Na acht jaar palaveren en twee maanden voor de cruciale Europese verkiezingen zet Europa eindelijk het licht op groen voor een kordater migratiebeleid. Het nieuwe asiel- en migratiepact, dat gisteren in een tumultueuze plenaire sessie van het Europees Parlement werd goedgekeurd, zet daarvoor de krijtlijnen uit. Zowel vanuit linkse als vanuit radicaal-rechtse hoek houdt de felle kritiek op die migratiedeal aan.

Het bleef gisteren nagelbijten tot het allerlaatste moment, maar finaal haalde het grote migratie-akkoord het toch met een relatief nipte meerderheid. In theorie steunden de drie grote fracties in het Europees Parlement – christendemocraten, socialisten en liberalen – het uitgebreide pakket migratiemaatregelen dan wel, maar sommige nationale delegaties binnen die fracties hadden de voorbije dagen hun steun plots opnieuw in vraag gesteld. Vaak omwille van zeer nationaal gekleurde motieven. Zo verwierpen de Italiaanse socialisten – die in Rome in de oppositie zitten – plots het akkoord omdat de Italiaanse partijleden van premier Meloni het pact wél steunden.

In de wetenschap dat het om een even delicaat als uitgebalanceerd geheel van allerlei maatregelen gaat – waarbij de landen van aankomst in Zuid-Europa andere belangen en eisen op tafel leggen dan pakweg de EU-lidstaten in West-Europa – dreigde een verwerping van enkele onderdelen meteen ook het hele pact te kelderen. Op de vooravond van Europese verkiezingen die vooral in het teken van migratie zullen staan, zou dit een complete afgang zijn geweest voor de EU.

Dikke onvoldoende

De migratiedeal zal de wijze waarop de [EU omgaat met migratie fundamenteel veranderen. De – in theorie – belangrijkste doorbraak is de afspraak om min of meer ‘kansloze’ asielaanvragen voortaan al heel snel aan de buitengrenzen te behandelen. ‘Hierdoor zal de druk op onze samenleving wellicht afnemen’, verwacht ook N-VA-Europarlementslid en migratiespecialiste Assita Kanko. ‘Het valt immers te verwachten dat ook het aantal secundaire migratiebewegingen binnen de EU hierdoor zal verminderen.’

Minder enthousiast toont Kanko zich over de impact van dit akkoord op de instroom van illegale migranten, die vooral met de hulp van mensensmokkelaars de EU binnenkomen. ‘Op dit punt krijgt het akkoord van mij een dikke onvoldoende.’

Eenzelfde kritiek kwam er de voorbije weken overigens ook al uit radicaal-rechtse hoek. Tom Vandendriessche, Europarlementslid voor Vlaams Belang, pleit dan ook voor een zogenaamde opt-out naar Deens model, waarbij ons land de controle over het asiel- en migratiebeleid grotendeels opnieuw zelf in handen zou nemen.

Dictators

Net om die illegale migratie in te dijken sloot de Europese Commissie de voorbije maanden al akkoorden af met onder meer Tunesië, Mauritanië en Egypte. In ruil voor een pak geld moeten die landen de uitstroom richting Europa nu fors gaan beperken. Binnenkort zou er een soortgelijke deal met Marokko volgen. Of die aanpak effectief vruchten zal afwerpen, zal nog moeten blijken, maar alvast vanuit linkse hoek klonk de kritiek de voorbije weken al bijzonder scherp. ‘Met geld gooien naar dictators is geen migratiebeleid’, klonk het deze week nog bij de Nederlandse Europarlementariër Sophie in ’t Veld. ‘Het houdt die dictators enkel maar langer in het zadel.’

Naast een snelle behandeling van bepaalde asielaanvragen aan de EU-buitengrenzen én een betere terugkeerregeling, steunt het migratiepact ook op een evenwichtiger spreiding van de erkende asielzoekers over de gehele EU. Daarbij komen er géén verplichte quota voor de lidstaten, maar landen die weigeren om hun deel van de asielzoekers op te nemen, zullen daarvoor financieel bestraft worden. Hiermee komt de EU tegemoet aan de eis van landen zoals Griekenland, Spanje of Italië, die het zat zijn dat vooral zij het vuile werk moeten opknappen.

Bij plotse crisissituaties zal er voortaan ook een mechanisme in werking treden om net die landen operationele en technische ondersteuning te bieden. Het pact moet de komende weken nog worden goedgekeurd door alle 27 EU-lidstaten, maar in theorie is dit een formaliteit. Tegelijk zal het nog flink wat maanden duren alvorens er aan de EU-buitengrenzen ook daadwerkelijk de nodige infrastructuur is uitgebouwd om de snelle screening van asielzoekers ook in praktijk mogelijk te maken.

migratie-akkoord

Europa heeft migratiedeal beet, maar impact blijft onzeker