Het Marokkaans familierecht, dat onder meer de status van de vrouwen, echtscheidingen, voogdij over kinderen en erfenissen regelt, wordt hervormd. Men verwacht ook enige verbetering van de rechten van vrouwen, al moet men geen revolutionaire maatregelen verwachten.

Het familierecht in Marokko is bekend onder de benaming Moedawana. In september 2023 kondigde de Marokkaanse koning Mohammed VI een herziening van de Moedawana aan, en vroeg aan eerste minister Aziz Akhannouch om binnen de zes maanden een ontwerptekst te schrijven. Bedoeling is om gevoelige zaken als buitenechtelijke relaties, huwelijken op zeer jonge leeftijd en polygamie afdoende te regelen. Er wordt verwacht dat buitenechtelijke relaties verboden blijven, maar dat de maximumstraffen daarvoor zullen verminderen. Vrouwen op te jonge leeftijd doen trouwen zal in principe verboden worden, maar op dat verbod zullen wel een aantal uitzonderingen zijn.

Voor- en tegenstanders

De meningen in Marokko zijn verdeeld tussen diegenen die het familierecht willen moderniseren en meer in lijn brengen met internationale, egalitaire normen, en zij die waarschuwen voor vernieuwing. Laatstgenoemden willen het familierecht meer in lijn brengen met de oude tradities en de sharia (het islamitisch recht).

Tot de eerste groep behoren naast de koning ook nog justitieminister Abdellatif Ouahbi en diverse vrouwen- en mensenrechtenorganisaties. Tot de tweede groep behoren de Parti de la Justice et du Développement (PJD) – dat is de Marokkaanse versie van de moslimbroeders –, de minister voor religieuze zaken en veel imams in de moskeeën. Marokko heeft de Convention on the Elimination of all Forms of Discrimination against Women van de Verenigde Naties uit 1979 ondertekend, en zou dus in principe voor volledige gelijkheid tussen mannen en vrouwen moeten gaan.

Polygamie en sharia

Volgens de oude wetgeving, zoals gestipuleerd in de Moedawana van 1958, was polygamie toegelaten, en hadden vrouwen niet veel in de pap te brokken. Maar polygamie komt nog weinig voor in Marokko: in 2020 kon maar 0,3 procent van alle huwelijken beschouwd worden als polygaam.

In 2004 werd de Moedawana al eens hervormd. Daardoor kregen vrouwen meer rechten bij echtscheidingen en bij het toekennen van de voogdij over kinderen. De hervorming beperkte ook de polygamie, het recht van vaders om hun dochters te dwingen met iemand te huwen werd geschrapt en de minimumleeftijd voor huwelijken werd verhoogd van vijftien naar achttien jaar.

Maar of en hoe de bestaande wetgeving al dan niet wordt toegepast hangt af van veel factoren. De meningen van rechters kunnen al eens verschillen naargelang zij traditioneel zijn ingesteld of niet. Vrouwen kennen vaak hun rechten niet (het analfabetisme is relatief hoog in Marokko), en sommige mannen slagen er nog altijd in hun eigen wil op te leggen aan de familie, of die nu strookt met de wet of niet.

Maar er is meer. Uit een enquête van de Afrobarometer uit 2022 blijkt dat ongeveer acht op tien Marokkanen een hervorming van het familierecht wil op basis van de sharia. 80 procent van de mannen en 74 procent van de vrouwen kiest voor de islamitische wet. Hoe ouder, hoe meer voorstanders ook van de sharia. Hoe beter opgeleid, hoe minder men kiest voor de sharia.

Erfenisrecht

Ondanks een aantal moderne opvattingen wil koning Mohammed VI ook niet te ver gaan: als er in de koran duidelijke voorschriften staan, dan wil de koning daarvan niet afwijken. Schoolvoorbeeld is het erfenisrecht, dat geregeld wordt door de koran, en waarbij de vrouw duidelijk minder erft dan de man. De traditionele uitleg daarbij is dat de man in het gezin verantwoordelijk is voor de inkomsten van de familie, en daarom een groter aandeel in de erfenis moet krijgen. De koning heeft in ieder geval het laatste woord, en aangezien hij ‘commandeur des croyants’ is heeft hij ook religieuze legitimiteit.

Inzake politieke vertegenwoordiging van vrouwen werd er het voorbije jaar vooruitgang geboekt. Bij de gemeenteraadsverkiezingen van 2009 werd er een quotum van twaalf procent ingevoerd voor vrouwen. In 2014 bestond het Marokkaanse parlement voor zeventien procent uit vrouwen; bij de verkiezingen van 2003 was dat nauwelijks een procent.

Binnenkort wordt bekend hoe de nieuwe Moedawana eruit zal zien.

Moedawana

Marokkaans familierecht wordt hervormd