Zo’n 16 jaar geleden woonde ik op een olijfboerderij en hield ik paarden om ritjes mee te maken met toeristen. Op een bepaald moment groeide het werk met de paarden me boven het hoofd en had ik hulp nodig. Die bleek in het dorp niet te vinden: jonge Spanjaarden waren niet geïnteresseerd en die ene die dat wel was bleek al snel meer interesse te hebben in het roven van mijn landbouwalaam, de spaarpot van mijn dochter en allerlei werktuigen om zijn cocaïneverslaving te bekostigen, overigens een veel voorkomende plaag in Spanje, en dus niet alleen in de grote steden.

Ik zocht in het dorp raad bij Miguel, een bevriende geitenboer die me meteen op het goede spoor zette. Miguel werkte namelijk al meer dan tien jaar met een ‘Moro’, zoals hij het noemde. De term ‘Moro wordt hier in Andalusië gebruikt voor iedereen die afkomstig is uit Noord-Afrika, ook als het geen Mauretaniërs zijn, waarvan de benaming ‘Moro’ oorspronkelijk werd afgeleid.

Saharaoui

De Moros die Miguel aan het werk hield als geitenhoeders waren Saharaoui, of Sahrawi , afkomstig uit de voormalige Spaanse Sahara (later ook we de Westelijke Sahara genoemd , nu het Zuiden van Marokko.) U kent de Saharaoui misschien nog uit de nieuwsbulletins van eind jaren zeventig: ze streden toen met hun afscheidingsbeweging, het Polisario Front, voor een autonome staat, nadat Spanje zich in 1975 na de dood van Franco, had teruggetrokken uit het gebied en de Marokkaanse tanks er waren binnengerold.

Miguel bracht me in contact met zijn werknemer en die stelde me voor aan zijn vriend Ali, een jongeman van begin in de dertig die in Málaga in de bouw werkte, maar liever met dieren aan de slag wilde.Tijdens het sollicitatiegesprek vroeg ik aan Ali of hij ervaring had met paarden. ‘No señor’, antwoordde hij verlegen, ‘solo con camellos y cabras’. ‘Alleen met kamelen en geiten. Ali had een Spaanse verblijfsvergunning, ook al kwam hij uit een vluchtelingenkamp in het zuiden van Algerije, een plek waar vele Sahrawi naartoe zijn gevlucht uit vrees voor vervolging door Marokko of Mauretanië.

Paardenfluisteraar

Die twee landen hadden de Spaanse Sahara onder elkaar verdeeld. Nadat het Polisario Front in 1976 de ‘Sahrawi Democratic Republic’ hadden uitgeroepen, met steun van Algerije, begonnen ze een guerrilla oorlog tegen Marokko en Mauretanië. Overigens staat er in de westelijke Sahara, dicht bij de Algerijnse Grens, nog altijd een door Marokko gebouwde muur van 2.700 km lang, de ‘Berm’ die het Marokkaanse deel van de Westelijke Sahara afbakent. Ali’s vluchtelingenkamp stond in Algerije en daardoor had hij ook een Algerijns paspoort gekregen.

Zijn Spaanse arbeidsvergunning had hij dan weer gekregen omdat zijn vader een Spaans paspoort had uit de tijd van de Spaanse Sahara. Al snel bleek Ali niet alleen goed te zijn met kamelen, maar ook een uitstekende paardenfluisteraar te zijn en een harde werker op het land. Ik huurde voor hem een flatje in het dorp en hoewel hij alleen maar 5 dagen per week hoefde te werken, sprong hij ook graag in het weekend binnen om naar de paarden te kijken en een ‘patatje mee te steken’. Ali’s vrouw was alleen achtergebleven in het vluchtelingenkamp en toen tien jaar geleden de kersttijd er aan kwam drong ik er bij hem aan om naar Algerije terug te keren om zijn vrouw te bezoeken. Hij stemde er uiteindelijk mee in toen ik hem beloofde dat zijn werk en dus zijn maandloon, nog op hem zou wachten bij terugkomst.

Woestijn

Toen ik hem met de auto naar Málaga bracht waar hij de boot naar Algerije zou nemen, gaf ik hem zijn kerstbonus, waarna hij een uur lang naast me op de passagierszetel zat te snotteren, tussendoor woorden van dankbaarheid prevelend, al kan het ook zijn dat hij Allah dankte in plaats van Alain; het verschil is dan ook miniem.

Het eindigde ermee dat ik mijn vriend Ali op mijn beurt snotterend uitzwaaide aan de haven; ja ja, niets menselijks is mij vreemd. Twee maanden later kreeg ik een telefoontje van een Spaans sprekende man die me vroeg of ik de werkgever was van Ali Bey. Ik dacht eerst dat het een immigratiebeambte was die wilde checken of Ali inderdaad werkte in Spanje, maar het was een medewerker van een NGO uit het vluchtelingenkamp die me meldde dat mijn vriend Ali plots was overleden aan een hartaanval tijdens een hittegolf in de woestijn. Ik had hem daags voordien nog gesproken omdat hij zijn terugkomst aankondigde voor twee dagen later. Ik moest vandaag weer aan Ali denken toen ik in de Spaanse pers las over het bezoek van premier Sanchez aan onder andere Mauretanië, in verband me de illegalen die vanuit dat land met bootjes vertrekken richting Canarische eilanden, de poort naar de EU. Lees daarover meer in het artikel dat Filip Michiels hierover schreef voor Doorbraak.

Mauretaniërs

Mijn vriend Ali, de Moro