Justin Trudeau is aanwezig te Brussel op de speciale NAVO-top, alsook die van de G7. Maar voor zijn vertrek naar Luchthaven Zaventem heeft hij een politiek probleem opgelost voor zijn Liberale Partij en hemzelf in eigen land. Zijn minderheidsregering krijgt nu namelijk officieel steun vanuit de oppositie. Zodoende kan het liberaal kabinet overleven tot aan de volgende federale verkiezingen in september 2025!

Uitslag van 2021

Na de vervroegde verkiezingen van 2021 behaalden de liberalen opnieuw de eerste plaats, doch wederom zonder een meerderheid. Een dergelijke meerderheid in het Lagerhuis is altijd interessanter voor een bestuur. Zeker als de begroting moet passeren in het parlementair halfrond. Op een totaal van 338 huisleden heeft de Liberale Partij er 159. Dat is geen meerderheid. Maar de socialisten van de NDP (Nieuwe Democratische Partij) hebben er 25. Tezamen komen deze twee partijen uit op 184 leden in het Canadese Lagerhuis, en dat is een meerderheid. Zodoende is er werkbare stabiele meerderheid.

Het is zeer opmerkelijk te noemen dat de NDP buiten de regering blijft. Dit betekent dat de nummer één van de Canadese politiek — de liberalen met Trudeau — een akkoord aangaan met de nummer vier — de NDP met Jagmeet Singh. Ook al opvallend is dat eerste minister Trudeau geen poging heeft gedaan in de richting van het Bloc Québécois, met zijn 25 zetels en leider Yves-François Blanchet. Zou dit zijn omdat Justin Trudeau’s eigen parlementaire zetel in Montréal gelokaliseerd is?

Eisen van de NDP

De NDP vraagt nogal veel in ruil voor de steun aan de liberalen. Om te beginnen vraagt ze om een nationaal programma dat voor de lagere inkomensklasse moet voorzien in tandheelkunde en geneesmiddelen op voorschrift. De Canadese sociale zekerheid is nogal West-Europees georganiseerd.

Maar dit federaal programma omvat drie zaken niet: tandheelkunde en alles wat daarmee te maken heeft, zoals parodontologie. Maar ook geneesmiddelen op doktersvoorschrift en oftalmologische voorschriften, zoals brillen en lenzen. Deze drie uitzonderingen kunnen provinciaal geheel of gedeeltelijk geregeld worden. Als dit bestuursniveau het niet doet, dan kunnen de burgers gaan zoeken op de private markt.

Daarnaast moet er meer op tafel komen voor huisvesting en klimaat. Op de NAVO-top zal premier Trudeau ook iets moeten aanbieden inzake een hoger defensiebudget. Inderdaad, Canada voldoet momenteel aan geen van de twee NAVO-budgettaire normen. De militaire uitgaven staan op 1,39% bbp (de norm is 2%) en daarvan gaat 17% (de norm is 20%) naar investeringen. Merk op dat, gezien de geopolitieke ligging van het land, de primaire militaire items de bescherming van de Atlantische Oceaan zijn, maar ook de bescherming van de Noordpool.

Vuurdoop

Deze nieuwe politieke samenwerking zal snel een aantal vuurdopen krijgen. Om te beginnen is er de presentatie van de federale overheidsbegroting en in juni worden er provinciale verkiezingen gehouden in de belangrijkste deelstaat, Ontario. Die wordt momenteel bestuurd door de Conservatieve Partij.

In de laatste peiling (uitgevoerd door Ipsos op 15 maart) staan de conservatieven daar op 38%. Op de conservatieven volgen de liberalen met 28% en de NDP met 24%. Gezien het feit dat de Canadezen stemmen op basis van een districtenstelsel met één zetel per district, moet dit volstaan om voor de volgende vier jaar een conservatief bestuur te behouden vanuit Toronto.

Daarop volgen in oktober de provinciale verkiezingen in Québec, waar de partij Coalition Avenir Québec helemaal alleen bestuurt. Deze conservatieve Franstalige partij pleit op zijn minst voor een confederatie. In de peiling (uitgevoerd door Synopsis op 17 maart) staat zij op een eenzame hoogte van 44%. De conservatieven peilen op 16% en de liberalen op 15%. De NDP van Québec (Québec solidaire) peilt op 15%. Een stuk verder staat de linkse Franstalige partij, de Parti Québécois.

De twee bestuurspartijen te Ottawa besturen in maar twee provincies: de liberalen in Newfoundland en Labrador en de NDP in het rijk British Columbia. De liberalen zullen het moeten verkocht krijgen dat ze met de linkse NDP federaal een akkoord hebben. En de NDP zal moeten oppassen dat de groenen hen niet pakken op een samengaan met de liberalen. Want federaal besturen zonder een gelijkaardige meerderheid in de twee belangrijkste Canadese provincies is geen eenvoudige opdracht.

Conclusie

Justin Trudeau heeft zich verzekerd van een stabiel bestuur tot in 2025. Maar de gevaren liggen al op de loer. De cruciale vraag is: hoelang zal dit paarse politieke huwelijk standhouden in Canada?

Nieuwe Democratische Partij

Trudeau gaat met de socialisten!