In augustus 2022 werd het Russische Vrijwilligerskorps (afgekort RDK) opgericht als onderdeel van het Internationale Legioen van de Oekraïense Strijdkrachten. Het RDK wordt geleid door Denis Nikitin, een extreemrechtse hooligan en vechtsporter die opgroeide in Duitsland. Met zijn kledingmerk White Rex en het organiseren van toernooien en clubs kreeg hij een grote bekendheid in Europese Mixed Martial Arts-kringen.

‘Terroristische daad’

De Duitse overheid trok in 2019 zijn verblijfsvergunning in en sprak een inreisverbod voor de Schengenzone uit wegens bedreiging van de democratische rechtsorde. Dit was vrij uniek omdat Nikitin geen strafbaar feit had gepleegd. Begin maart kwam zijn militaire eenheid — waarvan de kern bestaat uit voormalige leden van Azov en de Rechtse Sector — in het nieuws met een doorbraak van de grens in de oblast Brjansk. Vladimir Poetin noemde de aanval een terroristische daad. Volgens hem werd op kinderen in een schoolbus — later gecorrigeerd in een personenauto — geschoten. Een woordvoerder van het korps zei dat twee militaire voertuigen konden worden vernietigd waarna de groep van 40 verkenners zich lang vóór het verschijnen van een speciale Russische eenheid kon terugtrekken op Oekraïens grondgebied. Op een filmpje dat werd opgenomen tijdens de doorbraak in een Russisch grensplaatsje, is Nikitin zelf te zien. De vechtsporter betuigt dat het RDK niet strijdt tegen burgers. Hij roept de Russen op niet langer slaven te zijn, in opstand te komen en mee te strijden.

Ik sprak met Vladimir — codenaam Kardinaal —, ideoloog en een van de soldaten van het korps. Over het incident in Brjansk en andere militaire details wilde hij niets kwijt. Wel was hij bereid een boekje open te doen over rekrutering, gezindheid en de plannen van het in nevelen gehulde RDK.

Hoe komen nieuwe rekruten bij jullie terecht?

‘Er zijn twee wegen die naar ons leiden. In Oekraïne woonden tijdens het begin van de invasie 300.000 burgers uit de Russische Federatie, inmiddels ongeveer 175.000. Na het incident in Brjansk is de toeloop vanuit die hoek nog groter geworden. Een tweede manier is rekrutering van buiten Oekraïne. Hier wordt alles georganiseerd door de Burgerraad onder leiding van Denis Sokolov en zijn rechterhand Anastasija Sergejeva.’

Hoe wordt voorkomen dat medewerkers van de Russische geheime dienst FSB worden binnengesluisd?

‘We hebben een aantal controlemogelijkheden. Zoals intakegesprekken en de klassieke methode met een leugendetector. En een aantal andere tests waarover ik niets mag vertellen om de vijand niet de mogelijkheid te geven zich voor te bereiden. Ze zijn in ieder geval effectief. We hebben nog geen verdachte elementen bij ons gevonden.’

Zijn er banden met de Oekraïense geheime dienst SBOe?

‘Kijk, we zijn een speciale militaire organisatie binnen de Oekraïense Strijdkrachten op Oekraïens grondgebied. Daarom zou ik niet willen zeggen dat er speciale aandacht aan ons wordt besteed. Sinds het uitbreken van de oorlog heb ik natuurlijk een enorm aantal geheim agenten gezien die meededen aan militaire operaties. Zelfs de bioscoop kan er niet aan tippen (lacht). Ieder van ons kent wel een paar medewerkers van de SBOe persoonlijk. ‘

Wordt de politieke gezindheid van het RDK bepaald door Denis Nikitin?

