Normaal gesproken benoemt de Franse president meteen na de parlements- of presidentsverkiezingen een nieuwe premier. En ligt het voor de hand uit welke hoek die premier moet komen. Deze keer is daar geen sprake van: sinds de verkiezingen van 7 juli is er nog altijd geen nieuwe regering. In Nederland en België is daar niets vreemds aan, maar in Frankrijk is het nooit eerder vertoond.

De groenlinks-communistische gelegenheidscoalitie, het Nieuwe Volksfront (NFP), schreeuwt moord en brand dat het de verkiezingen won en dus de premier mag leveren. Een discutabel standpunt, waar president Macron zich weinig van aan lijkt te trekken. Ook al reist de kandidaat waar links mee zwaait, Lucie Castets, een hoge ambtenaar uit Parijs, door heel Frankrijk om ‘kennis te maken met haar burgers’.

Afzettingsprocedure

Het zijn vooral de 74 extreemlinkse Assembléeleden van het NFP die tekeergaan omdat er nog geen linkse premier is. Macron zou ‘de democratie met voeten treden’ en ‘het volk heeft duidelijk gesproken’. Extreemlinkse leider Jean-Luc Mélenchon (LFI) riep zelfs dat Macron moet worden afgezet als hij Lucie Castets geen premier maakt. LFI-fractievoorzitter Mathilde Panot is inmiddels een zogeheten ‘destitution’-procedure begonnen om de president af te zetten.

Die is volkomen kansloos. En bovendien komt uit een zojuist gehouden opiniepeiling naar voren dat het volk er heel anders over denkt.

Attal en Bardella

Over 35 politici en andere bekendheden werd gevraagd of ze een goede premier zouden zijn. Winnaar was de huidige bewoner van het ‘Matignon’, de ambtswoning van de premier, Gabriel Attal van Renaissance, Macrons eigen centrumpartij: 40% ziet hem graag blijven. Hij wordt op de voet gevolgd door Jordan Bardella van het extreemrechtse Rassemblement National, de grootste partij in de Assemblée. De 39% die hem ziet zitten zijn voor het overgrote deel zijn eigen kiezers.

Maar Bardella wordt het zeker niet. President Macron zette alles op alles – met succes – om het RN van de verkiezingsoverwinning af te houden waar het na de eerste ronde op afstevende.

En inmiddels werd bevestigd wat iedereen al dacht: voornoemde kandidaat van links, Lucie Castets, kan het premierschap ook op haar buik schrijven. Misschien omdat ze bij voorbaat al zo hoog van de toren blies? ‘Ik heb er recht op!’ riep ze meer dan eens. Ze kwam zelfs met wilde plannen, zoals een ‘hervorming van het belastingsysteem’. Dat kwam erop neer dat zo’n beetje alle belastingen omhoog zouden schieten. Vooral die voor ‘de rijken’. Ze kondigde bovendien aan lak te hebben aan Europese begrotingsregels, die Frankrijk nu al ruimschoots overtreedt.

Geen wonder dat ze in de opiniepeiling op de 21ste plaat eindigde: slechts 17% van de Fransen wil haar als premier.

Huidige premier laten zitten?

De president laat zich aan een enkele opiniepeiling natuurlijk niets gelegen liggen. Maar het zou voor de hand liggen dat hij zijn demissionaire premier gewoon laat zitten waar hij zit. Als links niet mag regeren zal het zeker proberen de Assemblée te veranderen in een totale heksenketel, en Attal heeft genoeg talent om dat aan te kunnen.

Toch zijn er wat adders onder het gras. Grootste probleem lijkt de niet altijd even harmonieuze relatie tussen Macron en Attal. Laatstgenoemde schijnt de president letterlijk naar de keel te zijn gevlogen toen hij zonder overleg plotsklaps verkiezingen uitschreef. Kennelijk voorzag hij beter wat een puinhoop die verkiezingen op zouden leveren. Deze onenigheid tussen president en premier lijkt niet makkelijk recht te breien. En er wordt gefluisterd dat Attal in 2027 zelf een gooi naar het presidentschap wil doen. Een premierschap met waarschijnlijk de meest chaotische Assemblée ooit zou daar zeker niet bij helpen.

Of de nummer 3?

Wie al even in de schijnwerper staat als mogelijke premier, is de nummer drie in de peiling, Xavier Bertrand. Deze bekende centrumrechtse politicus scoorde 32%. In 2021 leed hij een smadelijke nederlaag in de voorrondes van de Republikeinse partij, en op dit moment is hij regiovoorzitter van het aan België grenzende ‘Hauts de France’.

Bertrand lijkt een kansrijke kandidaat, vooral omdat president Macron de Republikeinen hard nodig heeft om nog iets te hebben in de Assemblée. Meer dan 80% van rechts ziet hem graag als premier, net als één op de twee leden van Macrons centrumcoalitie.

Een simpele oplossing lijkt er niet te zijn. De verkiezingen van 7 juli leverden drie bijna even grote politieke blokken op, waarmee de Franse politiek ‘gebalkaniseerd’ lijkt. De president heeft zich flink in de voet geschoten; daar is iedereen het wel over eens. Hij zal moeten kiezen voor iemand met genoeg stuurmanskunst om iedere keer als de Assemblée moet stemmen een gelegenheidsmeerderheid te vormen. Met een te linkse premier zal dat zeker niet lukken.

Het Élysée kondigde aan dat dinsdag de nieuwe premier bekend gemaakt zal worden, als Macron alle partijleiders heeft gesproken. Hem kennende zullen die gesprekken het verschil niet maken en staat zijn keus al lang vast.

NFP

Dinsdag witte rook uit het Élysée