergrijst. Tijd die we besteden aan mantelzorg, kunnen we echter niet inzetten op de arbeidsmarkt.

[13] We weten dat Nederland ten onder gaat en daar spelen we nu al op in

Neem nu de immigratie. Het narratief is dat blanken slecht waren in de geschiedenis, want: uitbuiting van zielige inheemse volkeren door kapitalistische handelsmaatschappijen en zielige islamitische gastarbeiders (die uiteindelijk geen gasten bleken maar permanente kostgangers). Voortdurend gaat het over institutioneel racisme — het staat zelfs in het regeerakkoord. En tegelijkertijd denken we op een of andere manier dat de immigranten die we aanwerven om onze vergrijzing op te vangen, bereid zijn om de schulden van diezelfde ‘foute’ blanke voorgangers af te betalen? Dit gaat helemaal mis.

Pensioen is voor onze generatie weinig meer dan een piramidespel — iedereen onder de veertig heeft dit waarschijnlijk al door. Al die tegoeden verdwijnen in spaarpotten van de EU of worden straks aangeslagen om andere prangende schulden te dekken. Werken en sparen voor de toekomst heeft dus weinig zin, het hangt in de lucht dat je weinig van wat je spaart zult behouden. Appeltjes voor de dorst zijn onbetrouwbaar want als we oud en kreupel zijn krijgen we waarschijnlijk een uittredingspilletje van minister van Financiën Kaag of van haar cybernetische opvolgster.

Tot besluit

Houd tot slot in gedachten dat er al jaren wordt gesjoemeld met de definitie van wat arbeid nu eigenlijk is. In Levenslust en Doodsdrift (2017) merkte ik al op dat wie slechts één uur per week betaalde arbeid verricht, in de Nederlandse statistieken al niet meer telt als werkloos. Waarschijnlijk lukt het ons überhaupt niet meer om de verhoudingen tussen arbeidsmarkt en arbeidsreservoir met enige nauwkeurigheid te berekenen.

Mammoetwet

Hoe wij onze democratie verloren

De waarheid achter de personeelstekorten