De Vlaamse regering staat andermaal onder hoogspanning. De zelfverklaarde minister van Samenleving Bart Somers (Open Vld) slaagt er weer eens in de N-VA uit elkaar te spelen en onder druk te zetten. Deze keer gaat het over de praktijktesten, een instrument om discriminatie van allochtonen op de arbeids- en huurmarkt vast te stellen. Daarvoor wil men gebruik maken van ‘mystery calls’. Inspecteurs doen zich bij bedrijven of verhuurkantoren voor als potentiële klanten of werknemers om discriminatie aan te tonen.

Het licht op groen voor ‘mystery calls’

Niettegenstaande deze praktijktesten erg omstreden zijn, zette de Kamer in januari 2018 reeds het licht op groen voor ‘mystery calls’, met steun van de N-VA. Donderdagavond verzette Vlaams minister van Wonen Matthias Diependaele (N-VA) zich tegen dergelijke praktijken omdat ze gebaseerd zijn op leugen en bedrog, maar intussen komen ze er wel in Antwerpen – met goedkeuring van Bart De Wever – en liet minister-president Jan Jambon tijdens het openingscollege politicologie aan de UGent in 2019 weten dat praktijktesten tegen discriminatie op de arbeidsmarkt moeten kunnen. Waarom dan zo’n heisa maken over praktijktesten op de huurmarkt? Danst de N-VA op twee benen of vergeet de partij soms welke toegevingen ze aan welke partij heeft gedaan?

Na de stormloop van Diependaele tegen de praktijktesten was het voor de lepe Bart Somers een koud kunstje om de gespletenheid van de Vlaams-nationalisten onder de aandacht te brengen. Somers straalde na afloop van het crisisoverleg binnen de Vlaamse regering en de N-VA stond met de broek op de enkels. Minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA): ‘Is er een probleem binnen de Vlaamse Regering? Hoezo?’

Lat steeds hoger

De gewiekste Somers vertrekt naar eigen zeggen van een positieve ingesteldheid. Hij wil de lat steeds hoger leggen. Zo wil hij de gemeenten helpen bij de aanpak van discriminatie door geld en mensen vrij te maken voor het invoeren van de praktijktesten. Voordien liet hij Vlaams minister voor Omgeving en Energie Zuhal Demir (N-VA) ook al blozen door een ambitieuzer klimaatplan naar voor te schuiven.

Na afloop van de crisisvergadering van de Vlaamse regering leken de plooien gladgestreken, maar niets is minder waar. Voortaan spreekt men van een monitoringssysteem. Wetenschappers moeten dit systeem invullen en operationeel maken.

Bochtenwerk van N-VA

In het duidingsprogramma Terzake liet Bart Somers duidelijk verstaan dat de kwestie binnen een paar maanden weer op de agenda van de Vlaamse Regering zal staan. Daarbij zal het zeker gaan over hoe je discriminatie moet vaststellen. Dan komen we weer uit bij de ‘mystery calls’, die N-VA in de Kamer reeds goedkeurde. Het wordt uitkijken naar het betere bochtenwerk van de N-VA om recht te praten wat duidelijk krom staat.

De oorzaak van de spanningen is de uiteenlopende visie over integratie van Bart Somers enerzijds en de N-VA anderzijds. Als minister van Inburgering en Gelijke Kansen pleit Somers voor ‘sociale integratie’. Inburgering wordt gezien als ‘een balans tussen het respect voor de eigen identiteit en een erkenning van de samenleving waarin men terecht is gekomen en leeft’ (Het Vlaams regeerakkoord van 2009). De verschillende gemeenschappen moeten naar elkaar toegroeien.

Vlaamse canon

De N-VA heeft het over ‘de verdere ontwikkeling van de identiteit.’ In het Vlaamse regeerakkoord van 2019 staat duidelijk dat het identiteitsbesef moet worden aangewakkerd: ‘Om het identiteitsbesef van de jongere generatie te bevorderen, stellen we… een Vlaamse canon op… die onze leerlingen op school en de nieuwkomers in onze inburgeringscursus moeten kennen.’

Deze spreidstand tussen de N-VA en Bart Somers – als het dienstdoende paard van Troje – en het feit dat de N-VA soms niet weet op welk been ze danst, zorgt voor strubbelingen binnen de Vlaamse Regering. De kwestie van de praktijktesten is zeker niet van de baan. Over enkele maanden staat ze weer op de agenda. Hilde Crevits (CD&V) was heel erg duidelijk: ‘Alles ligt nog open.’

De praktijktesten, een doekje voor het bloeden

Gaan de praktijktesten nu alle problemen van de allochtonen op de werkvloer oplossen? Zeker niet. Arbeidseconoom Stijn Baert heeft gelijk wanneer hij stelt dat we in verband met de praktijktesten oog moeten hebben voor het hele plaatje. In eerste instantie heeft een totaal gebrek aan een gerichte migratiepolitiek ervoor gezorgd dat er heel wat nieuwkomers zijn met een profiel dat nauwelijks aansluit bij wat nodig is op de arbeidsmarkt. Een flink deel onder hen heeft een langdurige opleiding nodig om deze aansluiting te bewerkstelligen.

De integratie van nieuwkomers loopt ook niet bepaald over een pad vol rozen. Als we een goed diploma en een volwaardige job als parameter nemen voor een geslaagde integratie, dan hebben we nog een lange weg te gaan. De tewerkstellingsgraad bij werknemers met een niet EU-nationaliteit ligt meer dan 20% lager dan het gemiddelde. In de modelstad Mechelen – het mekka van de multiculturele inburgering – zijn de cijfers mogelijks nog dramatischer.

Onderwijs

Ook in het onderwijs liggen de prestaties van leerlingen met een niet EU-nationaliteit ver onder het gemiddelde. Opmerkelijk is dat de leerlingen van de tweede generatie het op school niet beter doen dan de eerste generatie. De strijd tegen discriminatie is belangrijk maar is ruim onvoldoende om deze problemen op te lossen.

Daarnaast mogen we ook niet blind zijn voor de verwoestende effecten van de segregatie en het toenemende integrisme in de hoofden van heel wat allochtonen. De vijandige houding van bijvoorbeeld jongeren van de tweede en derde generatie t.o.v. iedereen die een uniform draagt, is opmerkelijk. Niet enkel politieagenten moeten in Brussel op hun hoede zijn, maar uitrukkende brandweerlieden en dienstdoende buschauffeurs krijgen er soms ook van langs.

Op maat van de deelstaten

De overheid draagt hier een verpletterende verantwoordelijkheid. De ideologisering van het debat, de manke werking van het federaal niveau, de versplintering van bevoegdheden over tal van niveaus zijn uiterst nefast voor een éénduidige aanpak. Een migratie- en integratiepolitiek op maat van de deelstaten zou één van de mogelijke sleutels tot een oplossing kunnen betekenen.

De discussie over de praktijktesten is een politiek steekspel tussen de Open Vld en de N-VA dat een fundamenteel conflict over integratie blootlegt. Bovendien stelt professor staatsrecht Hendrik Vuye vast dat er geen juridisch kader is voor het uitvoeren van deze praktijktesten. Het hele opzet dreigt te vervallen in een georganiseerde heksenjacht op ‘foute blanken’. Gaat de N-VA daaraan meewerken? De praktijktesten worden vast en zeker een test voor de geloofwaardigheid van de N-VA.

monitoringssysteem

Bart Somers gebruikt praktijktesten als politiek wapen tegen de N-VA