‘De meerderheid van onze strijders is rechts. Wij zijn echter geen nationaalsocialisten of fascisten. Ons verenigt de wil de Russische Federatie te verlaten en een eigen republiek te stichten voor etnische Russen. De huidige regering van de Russische Federatie vernietigt de Russische bevolking door ze de oorlog in te sturen, maar ook door binnenlandse repressie. De Russen zijn tweederangs burgers geworden. We willen een eigen nationale staat waarin de traditie en cultuur van de Russische bevolking domineert. Wij houden van ons volk en willen het allerbeste voor onze mensen.’

Als we daarover verder filosoferen, zullen dan bijvoorbeeld ook de Boerjaten een eigen staat kunnen stichten?

‘Als het aan ons ligt, zal elk subject van de Russische Federatie onafhankelijk kunnen worden. De paradox van het huidige Russische beleid is dat ze aan de ene kant voortdurend over hun ambities als wereldrijk vertellen, maar dat als reactie op de invasie aan de andere kant in groten getale nationale bataljons op basis van etniciteit worden opgericht. De oorlog leidt tot een enorme opleving van separatisme. De wens naar onafhankelijkheid leeft namelijk al heel lang onder de verschillende volkeren van de Russische Federatie. We hebben een goed contact met het Tsjetsjeense bataljon dat de eigen staat Itsjkerië nastreeft. Ook met de eenheid van Krim-Tataren kunnen we goed overweg. Uiteindelijk hebben we allemaal hetzelfde doel.’

Wat zie je als ideale staatsvorm voor Rusland?

‘We gaan met onze tijd mee, dus zijn we voor een republiek met een parlementaire democratie. We zijn niet van plan een nieuwe dictatuur te gaan vormen (lacht). Het beleid dat uitgaat van ambities als wereldrijk, dat al sinds het tsaardom van Moskovië bestaat en nog steeds voortduurt, werpt in de moderne wereld geen vruchten meer af. Het is tijd voor serieuze hervormingen. Rusland is nu een republiek waarin de president de absolute supermacht heeft. Dat is niet juist. Het is tijd om daarmee af te rekenen. De oppositie — van binnen en buiten het systeem — al die zakenmensen, bestuurders en anderen die allemaal naar het buitenland zijn gevlucht, willen terug naar hetzelfde Rusland. Wij willen alles tot op de basis veranderen. Daarom ondersteunt die oppositie ons waarschijnlijk ook niet (lacht).’

Is er geen enkel contact tussen het RDK en de Russische oppositie?

‘Zoals ik al zei, alleen met de Burgerraad. Alle anderen zijn het niet eens met ons zicht op de toekomst. Ze noemen ons nazi’s of fascisten, wat op dat moment beter klinkt. Ze begrijpen niet dat wij de enigen zijn die met de wapens in de hand strijden voor de toekomst van Rusland. Alle anderen praten op eindeloze forums en meetings ergens in Europa. Concrete zaken zien we echter nergens tot stand komen door die zogenaamde oppositie. We hebben op onze sociale media al verschillende keren gezegd dat we willen samenwerken als ze ons nu gaan ondersteunen. Maar ze willen kennelijk alleen komen als hun bedje gespreid is. Dat is voor ons niet acceptabel.’

De wit-blauw-witte vlag die door een deel van de Russische oppositie wordt gebruikt, hebben jullie afgewezen. Waarom?

‘Ja, dat is weer zo’n vorm van vreedzaam protest die kant noch wal raakt. Waarom moet de Russische vlag opnieuw worden uitgevonden? Die vlag wordt gebruikt door mensen die ideologisch heel ver van ons afstaan. Wij hebben onze eigen symboliek die onze strijd veel beter beschrijft. Zoals Shakespeare zei: ‘Dat wat wij een roos noemen, zou met elke andere naam even heerlijk ruiken.”

Staan jullie in de traditie van het ROA, het Russische Bevrijdingsleger van generaal Vlasov of meer in die van het Witte Leger tijdens de Burgeroorlog?

