De onderhandelaars van het krantenbedelingscontract riskeren persoonlijk een boete van 10.000 euro voor hun mededingingsinbreuk. Een primeur, maar geen verrassing, leert professor Wouter Devroe. De Europese Unie is zelfs strenger in dit soort zaken dan de Verenigde Staten.

Verleden week vervolgde de Belgische Mededingingsautoriteit (BMA) een betrokken particulier persoonlijk wegens een inbreuk op het mededingingsrecht, meldden de media. De sanctie kan oplopen tot 10.000 euro. Tot nog toe werden enkel bedrijven aangepakt als ze de mededingingsregels overtraden, en niet de mensen die persoonlijk verantwoordelijk waren.

‘Het is voor het eerst dat de BMA dit doet, hoewel de wetgeving dit al langer toelaat’, beklemtoont Wouter Devroe, professor Europees recht en mededingingsrecht aan de KU Leuven.

In de VS is het trouwens al veel langer mogelijk dat privépersonen in dit rechtssegment strafrechtelijk worden aangepakt. De ultieme maatregel voor kartelovertreders in de VS is trouwens de gevangenisstraf. Die bestaat niet in het Europees mededingingsrecht.

‘Dat wijst er vooral op dat de Amerikaanse concurrentiebestrijders veel strenger lijken dan de Europese’, duidt Devroe. ‘Voor alle duidelijkheid: de Amerikaanse gevangenisstraf is een fictie.’

Start in 1890

De oorsprong van het Amerikaans kartelrecht start in 1890 met de ‘Sherman Antitrust Act’. Onderdelen van concurrentieverstorende mastodontbedrijven worden in de loop van de decennia aangepakt door Amerikaanse rechtbanken. Markante voorbeelden zijn Standard Oil, American Tobacco en ATT (opgedeeld in de ‘Baby Bells’).

‘Na de Tweede Wereldoorlog werden Amerikaanse rechtsprocedures geïmplementeerd in Duits en Japans recht, om de macht van dominante bedrijven te beknotten’, zegt Devroe. ‘Die hadden immers de oorlog mee voorbereid en aangewakkerd. Zo konden ze worden opgesplitst. Later volgde de uitbreiding van het mededingingsrecht naar de EGKS en de EG, de voorgangers van de Europese Unie.’

Buiten de gevangenis

In de loop der jaren werd het Europese mededingingsrecht uitgebreid. Het was jarenlang een van de belangrijkste bevoegdheden van een Europese Commissaris. De overtreders voor die inbreuken bleven wel buiten de gevangenis. Hoewel…

‘Zo kan in de rand van een inbreuk ook een misdrijf worden vervolgd, dat werd begaan om de verboden mededingingsbeperking te vergemakkelijken: als schriftvervalsing nodig is om verboden prijsafspraken te verdoezelen, bijvoorbeeld’, stelt Devroe. ‘Daarvoor worden wel gevangenisstraffen eventueel uitgesproken. De mededingingsautoriteiten kunnen ook op andere manieren hun tanden tonen.’

‘De reputatieschade na een bewezen inbreuk leidt in heel wat gevallen trouwens ook tot een feitelijk beroepsverbod’

In sommige Europese lidstaten is er er een wettelijk beroepsverbod voor veroordeelde mededingingsverstoorders, of gelden er financiële sancties die heel wat hoger liggen dan die 10.000 euro in Brussel.

‘Bedrijven die Europese regels schenden riskeren soms de sanctie van de absolute nietigheid: de burgerrechtelijke doodsstraf. De reputatieschade na een bewezen inbreuk leidt in heel wat gevallen trouwens ook tot een feitelijk beroepsverbod’, zegt Devroe.

Miljardenboetes

Er werden door de Europese Commissie trouwens al miljarden trustboetes (tot 13 miljard euro) opgelegd aan Amerikaanse hightechbedrijven, zoals Apple, Meta en Google. ‘Onder de regering van Joe Biden zijn er trouwens ook in de VS miljardenprocedures opgestart tegen dat soort mogelijke inbreuken’, weet Devroe.

‘Er is heel wat onrust hierover bij bedrijven. Zijn mogelijke opvolger Donald Trump heeft al aangekondigd dat hij een lakser beleid zal voeren.’

mededingingsrecht

Onderhandelaars krantenbedelingscontract riskeren boete: Europese Unie is strenger dan Verenigde Staten