Volgens mensenrechtenorganisaties zijn het concentratiekampen, volgens de Chinese overheid gaat het om opleidingscentra. Vermoedelijk is het iets tussen de twee, die inrichtingen waar naar schatting 2 miljoen Oeigoeren zijn geïnterneerd, een Turks-islamitisch volk dat Xinjiang bewoont, de meest westelijke provincie van China, grenzend aan onder meer Pakistan en Afghanistan. Die geografische situatie zegt al genoeg: de regio staat enorm onder druk van het moslimextremisme, wat zich ook vertaalt in concreet geweld. In 2010 vielen bij een terreuraanslag in de stad Urumqi 200 Han-Chinezen als slachtoffer. In maart 2017 dreigde IS via een videoboodschap China onder te dompelen in ‘stromen van bloed’, omwille van discriminatie van de moslimbevolking.

openDemocracy

Ça suffit, moet het centrale partijcomité gedacht hebben. Peking houdt niet van half werk en is ook niet gehinderd door scrupules rond bescherming van minderheden of multiculturaliteit. Dus wordt het strategische gebied — ook een sleutelregio in de fameuze nieuwe zijderoute die China met het westen moet verbinden — grondig gedesinfecteerd, meer bepaald gede-islamiseerd. Chinezen die toch nog last hebben van religieuze behoeftes, wordt aangeraden zich in het boeddhisme te verdiepen, een geloof met weinig bekeringsijver, vooral gericht op persoonlijke vervolmaking. Dat Peking dit fenomeen absoluut onder controle wil houden, toont aan dat het lessen trekt uit de mislukte aanpak in Europa, waar meer moskeeën alleen maar meer fundamentalisme met zich meebrengen. Is de islam een religie zoals een ander? Het lijkt erop van niet.

De wet van Godwin

Wanneer ik een column schrijf over het klimaat, Catalonië, Bart Somers, de 3de symfonie van Beethoven, de VRT, Kabouter Plop, Nigeriaanse hardlopers, of Sinterklaas, komen er vrijwel altijd reacties binnen van het type ‘Allemaal goed en wel, maar ondertussen infiltreert de islam verder onze beschaving’. ‘Inderdaad, maar dat was nu het onderwerp niet.’ Neen, maar toch… en blablabla.

Dat is een bizar fenomeen, analoog aan de welbekende wet van Godwin die stelt dat vroeg of laat in een discussie de vergelijking met de nazi’s of Hitler oprijst, ook bekend als de reductio ad Hitlerum. De reductio ad islam heeft dezelfde kenmerken: alles wordt aan dat ene gelinkt en tot dat ene herleid, merkwaardig genoeg niet alleen door de aanhangers, maar vooral door de critici. Een vorm van gezichtsvernauwing dus, die als een besmetting werkt en via de sociale media een enorme versnelling krijgt. Altijd opnieuw haalt het thema de headlines. Eerst ging het over IS en de aanslagen, nu palaveren we al een jaar over de terugkeer van de jihadisten en hun kroost. Is er sprake van een overfocus? Is dat misschien ook de bedoeling?

Memetica

Meteen zitten we in de wereld van de internetcommunicatie, de virale verspreiding van tekst en beeld, algemener: de memetica. Het woord meme werd in 1976 door bioloog Richard Dawkins geïntroduceerd in zijn boek The Selfish Gene. Hij wilde, naar analogie met het gen — de erfelijke code die in ons lichaam aanwezig is — ook een ‘ding’ benoemen dat voor culturele overdracht zorgt, en zich snel verspreidt omdat mensen nu eenmaal graag denkbeelden, begrippen en symbolen delen. Dat kan om een godsdienst gaan, een ideologie, maar even goed een commerciële hype of een muzikale oorworm. Memes ‘gebruiken’ alle media en alle dragers om zich voort te planten. Ze kunnen muteren, fuseren, quasi verdwijnen en dan weer opduiken. De gelijkenis met een virus is dus verregaand.

Terugkerend naar onze wet van Godwin: de islam lijkt dat viraal stadium te hebben bereikt, werkelijk iedereen blijft erover spreken. Dit planetair succes — en dat beseffen ze in Peking maar al te goed — toont ook aan dat een meme zich kan kopiëren in zijn spiegelbeeld, zijn antithese, en net daardoor sterker wordt. Als dat klopt, hebben we met een supermeme te maken: niet alleen de aanhangers zorgen voor de verspreiding, ook de tegenstanders. Het is alsof een virus zich zou kopiëren in de antistof en deze als transportmiddel gebruiken.