‘Als we spreken over het Witte Leger dan is het inderdaad zo dat we strijden tegen neo-bolsjewieken in de vorm van voormalige KGB-agenten die de macht hebben in het Kremlin. We staan net als het Witte Leger compromisloos in de strijd tegen het huidige regime waarin we tot het einde zullen gaan. Dat hebben we al vele malen onder bewijs gesteld in zeer riskante operaties. We weten dat we als krijgsgevangenen niet voor uitwisseling in aanmerking komen…’

‘Wat betreft de ROA, ja, er bestaat een zekere gelijkenis. Maar het verbond met de nazi’s gaat in geen geval op. Wat wij willen is een eigen nationale staat, maar dat betekent niet dat we vernietigingskampen voor andersdenkenden willen bouwen en andere volkeren vernietigen. Vreemd is dat ons korps — in tegenstelling tot alle andere nationale bataljons — daar toch altijd mee wordt geassocieerd. Er wordt voortdurend geprobeerd ons in diskrediet te brengen. Kennelijk omdat onze ideologische tegenstanders zelf niet in staat zijn een echte eenheid op poten te zetten met een groot aantal soldaten. Maar om terug te komen op het ROA en het Witte Leger: we zien ons nog het meeste als de opvolger van de Witte Beweging van Viktor Larionov waarvan we het embleem als basis voor ons eigen symbool gebruiken. Zij streden net als wij vanuit een buurland ongenadig tegen het regime in Rusland. In hun geval was dat Finland van waaruit ze aanvallen organiseerden. Wij strijden vanuit Oekraïne. Ik hoop alleen dat wij het er beter van af zullen brengen (lacht).’

Hoe groot is het RDK?

‘Precieze aantallen wil ik niet noemen, maar we kunnen operaties uitvoeren op het niveau van een compagnie. En momenteel hebben we een enorme toeloop van rekruten.’

Zijn daar ook Russische krijgsgevangenen bij?

‘Nee, wij nemen geen krijgsgevangenen op. Dat doen onze collega’s van het Legioen Vrijheid voor Rusland.’

En krijgsgevangenen sturen jullie door naar de SBOe?

‘Wij geven gevangen soldaten door aan de verkenners van het regiment. Die zorgen voor de verdere afhandeling, ondervraging, een eventuele gevangenenuitwisseling.’

Waren daar huurlingen van Wagner bij?

‘Nee, bij mijn weten niet. We hebben gemobiliseerden gevangengenomen en militairen van de luchtlandingstroepen.’

Hoe reageerden ze op jullie als Russen?

‘Ze schoten op ons. (lacht).’

Waren ze tijdens de krijgsgevangenschap verontwaardigd hoe jullie als Russen konden vechten voor Oekraïne?

‘Nee, dergelijke krijgsgevangenen ben ik niet tegengekomen. Eerst waren het vooral contractsoldaten die vochten omdat het oorlog was. Daarna kwamen de gemobiliseerden. Die waren vooral erg blij dat het na hun gevangenneming afgelopen was. De contractsoldaten zijn er om geld te verdienen, van ideologische motivatie is geen sprake. Zoveel als ze bij het leger verdienen, kunnen ze nergens anders krijgen. Ik had een goede baan in Moskou, daar verdiende ik net zoveel als een gewone soldaat tijdens de zogenaamde speciale militaire operatie. Stel je voor wat dat in de provincie betekende. Voor een soldaat uit een of ander dorp betekent dienst in het leger een ongekende groei van welvaart. Het gaat hun alleen om geld. Geen van hen valt aan onder de strijdkreet “voor Poetin”. Hoewel zoiets het voor ons een stuk leuker zou maken (lacht).’

Denk je dat een burgeroorlog onvermijdbaar zal zijn in Rusland?

