Zweden, dat in volle pandemie al voor een totaal andere covidstrategie koos, blijft zich ook vandaag een stuk kritischer opstellen tegenover het Europese beleid. Het Zweedse ministerie van Volksgezondheid maakte deze week bekend dat het door Europa goedgekeurde Nuvaxovid-covidvaccin niet langer mag worden toegediend aan wie jonger is dan 30. Intussen blijft het nog altijd wachten op meer duidelijkheid over de omstreden Europese aankoopcontracten voor de Pfizer-vaccins.

Nuvaxovid – een eiwitvaccin dat ontwikkeld werd door het Amerikaanse Novavax – was het vijfde COVID-19-vaccin dat door de EU werd goedgekeurd. Als motivering voor de beslissing haalde het Zweedse ministerie van Volksgezondheid onder meer onderzoek uit Australië aan. Daaruit zou moeten blijken dat jonge mensen die dit vaccin toegediend krijgen een verhoogd risico lopen op een ontsteking van de hartspier of van het weefsel rond het hart.

In Zweden werden tot nog toe zowat zevenduizend mensen met Nuvaxovid gevaccineerd. Wie ouder dan dertig is, mag het vaccin nog altijd ontvangen. De beslissing om het voorlopig niet meer aan jongere mensen toe te dienen, is ook tijdelijk, in afwachting van verder onderzoek. Met de nieuwe beperking zijn de Zweden overigens niet aan hun proefstuk toe. Eerder werd al beslist dat ook het Spikevax-vaccin van Moderna enkel nog beschikbaar zou zijn voor wie ouder was dan dertig, terwijl de vaccinatie met het AstraZeneca-vaccin zelfs volledig stopgezet werd. Ook hiermee ging Stockholm in tegen het advies van het Europese Geneesmiddelenagentschap (EMA). Nadat er ernstige bijwerkingen waren vastgesteld bij vooral jongere mensen, had het EMA aanbevolen om dit vaccin wél nog toe te dienen aan mensen ouder dan 65.

100 miljoen doses

Medio 2021 zette de Europese Commisie het licht op groen voor het Nuvaxovid-vaccin. De Europese lidstaten konden tot 100 miljoen doses van dit nieuwe vaccin aankopen, werd toen beslist, met een optie voor nog eens 100 miljoen extra doses in de loop van 2022 en 2023. Op voorwaarde weliswaar dat het vaccin door het EMA als veilig en doeltreffend beoordeeld zou worden. Die goedkeuring kwam er ook, maar het EMA toonde zich toen al voorstander van een begeleidende waarschuwing voor mogelijke hartontstekingen.

Enkele maanden geleden toonde ook de Amerikaanse Food and Drug Administration zich bezorgd over dat risico. Ons land besliste begin dit jaar om het licht op groen te zetten voor Nuvaxovid en ruim 500.000 doses ervan aan te kopen. Die waren in eerste instantie bedoeld voor mensen die allergisch bleken voor Pfizer- of Moderna-vaccins of die na hun eerste vaccinatie al te veel bijwerkingen vertoonden. In de periode tot 22 augustus 2022 ontvingen in ons land amper 1081 mensen dit vaccin, 12 van hen kregen af te rekenen met bijwerkingen.

SMS-berichten

Intussen blijft het nog altijd wachten op meer details over de deal die Europees Commissievoorzitter Ursula Von der Leyen afsloot met Pfizer-topman Albert Bourla voor de aankoop van 1,8 miljard Pfizer-vaccins. Von der Leyen weigert tot vandaag de SMS-berichten vrij te geven die ze daarover uitwisselde met Bourla, en beweerde onlangs ook dat die berichtjes allemaal gewist zouden zijn. Op 14 oktober kondigde het Europees Openbaar Ministerie (EPPO) – een officieel EU-orgaan – al aan dat het een onderzoek zou starten naar de exacte modaliteiten van die deal. De Europese Commissie beroept zich tot nog toe op de commerciële vertrouwelijkheid van zo’n contract, maar daar is het Europees Parlement het niet mee eens.

Vorige week woensdag stak Margaritis Schinas, de Griekse vicevoorzitter van de Commissie, tijdens een hoorzitting voor de speciale covid-commissie van het EP nog de loftrompet van het Europese vaccin-aankoopprogramma. ‘De Europese Unie heeft het grootste vaccinatieprogramma uit de geschiedenis van de mensheid uitgevoerd, en daarbij zijn we erin geslaagd om alle Europeanen – ongeacht hun woonplaats of socio-economische situatie, te vaccineren.’ Tegelijk kreeg Schinas toen ook tal van vragen voorgeschoteld over de omstreden aankoopcontracten met Pfizer, hoewel dat thema nochtans niet officieel geagendeerd stond. Daarbij erkende hij ook dat het Parlement volledige toegang zou moet krijgen tot de contracten. De vraag is natuurlijk wat die toezegging in praktijk waard is.

Geen wettelijke instrumenten

‘De covidcommissie heeft vorige week beslist om verdere maatregelen te nemen,’ klinkt het bij Vlaams Europarlementslid Kathleen Van Brempt (Vooruit). ‘Zo zullen we de Pfizer-ceo een tweede uitnodiging sturen voor een hoorzitting in onze commissie. Tegelijk willen we een aanvullend verzoek indienen om toegang te vragen tot alle documenten die verband houden met de vooronderhandelingen over de gezamenlijke aankoopovereenkomsten voor vaccins. Dit gaat dan concreet over de documenten die betrekking hebben op het derde contract met Pfizer. Bovendien zullen we de voorzitter van het Europees Parlement ook een brief sturen waarin we transparantie vragen over dat contract tussen de EU en Pfizer.’

Tegelijk geeft Van Brempt ook toe dat de speciale covidcommissie van het EP wel kan blaffen maar niet echt kan bijten. ‘We zijn geen onderzoekscommissie, en beschikken dus niet over de wettelijke instrumenten om een en ander ook echt af te dwingen. Daarvoor blijft het dus wachten op het onderzoek van het Europees Openbaar Ministerie, maar de resultaten daarvan kunnen wellicht nog even op zich laten wachten.’

Nuvavoxid

Zweden stopt toediening aan jongeren van EU-goedgekeurd covidvaccin Nuvaxovid