Manie en obsessie met islam

Reporters / GYS

De grote intellectuele en politieke tenoren die zich tegen het islamextremisme opstellen, naast de meest banale twitterberichten, maken dus mee ‘reclame’ en kaderen in een grootse wervingsactie voor de jihad, net door de ruchtbaarheid die ze eraan geven. Wilders en Dewinter zijn monothematische politici, evenals schrijvers zoals Wim van Rooy, in zijn voetsporen gevolgd door de nog fanatiekere Sam, VB-kamerlid. Het is hun handelsmerk, het levert een publiek en een aanhang op, maar eigenlijk is hun narratief het spiegelbeeld van de Koran, even doordrammerig en belerend. Of ze ‘gelijk’ hebben doet er nu even niet toe: strategisch zitten ze in een doodlopende straat, de fatale meme reist ook mee op en doorheen hun vertoog.

Ik wil hier de psychiater niet spelen, maar het discours van sommige islamcritici heeft iets neurotisch, een ritueel dat altijd weer opnieuw moet uitgevoerd worden, woorden en ideeën die altijd weer moeten herhaald worden… waardoor de meme zich verder kopieert. Dikwijls zijn die teksten heel gedetailleerd en grondig gedocumenteerd, zoals bij Wim van Rooy, een echte autoriteit op dat vlak. Maar in feite steunen ze objectief wat ze bestrijden, omdat net die dwangmatige, repetitieve focus het fenomeen verder uitvergroot en zelfs een politiek-correcte tegenbeweging uitlokt, volgens dewelke de moslims slachtoffers zouden zijn van ons fanatisme.

Die oogverblinding is op dit moment een enorme hinderpaal voor de nuchtere ratio die we broodnodig hebben, en die ook onze sterkte uitmaakt. Het gevaar dat de helft van de wereldbevolking de islam aanhangt, wordt misschien nog overschaduwd door het gevaar dat de andere helft er helemaal door geobsedeerd raakt. Ik heb het gevoel dat de Chinese machthebbers nu net niét in die fout willen vervallen, en de meme proberen te isoleren, ook fysiek, in plaats van tekstueel uit te vergroten en er een onuitputtelijk topic van te maken. Het groot debat is natuurlijk in Peking niet aan de orde, en dat is in dit geval een voordeel, sorry voor de verstokte democraten onder u. Peking houdt het bij heropvoedingskampen, maar heeft ook onze 600-koppige handelsdelegatie vrolijk gehackt: een oefening die hun digitale superioriteit demonstreert, en ons wegzet als boeren die naar de markt gaan om een varken te verkopen.

Cyberoorlog

Wikimedia Commons / Public domain

‘De Slag bij Poitiers’ van Charles de Steuben

Graag origineel denkwerk dus, out-of-the box. Het oude idee van de reconquista, de gewapende herovering van het Avondland tegen de oprukkende islam, moeten we verlaten. Laat ons ophouden met de kruisvaarder uit te hangen, we zijn 2019, niet het jaar 1236, toen Cordoba op de Moren werd heroverd. Strategisch zullen we meer in de richting van de memetica moeten gaan, de studie over hoe denkbeelden zich precies voortplanten, naast uiteraard een omslag naar het digitale strijdperk.

Een nieuw soort intelligence dringt zich op, die discreet en onder de waterlijn verbindingskanalen uitschakelt en het ‘virus’ isoleert. De door 11 EU-lidstaten gecoördineerde cyberaanval op Amaq, waarbij de serverstructuur van de Islamitische Staat dodelijk werd ontwricht, is een voorbeeld van hoe het wél moet. Hen meelokken in een cyberoorlog, het kan werken. Al is ook de triomfantelijke communicatie daarrond geen bewijs van tactisch inzicht.

Verander eens van onderwerp

Voor de rest is mijn devies: varieer, beoefen de pluraliteit, de breedte, laat u niet meeslepen in de kille monotonie van de Arabesken. Een goede raad voor schrijvers, columnisten, bloggers ter rechterzijde: maak de islam niet nóg belangrijker door de ganse dag over hoofddoeken en de sharia te emmeren. Creëer verwarring door eens van onderwerp te veranderen, mijd de tunnelvisie, vermenigvuldig de thema’s, schrijf ook teksten die over andere facetten van het leven gaan, zeker ook de liefde, de oudste meme van allemaal.

Ach ja, de kwestie van de Syriëgangers, handel dat nu gewoon af. Soms zou je hopen dat er hier een Chinees opduikt die gewoon puntje bij paaltje zet zonder veel gedoe: breng de kinderen naar hier en plaats ze bij een Vlaams-blank pleeggezin; moeders ook, maar dan in een heropvoedingsinstelling (wij spreken wollig van ‘deradicalisering’); de mannen tenslotte verwerken in nr. 83, zijnde varkensvlees in zoetzure saus. Zei ik al dat humor de beste remedie is tegen gezichtsvernauwing?

memetica

De islam als supermeme, het is een obsessie