‘Wij verwachten dat de Russische Federatie uiteen zal vallen, maar een burgeroorlog willen we vermijden. We zijn voorstanders van een vreedzame oplossing voor het einde van de Russische Federatie. Als grootste bevolkingsgroep denk ik dat wij die taak op ons moeten nemen. Een burgeroorlog zal naast het voortdurende geboortetekort en de lage levensverwachting het uitsterven van ons Russen alleen maar doen versnellen. Dat willen we onder geen beding. Wij willen een vrij land waarin ons volk — op een kleiner grondgebied — tot bloei zal kunnen komen. Wij willen dat deze oorlog de laatste zal zijn, zodat we onze wapens zullen kunnen omsmeden tot iets nuttigs.’

Denk je dat de Russen in eigen land bereid zijn tot een opstand?

‘Ik was zelf aanwezig bij de protesten in 2011 in Moskou. Toen was er nog iets mogelijk. Nu is de oppositie geëmigreerd en letterlijk doodgebloed — zowel aan de linker- als aan de rechterkant. Ik zou niet weten wie zo’n opstand van binnenuit nu nog zou kunnen leiden.’

De man die de hoofdrol in de documentaire speelde die onlangs een Oscar kreeg?

‘Ik ben nog niet eens zo lang in Oekraïne. Ik heb mijn hele leven in Rusland gewoond. Ik ken ook mensen uit zijn staf persoonlijk. Navalny is een… hoe zal ik het zeggen… extreem flexibele politicus. Hij deed mee aan de rechtse marsen. Maar hij was net zo goed een voorstander van allerlei liberale standpunten. Daarnaast was hij ook tegen teruggave van de Krim aan Oekraïne. Die flexibiliteit van hem werkt afstotend op mensen met een vaste politieke overtuiging. Ik kan hem niet ondersteunen. Nu maken ze een soort van Nelson Mandela van hem. Op een uiterst kunstmatige wijze. Ik geloof daar niet in. Hij was vroeger inderdaad de informele leider, maar het protest heeft hij nergens naartoe geleid. Als leider van het land zie ik hem zeker niet, misschien zou hij als burgemeester nog oké zijn. Hij is een gladde aal, zonder duidelijke politieke grondslag. Dat is mijn mening.’

Denk je niet dat hij wordt aangestuurd door de FSB?

‘Misschien, maar ik denk dat de rol van de FSB sterk wordt overschat. Een paar vroegere klasgenoten van me zijn er beland en ik ken de structuren daar zodoende een beetje. Een land waarin het leger, het onderwijs, de economie dusdanig zijn verwaarloosd kan eigenlijk ook geen fantastische geheime dienst hebben die alles controleert en alles over iedereen weet. Het ergste van alles is dat Rusland inderdaad wordt bestuurd door de man die we zien. De theorie over organisaties achter de schermen die de werkelijke macht in handen zouden hebben, is domweg bedacht om alles gevaarlijker te doen lijken.’

‘Ik denk dat de geheime dienst op het moment impotent is. Wat hebben ze tegen ons korps gedaan? Ze hebben een paar van onze mensen op hun site op de lijst van gezochte terroristen gezet. En verder? Als ze echt zo machtig waren, dan hadden ze onze familie opgespoord, ons gechanteerd, allerlei vernuftige tactieken bedacht. Als we met de CIA of de Mossad te maken hadden gehad, dan was het een heel ander verhaal geweest, dan hadden we dat hier gevoeld. De FSB vertelt vooral sprookjes, omdat ze in feite enorm ver van de werkelijke gebeurtenissen staat.’

Vooral in de Donbas waren veel inwoners voorstanders van Poetin en de afscheiding. Merk je daar nu nog iets van?

‘2014 betekende een ideologische scheiding der geesten. Ik ken een paar mensen van daar. Ze vonden dat eerst wel tof, die afscheiding: ‘Ontwaak Donbas’. Maar niet zo tof om ook zelf te gaan vechten voor de volksmilities. Ze vertrokken liever naar Moskou en Sint-Petersburg en ondersteunden vandaar de Volksrepublieken. Laatst sprak ik een van die kennissen die oorspronkelijk uit Soledar komen. Hij beklaagde zich: ‘Misschien was die hele afscheiding toch niet zo’n goed idee. Nu is mijn ouderlijke huis ineens weggevaagd…’ Het besef komt langzaam. Die hele oorlog is begonnen door Poetin omdat hij van binnenlandse problemen wilde afleiden. In 2014 met onrust in het buitenland en in 2022 met een snelle overwinning in Kiev. Maar vooral de oudere generatie daar blijft hem trouw.’

Midden in Donetsk staat het concentratiekamp Izoljatsija. Is het geen idee om ook de oudere inwoners van de Donbas, maar ook de Russen zelf te overtuigen van de misdadigheid van Poetins oorlog door in een grootscheepse actie een dergelijke plek te bevrijden en te laten zien wat er gebeurde?

‘Het probleem is dat de Russische propaganda alles omdraait. Dat hebben die Oekraïense nazibeulen zelf gedaan, zeggen ze dan. We kunnen complete documentaires draaien over alle oorlogsmisdaden, maar het zou niets veranderen. Ik weet heel goed dat de meeste Russen de propaganda voor waar aannemen. Ik sta er zelf van te kijken dat jonge mensen ineens die idiote televisie gaan geloven.

Een vriend uit Moskou die me eens financieel had ondersteund, zei me dat als hij gemobiliseerd zou worden, hij toch maar zal gaan vechten. Ik vroeg hem waarom? Hij zei: “Vanwege de Krim, die is toch Russisch, stel dat ze die gaan oekraïniseren.” Ik was verbouwereerd: “Wat kan jou die Krim nou schelen, waarom ben je bereid daarvoor te sterven? In Kiev praat de helft van de inwoners Russisch, en dan?” Hij bleef vasthouden en zei: “Ik ga toch vechten voor het Russische leger.” Ik antwoordde: “Als je dat gaat doen en ik hoor van iemand dat je je hebt laten mobiliseren, dan haal ik een bewijs van de bank waarop die overschrijving van jou staat. Dan vind ik een manier om het door te geven aan de betreffende overheidsorganen van de Russische Federatie en zie dan maar hoe je je daar uit redt als ondersteuner van terroristen.” Sindsdien hebben we geen contact meer (lacht).’

Er is tegenstrijdige informatie over het wel dan niet overschrijden van de Russische grens door de Oekraïense Strijdkrachten. Wat zijn jullie plannen?

‘De bevrijding van alle bezette gebieden zal gelijkstaan aan de uiteindelijke nederlaag van Poetin. Zodra hij de ondersteuning van leger en politie verliest, betekent dat voor hem ook het einde van zijn macht. Belangrijk is dat we dan voorkomen dat iemand van binnen de kring van Poetin de macht naar zich toetrekt. Want in dat geval — na het verlies van de Krim en de Donbas — zullen die nieuwe bestuurders concessies moeten doen over andere veroverde gebieden om de sancties op te laten heffen, maar zal verder alles bij het oude blijven. Dat zal zorgen voor een zeer revanchistische stemming en de hele ellende zal over vijftien of twintig jaar opnieuw beginnen. Dat willen we absoluut voorkomen. We zijn geen enorme legermacht als vrijwilligerskorps, maar we hebben de nodige militaire ervaring en zijn zeer gemotiveerd. Als we alles correct gaan uitvoeren kunnen we ver komen. Onze taak is groots, maar aan de andere kant, een jaar geleden had niemand nog kunnen denken dat het RDK in zijn huidige vorm überhaupt zal bestaan.’

Media

Het filmpje van Denis Nikitin (links) en medestrijder van het RDK in de oblast Brjansk.

Moskovië

RDK-soldaat Vladimir: ‘Wij strijden voor onze eigen nationale republiek’

Autocratie: van hervorming naar stabilisering